Luật sư

1. Thông tin căn bản

• Tuổi: 33 (sinh năm 1991).
• Giới tính: Nữ.
• Số năm kinh nghiệm ở ngành nghề này: 11 năm.
• Trình độ học vấn & chuyên ngành: Cử nhân Luật – Ngành Luật học Trường ĐH Luật Tp.HCM.
• Các chứng chỉ chuyên môn (nếu có): Chứng chỉ đào tạo nghiệp vụ Luật sư (chứng chỉ hành nghề), thẻ Sở hữu Công nghiệp, chứng chỉ chuyên sâu Sở hữu Trí tuệ, chứng chỉ Thuế.
• Số giờ làm hằng tuần: trung bình 96h/tuần (không tính Chủ nhật).
• Loại hình & quy mô công ty (tổng số nhân viên): Công ty Luật TNHH YBS, quy mô 21 nhân sự.

2. Trách nhiệm chính của anh/chị ở công việc hiện tại là gì? Công việc này đem lại giá trị gì cho công ty, cho các bên liên quan?

*** Mô tả công việc/vị trí:

• Tư vấn các vấn đề pháp lý, tư vấn soạn thảo văn bản, hợp đồng liên quan pháp lý thuộc lĩnh vực doanh nghiệp, tranh chấp dân sự, thương mại:
  • Tư vấn pháp lý cho doanh nghiệp: đánh giá các rủi ro pháp lý tiềm ẩn, xác định các biện pháp tuân thủ để đảm bảo hoạt động doanh nghiệp phù hợp với quy định pháp luật.
  • Tư vấn và soạn thảo hợp đồng: cung cấp hướng dẫn chi tiết và soạn thảo các loại hợp đồng liên quan đến hoạt động kinh doanh như hợp đồng lao động, hợp đồng mua bán, hợp đồng thuê tài sản,… đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp.
  • Soát xét văn bản và tài liệu pháp lý: kiểm tra, rà soát tính pháp lý của các văn bản và tài liệu doanh nghiệp cần chuẩn bị để đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành.
  • Hỗ trợ xử lý các tranh chấp dân sự và thương mại: tư vấn cách thức giải quyết tranh chấp, thương lượng và chuẩn bị hồ sơ, tài liệu phục vụ cho quá trình thương thảo hoặc tranh tụng nếu có.
  • Dịch vụ pháp lý: đại diện khách hàng làm việc với cơ quan nhà nước/cơ quan chức năng, bên thứ ba để cơ quan nhà nước cấp các giấy phép như giấy phép cho hoạt động doanh nghiệp, giấy phép biểu diễn, giấy phép nhập khẩu thiết bị y tế, giấy chứng nhận đăng ký lưu hành, đăng ký khoản vay, giải thể, an toàn vệ sinh thực phẩm, PCCC, xác nhận quốc tịch/nguồn gốc Việt Nam.
• Tố tụng hình sự, dân sự, hành chính: 
  • Tham gia quá trình tố tụng: đại diện hoặc cùng thân chủ tham gia trực tiếp các phiên tòa hình sự, dân sự, hành chính từ giai đoạn khởi kiện đến khi kết thúc.
  • Làm việc với cơ quan điều tra, công an, tòa án: hỗ trợ thân chủ trong việc cung cấp lời khai, thu thập và chuẩn bị chứng cứ cần thiết cho các vụ án.
  • Làm việc với các bên liên quan: liên hệ và trao đổi trực tiếp với người bị hại, nhân chứng, người có liên quan nhằm thu thập thông tin và bảo vệ quyền lợi cho thân chủ một cách tốt nhất.

*** Giá trị công việc đem lại cho công ty, các bên liên quan:

• Với thân chủ: Bảo vệ được quyền lợi ích hợp pháp cho thân chủ/khách hàng, giúp khách hàng hiểu quyền lợi của họ, giúp họ tuân theo quy định pháp lý khi thực hiện công việc của mình.
• Với công ty: Tăng uy tín doanh nghiệp, cung cấp thông tin pháp lý chính xác.
• Với xã hội: Góp phần tạo nên một xã hội văn minh, thượng tôn luật pháp.

