Tác giả: Thảo Chi
Biên tập: Phương Phạm
Tết là một thời khắc quan trọng đối với người Việt chúng ta. Tết mang lại niềm vui của không khí sum họp gia đình, nhưng nó cũng có thể làm các con ở lứa tuổi thiếu niên cảm thấy bối rối và xen chút bất an. Tại sao lại như vậy?
Thứ nhất, trong những buổi họp mặt, thăm viếng, lời hỏi han quan tâm của mọi người về việc học hành, ước mơ, công việc tương lai có thể khiến con thấy lo lắng vì không biết cách trả lời hoặc không có câu trả lời. Thứ hai, sau Tết sẽ là quãng thời gian quan trọng đối với các bạn học sinh cuối cấp khi phải quyết định chọn ngành, chọn trường, hay chuẩn bị dần hướng đi cho bản thân.
Cha mẹ có thể đồng hành cùng con trong giai đoạn này như thế nào để giúp con khám phá và vạch ra lộ trình nghề nghiệp? Cùng Sông An tìm hiểu nhé.
Bốn khó khăn chính cha mẹ gặp phải khi trò chuyện về hướng nghiệp cùng con
1/ Con thường mong muốn cha mẹ phải có ngay một câu trả lời đúng
Các con ở độ tuổi thiếu niên thường cảm thấy áp lực rất lớn trong việc phải tìm ra hoặc lựa chọn cho bản thân một ngành học “đúng”, một nghề nghiệp “đúng” ngay sau khi tốt nghiệp lớp 12. Thêm vào đó, những câu hỏi liên tục từ gia đình hoặc bạn bè lại càng khiến cho các con thêm lo lắng, chán nản hoặc thậm chí là giận dữ, bởi vì các con thường có niềm tin rằng bạn bè xung quanh đều đã có câu trả lời về định hướng nghề nghiệp, còn mình thì không.
2/ Cha mẹ thấy mình không đủ kiến thức về hướng nghiệp để đồng hành cùng con
Nhiều cha mẹ bày tỏ nỗi lo lắng rằng “Tôi không phải là một ‘chuyên gia’ về hướng nghiệp. Tôi không có được hiểu biết đầy đủ về mọi cơ hội nghề nghiệp – học tập – thị trường lao động. Vậy làm sao tôi nói chuyện với con về nghề nghiệp được đây?”.
3/ Con không biết mình muốn theo học ngành gì
Ở tuổi thiếu niên, các con thường bối rối không biết nên chọn ngành học thế nào, thể hiện qua việc:
- Con luôn cảm thấy quá sức và căng thẳng
- Con có thái độ trì hoãn việc chọn ngành, chọn nghề
- Con chỉ tập trung vào các môn học mà con học tốt nhất thay vì các môn học mà con yêu thích
- Con có xu hướng đi theo số đông, chọn một con đường “quen thuộc”
4/ Ảnh hưởng của cha mẹ đến lựa chọn nghề nghiệp của con
Tình yêu thương con và mong muốn điều tốt nhất cho con có thể khiến cha mẹ hướng con đến các lựa chọn “an toàn”. Vô hình trung, cha mẹ giới hạn các lựa chọn nghề nghiệp của con.
Vậy vào dịp Tết, cha mẹ có thể làm gì để giải quyết bốn khó khăn này?
Giúp con hiểu “con chưa cần tìm được câu trả lời chính xác NGAY BÂY GIỜ”
Điều quan trọng nhất mà cha mẹ có thể làm là liên tục trấn an con rằng sẽ không sao cả nếu con chưa tìm được câu trả lời chính xác NGAY BÂY GIỜ. Hãy nhắc con nhớ rằng hướng nghiệp là một quá trình cần nhiều thời gian và chúng ta có thể điều chỉnh hướng đi của mình hoặc thậm chí thay đổi nghề nghiệp vào bất cứ lúc nào.
Con đường nghề nghiệp của chúng ta hiếm khi đi theo một đường thẳng. Có mấy ai trong chúng ta vẫn đang làm đúng nghề mà ta đã làm từ ban đầu? Thế giới luôn thay đổi, nên mọi người vẫn phải liên tục điều chỉnh con đường nghề nghiệp của mình, đây là điều hoàn toàn bình thường.
Thay vào đó, con cần kỹ năng thích nghi và tư duy phát triển (growth mindset) để thích ứng với mọi thay đổi của hoàn cảnh.
Đưa chủ đề nghề nghiệp vào các sinh hoạt hằng ngày
Trong dịp Tết này, cha mẹ có thể:
- Khuyến khích và cho con được chủ động trong các việc chuẩn bị đón Tết cho gia đình ví dụ như dọn dẹp phòng ốc, trang trí nhà cửa, lên danh sách mua đồ dùng, mua sắm đồ Tết,… Qua các hoạt động này, con sẽ có dịp hiểu rõ hơn về sở thích, kỹ năng bản thân và cha mẹ cũng có cơ hội để trò chuyện với con về: Con thích làm việc nào nhất? Con đã làm việc đó như thế nào? Có việc gì con chưa thích?,…
- Kể cho con câu chuyện nghề nghiệp của chính mình. Có một điều bất ngờ là con cái ít khi biết rõ về nghề nghiệp của cha mẹ mình. Vì thế, vào dịp Tết, khi cả gia đình có thời gian quây quần bên nhau, cha mẹ hãy chia sẻ với con những câu chuyện nghề nghiệp của bản thân để giúp con hiểu được những khúc mắc, bước ngoặt và những ảnh hưởng đến lựa chọn nghề nghiệp của cha mẹ. Hãy nhớ kể về những điểm mà cha mẹ thực sự yêu thích trong các công việc cha mẹ từng làm, hoặc tại sao cha mẹ lại cảm thấy công việc đó quan trọng đối với mình.
- Kết nối con với những người làm các công việc mà con quan tâm, thông qua các cuộc gặp gỡ, họp mặt vào dịp Tết, để con chủ động tìm hiểu về nghề. Đó có thể là người thân, bạn bè, đồng nghiệp của cha mẹ. Để giúp con có cơ sở hoặc cách thức tìm hiểu bài bản, cha mẹ có thể tham khảo bài viết của Sông An về “Gợi ý tìm hiểu thị trường lao động dành cho bạn trẻ” .
Và cuối cùng, cha mẹ có thể cùng con tìm đến các cơ sở tư vấn hướng nghiệp để có sự hỗ trợ từ chuyên gia. Đặc biệt, tại các trường THPT hiện nay, môn Hoạt động trải nghiệm, Hướng nghiệp đã được đưa vào giảng dạy. Cha mẹ có thể đồng hành sâu sát cùng nhà trường bằng cách chia sẻ Thư viện Tài liệu mở môn Hoạt động trải nghiệm, Hướng nghiệp đến giáo viên nhé!
Hướng nghiệp là hành trình không chỉ của riêng con, mà còn cần sự đồng hành từ cha mẹ. Qua bài viết này, Sông An hy vọng giúp cha mẹ có thêm những gợi ý để trò chuyện với con về hướng nghiệp hiệu quả trong dịp Tết này. Từ đó, con thêm vững bước trong hành trình chọn ngành, chọn nghề sắp tới.
Tài liệu tham khảo:
https://www.ampdcareers.com/blog/how-to-talk-to-teens-about-careers
https://huongnghiepsongan.com/timhieuttld/
Bài viết liên quan: