Biên tập: Minh Thảo

Cùng thời gian ra trường, cùng làm một công việc, nhưng tại sao có người luôn chật vật với tài chính, trong khi người khác lại có khoản dư dả? Vấn đề không chỉ nằm ở thu nhập, mà quan trọng hơn là cách bạn quản lý và sử dụng số tiền mình có. Nếu không để ý, bạn có thể vô thức bị ảnh hưởng bởi những quan niệm vùng miền như “chắt chiu” của miền Trung hay “tiêu xài phóng khoáng” của miền Nam, hoặc thậm chí là thói quen chi tiêu của gia đình. Những ảnh hưởng này có thể giúp bạn xây dựng tài chính vững vàng, nhưng cũng có thể khiến bạn rơi vào vòng luẩn quẩn của việc kiếm tiền – tiêu tiền mà không có kế hoạch. Để không bị cuốn theo những thói quen tài chính một cách vô thức, bạn cần chủ động trang bị kiến thức về quản lý tài chính cá nhân ngay từ bây giờ. Hãy cùng Sông An khám phá cách an tâm tài chính có thể trở thành động lực để bạn vững bước trên hành trình phát triển sự nghiệp.

Các lớp tài sản và vai trò của chúng trong quản lý tài chính cá nhân

Tài sản không chỉ là tiền mà còn có nhiều loại khác nhau. Mô hình tháp tài sản là mô hình kim tự tháp đáy lớn, chóp nhọn, phân chia các loại tài sản vào từng tầng khác nhau. Có thể có nhiều phiên bản khác nhau nhưng nội dung chính thường từ nhu cầu cơ bản đến mục tiêu tài chính dài hạn.

Trước hết, tầng đầu tiên là lớp tài sản vô hình. Đây là nền tảng quan trọng nhất, bao gồm kiến thức, kỹ năng, sức khỏe, và các mối quan hệ, v.v. Đầu tư vào bản thân là khoản đầu tư có giá trị lâu dài, giúp bạn nâng cao năng lực tài chính và sự nghiệp. Tiếp theo là lớp tài sản an toàn gồm tiền mặt, bảo hiểm và quỹ khẩn cấp – đây là khoản dự phòng giúp bạn đối phó với những tình huống bất ngờ. Cao hơn một chút, tài sản tích lũy như sổ tiết kiệm, vàng và trái phiếu giúp bạn giữ tiền và làm cho số tiền đó tăng lên theo thời gian. Cuối cùng, tài sản đầu tư như cổ phiếu, bất động sản hoặc quỹ đầu tư có thể giúp bạn kiếm được nhiều tiền hơn, nhưng cũng có rủi ro đi kèm.

Mô hình tháp tài sản giúp xây dựng tài chính cá nhân bền vững bằng cách đa dạng hóa tài sản và phân bổ rủi ro trong việc đầu tư. Hiểu rõ các loại tài sản này sẽ giúp bạn lập kế hoạch tài chính hợp lý, từ đó có cuộc sống ổn định và chủ động hơn trong tương lai. 

Lời khuyên cho những người mới bắt đầu xây dựng tháp tài sản là bắt đầu từ việc quản lý chi tiêu, xây dựng nền tảng tài chính an toàn, sau đó tìm hiểu về đầu tư hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tài chính. Và quan trọng nhất, đừng quên đầu tư vào chính mình – vì kiến thức và sức khỏe là tài sản vô giá, quyết định sự thành công tài chính trong dài hạn.

Các giai đoạn phát triển nghề nghiệp theo Donald Super

Theo lý thuyết phát triển nghề nghiệp của Donald Super, mỗi người sẽ trải qua nhiều giai đoạn khác nhau trong sự nghiệp, phản ánh sự thay đổi về kỹ năng, kinh nghiệm và mục tiêu sống (tìm hiểu thêm tại đây). 

Giai đoạn đầu tiên là Khám phá (Exploration), nơi cá nhân tìm hiểu, thử nghiệm các công việc khác nhau để xác định hướng đi phù hợp. Tiếp theo, giai đoạn Thiết lập (Establishment) đánh dấu sự ổn định khi cá nhân tích lũy kinh nghiệm và xây dựng sự nghiệp bền vững. Khi đạt đến giai đoạn Duy trì (Maintenance), họ sẽ tập trung phát triển chuyên môn, mở rộng cơ hội và duy trì vị thế của mình. Cuối cùng, giai đoạn Thoái trào (Decline) là lúc cá nhân chuẩn bị giảm dần cường độ làm việc hoặc chuyển giao trách nhiệm trước khi nghỉ hưu. Mỗi giai đoạn đòi hỏi những kỹ năng và chiến lược khác nhau, không chỉ trong công việc mà còn trong cách quản lý tài chính để đảm bảo sự ổn định lâu dài.