3. Anh/chị bắt đầu vào nghề như thế nào? Vì sao anh/chị chọn con đường này?

• Tại giai đoạn lựa chọn trường để thi vào Đại học, NĐPV có 02 sự lựa chọn: Luật và Quản trị Nhà hàng Khách sạn. Về ngành Luật học, NĐPV được thầy giáo khuyên là phù hợp vì NĐPV có tư duy tốt lại hay tranh luận. Về ngành Quản trị Nhà hàng Khách sạn là do NĐPV yêu thích, tuy nhiên đã bị mẹ ngăn cản do mẹ của NĐPV quan niệm rằng nếu học ngành này gia đình cần có sẵn nhà hàng hoặc khách sạn để NĐPV có thể về tiếp quản, nếu không NĐPV sẽ rất khó khăn nếu bắt đầu từ con số không trong thị trường lao động. Tuy nhiên, tại thời điểm thi Đại học, NĐPV đã “ngẫu nhiên” chọn đại con đường đi thi là con đường dẫn đến điểm thi trường Đại học Luật. NĐPV cho rằng việc lựa chọn học Luật hoàn toàn phụ thuộc vào “duyên” mà không có bất kỳ cơ sở nào từ bản thân.
• Sau khi tốt nghiệp Đại học Luật Tp.HCM, đứng giữa hai sự lựa chọn làm Luật sư hay làm Cán bộ viên chức trong các cơ quan nhà nước, NĐPV đã chọn con đường Luật sư vì 02 lý do: thứ nhất, sợ rằng nếu mình vào làm cơ quan nhà nước sẽ trở nên tham vọng, quan liêu; thứ hai, muốn làm điều gì đó trực tiếp tạo ra giá trị bảo vệ người khác, đặc biệt là bảo vệ quyền lợi phụ nữ, trẻ em và truyền cảm hứng cho họ. Đến thời điểm hiện tại, NĐPV cảm thấy mình đã làm được 40% điều này và vẫn đang trên con đường hướng đến mục tiêu đó.
• Đôi khi NĐPV cảm thấy hối hận vì ngành này không chỉ cần thực lực mà phải cần mối quan hệ rộng để được hỗ trợ. Quyền lực của cơ quan điều tra và tư pháp quá lớn, tạo sức ép đối với người đóng vai trò Luật sư, cảm thấy bất lực/chèn ép ngay cả khi mình đã làm đúng Luật. Dù nhiều lần rất nản lòng nhưng NĐPV cho rằng bất kỳ ngành nào cũng có mặt trái của nó, nếu dễ dàng bỏ cuộc và chọn con đường khác thì sẽ không có ai đóng góp, cải thiện những điều chưa tốt trong ngành này.

4. Anh/chị thích và không thích nhất những điều gì ở công việc của mình? Vì sao? 

• Thích nhất: bảo vệ được người khác, giúp họ bảo vệ được chính họ nhất là phụ nữ và trẻ em.
• Không thích nhất: do vị thế của nghề khi làm việc với cơ quan nhà nước, cơ quan điều tra, cơ quan tư pháp không được đề cao nên dễ cảm thấy nản lòng  nhưng phải chấp nhận vì đó là thực tế, không thể bỏ cuộc, xã hội nào cũng vậy, nếu muốn thay đổi thì mình cũng nên là một phần đóng góp cho việc cải thiện đó.

5. Những điều kiện cần có để hoàn thành tốt công việc này (kiến thức, kỹ năng, thái độ, v.v…)? Nếu em muốn thăng tiến trong công việc thì em nên trau dồi những gì ạ?

Kiến thức: 

Để trở thành Luật sư, tổng thời gian cần là 5-7 năm bao gồm các bước:

• Hoàn thành chương trình đại học ngành Luật: 4 năm (ưu tiên 03 trường thuộc top ở Việt Nam là Đại học Luật Tp.HCM, Đại học Kinh tế Luật, Đại học Luật Hà Nội).
• Tham gia khoá đào tạo nghề Luật sư: 1 năm (tại Học viện Tư pháp).
• Thực tập tại tổ chức hành nghề Luật sư: 1 năm (tại văn phòng Luật sư, công ty Luật)
• Thi kiểm tra kết quả tập sự hành nghề Luật sư để có chứng chỉ hành nghề Luật (do Đoàn Luật sư tổ chức – một tổ chức xã hội – nghề nghiệp của các Luật sư tại một tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương).
• Nộp đơn lên Bộ Tư pháp để xin cấp chứng chỉ hành nghề Luật sư.

Sau khi được cấp chứng chỉ, cần gia nhập một Đoàn Luật sư ở địa phương nơi muốn hành nghề.

• Trong quá trình học lý thuyết và ứng dụng để trở thành Luật sư, các bạn cần xác định lĩnh vực mình muốn đi chuyên sâu, chẳng hạn hình sự hay dân sự, tư vấn dịch vụ hay tham gia tố tụng… để tập trung đào sâu vào một chuyên môn bởi các lĩnh vực và kiến thức pháp luật ở Việt Nam rất rộng, chưa kể luật quốc tế. Việc xác định này càng sớm càng có lợi cho con đường bạn đi sau này.
• Ngoài ra, cần bổ sung thêm các chứng chỉ, văn bằng khác để phục vụ cho công việc chuyên môn như chứng chỉ Sở hữu Trí tuệ, chứng chỉ Thuế hay kiến thức thuộc một lĩnh vực công việc cụ thể chẳng hạn như nếu bạn làm Luật trong lĩnh vực chứng khoán bạn cần có hiểu biết về chứng khoán để việc vận dụng Luật được sát thực tế.
• Ngôn ngữ: thành thạo tiếng Anh là một lợi thế lớn vì khi làm các vụ án có yếu tố nước ngoài, việc hiểu luật quốc tế là điều cực kỳ cần thiết.

Kỹ năng: 

• Đàm phán: là kỹ năng cần có để giải quyết vấn đề một cách hoà bình nhưng vẫn đạt được lợi ích cho thân chủ, tránh đưa vụ việc ra tòa án. Việc đàm phán sẽ diễn ra với nhiều bên như đối tác, bên bị hại, công ty, cơ quan nhà nước để bảo vệ quyền lợi tối đa cho thân chủ. Đàm phán tốt, thành công sẽ tiết kiệm thời gian, chi phí, kết quả đôi bên cùng có lợi.
• Nắm bắt tâm lý: giúp Luật sư hiểu được suy nghĩ, thái độ của thân chủ, đối thủ hoặc các bên liên quan để có cách tiếp cận phù hợp, giúp thân chủ yên tâm hoặc chiến thuật hợp lý trước phản ứng của các bên.
• Phản xạ nhanh: trong các tình huống bất ngờ hoặc tại phiên toà, phản xạ nhanh giúp Luật sư trả lời các câu hỏi sắc bén từ thẩm phán, kiểm soát tình huống và đưa ra lập luận chính xác.
• Kỹ lưỡng: các chi tiết nhỏ nhất trong hồ sơ, tài liệu và chứng cứ có thể mang tính quyết định đến kết quả vụ việc vì vậy sự kỹ lưỡng, cẩn thận giúp Luật sư giảm thiểu sai sót và thể hiện tính chuyên nghiệp.
• Soạn thảo văn bản (đúng mẫu, đúng chính tả, văn phong luật): kỹ năng này là bắt buộc đối với Luật sư vì đảm bảo tính pháp lý, không gây hiểu nhầm, có sức nặng trước toà và đảm bảo tính chuyên nghiệp.

Thái độ: 

• Đam mê và yêu nghề: là yếu tố bắt buộc phải có vì khi đối diện với thử thách và khó khăn, sự đam mê sẽ giúp bạn tiếp tục nỗ lực cố gắng.
• Kiên nhẫn, biết lắng nghe học hỏi: vì nghề này cần trau dồi từ thực tiễn và người đi trước.
• Chịu được áp lực: từ thân chủ, toà án, cơ quan nhà nước, cơ quan điều tra, công ty, xã hội và đôi khi là áp lực nội tại do chính mình tạo ra khi đứng giữa các sự lựa chọn đúng/sai.
• Bản lĩnh: bình tĩnh, biết giữ lập trường, biết bảo vệ quan điểm bản thân khi đứng trước các áp lực.
• Không sợ khổ: vì sẽ phải di chuyển nhiều, gặp nhiều đối tượng ở nhiều nơi như cơ quan điều tra, trại giam…