Tháp tài chính và Lộ trình phát triển sự nghiệp: Hai mặt của một đồng xu

Hiểu rõ các lớp tài sản và các giai đoạn phát triển nghề nghiệp theo lý thuyết của Donald Super giúp bạn định hướng sự nghiệp vững chắc và quản lý tài chính hiệu quả. Hai yếu tố này như hai mặt của đồng xu, bổ trợ lẫn nhau, tạo nên một lộ trình phát triển bền vững cả về tài chính lẫn nghề nghiệp.

Ở giai đoạn Khám phá (Exploration), khi mới vào nghề, việc học cách tiết kiệm, đầu tư vào giáo dục và xây dựng quỹ khẩn cấp là cần thiết. Khi bước vào giai đoạn Thiết lập (Establishment), sự nghiệp dần phát triển, đây là thời điểm quan trọng để tích lũy tài sản, thông qua tiết kiệm và các khoản đầu tư cơ bản nhằm xây dựng nền móng tài chính lâu dài. Đến giai đoạn Duy trì (Maintenance), khi đã có vị trí vững chắc trong sự nghiệp, bạn có thể gia tăng tài sản, mở rộng danh mục đầu tư như cổ phiếu, bất động sản hoặc phát triển tài sản trí tuệ để tạo thêm thu nhập thụ động. Cuối cùng, trong giai đoạn Thoái trào (Decline), khi sự nghiệp dần chững lại hoặc chuẩn bị nghỉ hưu, việc tối ưu hóa tài sản giúp bạn duy trì cuộc sống thoải mái mà không bị áp lực tài chính. 

Việc kết hợp chặt chẽ giữa phát triển nghề nghiệp và quản lý tài sản không chỉ giúp bạn đạt được thành công trong công việc mà còn hướng đến an toàn tài chính, cho phép bạn lựa chọn con đường phù hợp nhất với mình ở từng giai đoạn cuộc đời. 

An tâm tài chính – vững bước tương lai 

Trong sự nghiệp và cuộc sống, tiền lương là nền tảng giúp bạn trang trải cá nhân và chăm lo cho những người thân yêu. Nhưng chỉ biết kiếm tiền thôi là chưa đủ — để thực sự an tâm tài chính và xây dựng sự nghiệp bền vững, bạn cần trang bị kỹ năng quản lý tài chính cá nhân một cách toàn diện. 

Hãy hình dung tài chính như một chiếc xe ô tô trên hành trình cuộc đời. Để lăn bánh vững vàng, xe cần đủ bốn bánh chắc chắn, tượng trưng cho kiếm tiền, tiêu tiền, giữ tiền và làm cho tiền sinh lời. Nếu một bánh xe yếu hoặc mất đi, hành trình của bạn sẽ trở nên chông chênh, thậm chí có thể dừng lại giữa đường. Nhưng khi cả bốn bánh xe đều vững chãi, bạn có thể tự tin cầm lái, kiểm soát tài chính, mở rộng cơ hội nghề nghiệp và chở bản thân cùng những người thân yêu đến những cột mốc xa hơn trong tương lai.

Khoá đào tạo Tài chính cá nhân lần đầu được tổ chức tại Sông An, sẽ sớm khai giảng vào ngày 25/05/2025 bao gồm 3 chủ đề:

• Năng lực kiếm tiền
• Năng lực dùng tiền
• Cách chọn thời điểm chuyển việc phù hợp

Đăng ký danh sách chờ để được liên hệ ngay khi khoá ra mắt tại: https://bit.ly/SA_danhsachcho

Tài liệu tham khảo:

Mỹ Anh (2024). 8 giai đoạn, 5 vai trò – Bạn đang ở đâu trong Cầu vồng Cuộc sống, Nghề nghiệp?. https://huongnghiepsongan.com/8-giai-doan-5-vai-tro-ban-dang-o-dau-trong-cau-vong-cuoc-song-nghe-nghiep/

L.V.Thành (2014). Tháp tài sản – Bí quyết giúp xây dựng tài chính cá nhân bền vững. https://topi.vn/thap-tai-san.html

Valley First. Building A Strong Financial Pyramid. https://www.valleyfirst.com/simple-advice/wealth/building-a-financial-pyramid

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Performance review – Chuẩn bị như thế nào?