6. Những điều mà mọi người hay hiểu lầm về công việc này là gì? Tại sao họ lại hiểu sai như vậy?

• Luật sư dễ bị nhầm lẫn với “cò” hay “môi giới”. Ở Việt Nam, nhiều nhân sự không học Luật, không làm Luật sư nhưng vẫn được tham gia tư vấn dịch vụ pháp lý. Tuy nhiên, người làm “cò” hay “môi giới dịch vụ pháp lý” chỉ có vai trò giới thiệu, kết nối khách hàng tới các dịch vụ hoặc hỗ trợ khách hàng làm thủ tục hành chính như soạn thảo hồ sơ, hướng dẫn nộp giấy tờ mà không có quyền đại diện khách hàng hay tham gia trực tiếp vào các vụ việc. Riêng Luật sư thì có chứng chỉ hành nghề, được đại diện và bảo vệ quyền lợi thân chủ trực tiếp trong các vụ án trước các bên, dịch vụ tư vấn pháp luật của họ sẽ chuyên sâu và có thể đi cùng thân chủ từ đầu đến cuối vụ việc.
• Vai trò Luật sư tại Việt Nam thường không được đánh giá cao. Luật sư là nghề tốn nhiều chất xám diễn ra trong suốt quá trình vụ việc, có đôi khi sản phẩm của nghề này tạo ra không hữu hình như các nghề khác nên rất dễ bị khách hàng nghĩ rằng Luật sư không bỏ ra nhiều công sức, không làm việc mà vẫn nhận được chi phí. Chẳng hạn, khi nhận một vụ kiện, Luật sư phải nghiên cứu hồ sơ vụ việc, nghiên cứu pháp luật hiện hành có liên quan để áp dụng đúng mà vẫn có lợi cho thân chủ từ đó đề ra phương án phù hợp. Phương án này có khi là một tờ đơn, một bản khiếu nại nhưng cách thức hành văn, xử lý sẽ giúp thân chủ đòi được quyền lợi ngay lập tức. Tuy nhiên, thân chủ sẽ dễ nghĩ rằng việc này đơn giản và không xem trọng chất xám Luật sư đã bỏ ra. 

7. Công việc này có thể nuôi sống em khi mới ra trường không?

Đối với nghề Luật sư, sau khi hoàn thành cử nhân ngành Luật, trong quá trình lấy chứng chỉ Luật sư, sinh viên ra trường cần phải tham gia thực tập ở những văn phòng luật với thu nhập gần như bằng không, nếu có chỉ là phụ cấp ít ỏi cho xăng xe tuy nhiên đây là cơ hội để được đi nhiều, được trải nghiệm và ứng dụng gì đã học từ thực tiễn. Sau 1 năm khi ra trường, đối với người có năng lực, nghiêm túc với nghề và chứng tỏ được khả năng với công ty, các bạn có thể được giữ lại tiếp tục vừa học nghề vừa làm việc với thu nhập dưới 6 triệu. Năm tiếp theo thu nhập có thể nâng thành dưới 8 triệu. Sau khi có thẻ Luật sư thu nhập sẽ cải thiện tầm 12-20 triệu bao gồm hoa hồng. Sau 2 năm có thẻ hành nghề Luật, thu nhập có thể trên 30 triệu. Như vậy, phải tốn khoảng 6-7 năm để có mức thu nhập khá và ổn định.

Vì vậy, nếu bạn thực sự muốn trở thành Luật sư, bạn cần chuẩn bị tài chính cho những năm đầu (bao gồm chi phí để tham gia các khóa học lấy thẻ hành nghề Luật). Từ kinh nghiệm của NĐPV cho thấy, đã có rất nhiều sinh viên Luật sau khi ra trường, nuôi mong ước trở thành Luật sư nhưng không thể trụ nổi và chuyển sang làm những việc khác có liên quan như tư vấn dịch vụ pháp lý, pháp chế tại các doanh nghiệp/ngân hàng,… và sau đó từ bỏ hẳn việc trở thành Luật sư.

8. Nhìn lại con đường phát triển sự nghiệp cũng như quá trình tìm việc của mình, anh/chị có lời khuyên nào cho em nếu em muốn theo nghề này?

• Nếu muốn trở thành Luật sư, tại thời điểm còn ngồi ở trường Đại học, các bạn cần phải học nghiêm túc. Hãy đọc Luật, văn bản Luật và hiểu bản chất của các điều luật. Đọc nhiều bản án, tình huống để rõ hơn tính ứng dụng của luật. Trau dồi các kỹ năng để ngay khi ra trường, các bạn có ưu thế và sống được với nghề ở giai đoạn đầu.
• Phải xác định mình có hợp với nghề hay không: nếu mình thích luật nhưng không thích đấu tranh, thích linh hoạt, mềm mỏng hãy chọn mảng tư vấn dịch vụ pháp lý. Nếu muốn bảo vệ, muốn đối kháng, dám đấu tranh thì chọn tố tụng. 
• Phải xác định được lĩnh vực muốn chuyên sâu (hình sự, dân sự, hành chính…) vì mỗi mảng rất nhiều thứ nên phải chọn 1 mảng để tập trung, tránh mất thời gian.
• Nghề Luật sư là nghề hiểu luật nên rất dễ lách luật dẫn đến phạm luật nên phải tỉnh táo phân biệt rõ các lằn ranh đúng/sai.
• Luật sư chịu nhiều áp lực từ thân chủ, xã hội, các bên và đôi khi rơi vào tình huống nguy hiểm nên phải bản lĩnh, dám đấu tranh, chịu được áp lực, giữ vững lập trường.