Trước một khởi đầu mới, mời bạn thử thói quen đơn giản này

Bài viết Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Nếu bạn đang đọc bài viết này, có lẽ bạn đang có ý định chuyển việc, hoặc phải chuyển việc vì nguyên nhân bất khả kháng. 

Bài viết này ở đây để nói với bạn rằng bạn không hề cô đơn! Theo báo cáo của McKinsey & Company (2021) trên 8 quốc gia, sau COVID 19, hơn 25% người lao động đã và đang phải chuyển đổi việc làm vì những công việc trước đây không phù hợp với bối cảnh mới. Gần đây nhất, theo thống kê từ cuốn sách “Job Moves – 9 steps for making progress in your career” (tạm dịch: Bước nhảy công việc – 9 bước tạo lộ trình thăng tiến) (2024) của nhóm tác giả Ethan Bernstein, Michael B. Horn, Bob Moesta, hàng năm có khoảng 1 triệu người trên thế giới trải qua quá trình chuyển việc.

Mê cung không rõ lối ra

Đứng trước ngưỡng cửa này, bạn dễ cảm thấy stress và lo âu, xuất phát từ nỗi sợ hãi về sự không chắc chắn của công việc sắp tới và tương lai. Mất đi môi trường quen thuộc của công việc cũ cũng dấy lên nhiều áp lực về việc phải thay đổi, thích nghi với môi trường và nhịp sống mới. 

Khi bắt đầu tìm kiếm công việc mới, ta cũng dễ thấy bối rối, quá tải và mắc kẹt trong quá nhiều thông tin tuyển dụng. Giai đoạn thất nghiệp kéo dài cũng dễ tạo ra nhiều cảm xúc tiêu cực, làm ta mất tự tin vào năng lực của bản thân. 

La bàn và bản đồ cho hành trình chuyển việc 

Để tư duy mới trở thành kim chỉ nam 

Từ sau đại dịch, phần đông chúng ta trở nên lo lắng nhiều hơn về sự không chắc chắn. Đặt vào bối cảnh công việc – thứ nuôi sống bản thân và gia đình, những cảm xúc này lại càng được khuếch đại, khiến chúng ta dễ chỉ chú tâm vào chấm đen trên tờ giấy, và quên mất xung quanh còn vô vàn khoảng trắng chờ được vẽ thêm. Việc lùi lại một bước, chọn góc nhìn rộng hơn vào bức tranh đa chiều về chuyển việc, khiến ta dần nhìn thấy những khía cạnh và cơ hội bị ẩn giấu. Việc chuyển đổi công việc không nhất thiết có nghĩa là có điều gì đó không ổn; đó có thể là cơ hội có một không hai giúp chúng ta phát triển. 

Bạn chắc hẳn đã quen với hình mẫu sự nghiệp lý tưởng: vào một công ty lớn, có công việc ổn định về thu nhập, chắc chắn về lộ trình thăng tiến “climb the ladder” – leo từ bậc thấp nhất lên bậc cao nhất của chiếc thang sự nghiệp tại công ty đó. Nhưng trong bối cảnh thế giới hiện tại, sự phát triển không nhất thiết chỉ có tiến lên theo đường thẳng một chiều như vậy. Sự tiến bộ trong sự nghiệp, theo như nhóm tác giả của cuốn Job Moves, có thể được nhìn nhận theo cách toàn diện hơn: không chỉ trong một công ty, một vai trò hay một ngành nghề cố định, mà trên toàn bộ sự nghiệp, sức khỏe thể chất và tinh thần, các mối quan hệ cá nhân và chuyên nghiệp, sở thích cá nhân cũng như những nhu cầu và mong muốn khác của chúng ta trong cuộc sống. 

Sự “đổi hướng” trong tư duy này không hề hiếm thấy với những ai sẵn sàng cởi mở để bản thân được phát triển toàn diện hơn. Karen Ling – một Giám đốc nhân sự toàn cầu đa lĩnh vực, đã chia sẻ hành trình nghề nghiệp của mình qua bài viết “A Career Path is Never a Straight Line” (tạm dịch: Con đường sự nghiệp chưa bao giờ là một đường thẳng”) trên LinkedIn cá nhân. Trên chặng đường 25 năm sự nghiệp, Karen đã đi qua những cột mốc:

• Bắt đầu với ước mơ trở thành nhiếp ảnh gia thể thao
• Tốt nghiệp ngành Luật tại Đại học Boston, Mỹ và hành nghề luật sư trong 6 năm trước khi có bước chuyển mình đầy dũng cảm sang lĩnh vực Nhân sự
• Đến nay, trong cương vị giám đốc và cố vấn chiến lược, Karen đã trở thành một chuyên gia Nhân sự đa lĩnh vực như quản lý và phát triển nhân tài, sự đa dạng, công bằng và hòa nhập, quản lý sự thay đổi, và quản trị doanh nghiệp. 

Tôi tin rằng không chỉ với những nhân vật tầm cỡ hay những người có một sự nghiệp thành công rực rỡ như ví dụ trên, mỗi chúng ta đều có rất nhiều khía cạnh có thể được được khai thác trong sự nghiệp. Ngoài việc tạo ra bước ngoặt nghề nghiệp, chuyển việc đôi khi còn giúp ta có thêm thời gian cho sức khỏe tinh thần và thể chất của bản thân, hay để tập trung cho gia đình và nuôi dưỡng những mối quan hệ thân thiết, đều là những nhu cầu thích đáng. 

Chuyển việc chính là cơ hội để chúng ta chủ động “tuyển dụng” công việc mới, để đạt được sự phát triển toàn diện hơn trong các khía cạnh sự nghiệp, cá nhân và cuộc sống. 

Bản đồ cho hành trình chuyển việc

Trong cuốn sách Job Moves, nhóm tác giả đã xây dựng một bản đồ 9 bước chuyển việc dựa trên kinh nghiệm cố vấn cho hàng ngàn người, và đã được kiểm chứng sự hiệu quả. Ở bài viết này, tôi xin được tóm tắt lại thành 3 giai đoạn lớn để người đọc tiện theo dõi hơn.

Giai đoạn 1 – Tìm hiểu mục tiêu chuyển việc

9 bước chuyển việc nói trên được phát triển dựa trên lý thuyết “Jobs to be done” – một lý thuyết tập trung vào khám phá những động lực sâu xa đằng sau quyết định của con người. Đặt trong bối cảnh nghề nghiệp, thay vì chỉ nhìn vào bề nổi của một quyết định chuyển việc hay những ý định mông lung, ta cần đào sâu vào bên trong, nhận diện và gọi tên được những mục tiêu chuyển việc, mong muốn thực sự mà mình đang theo đuổi.  

4 nhóm mục tiêu chuyển việc tiêu biểu được thống kê là: 

• Get Out: Thoát Khỏi Tình Trạng Hiện Tại

• Regain Control: Lấy Lại Quyền Kiểm Soát

• Regain Alignment: Tái Định Hướng 
• Take The Next Step: Tiến Đến Bước Tiếp Theo

Để hỗ trợ người đọc nhận diện được mục tiêu chuyển việc của mình dễ dàng hơn, nhóm tác giả đã phát triển một Bảng đánh giá nhu cầu chuyển việc, bao gồm các câu trắc nghiệm xoay quanh hai nhóm động lực chuyển việc chính: động lực thúc đẩy (pushes) và động lực thu hút (pulls). Sông An đã có một bài viết trước đây giới thiệu chi tiết về hai nhóm này và sự liên hệ của chúng tới 4 nhóm mục tiêu chuyển việc, bạn có thể tìm hiểu thêm tại đây. 

Sông An cũng rất vui mừng khi được nhóm tác giả cho phép dịch công cụ để giới thiệu rộng rãi hơn đến người Việt Nam. Bạn có thể tham khảo bản dịch tiếng Việt của bảng đánh giá tại đây.

Lưu ý: Đây chỉ là phiên bản lược dịch để hỗ trợ người Việt tiếp cận công cụ một cách dễ dàng hơn, và chưa được chuẩn hóa về ngôn ngữ. Nếu bạn có khả năng tiếng Anh tốt, Sông An rất khuyến khích bạn làm bản gốc tiếng Anh của nhóm tác giả tại đây. 

Giai đoạn 2 – Xây dựng “tài sản sự nghiệp” và Thiết kế trải nghiệm công việc mong muốn 

Trong giai đoạn này, nhóm tác giả khuyến khích chúng ta nên nhìn lại các trải nghiệm nghề nghiệp đã có qua CV của mình, và xây dựng cho mình một bộ “tài sản sự nghiệp”, qua hai câu hỏi:

1. Đâu là những năng lực hành nghề bạn đã tích lũy được?
2. Trong đó, năng lực nào bạn muốn đầu tư vào để phát triển nhiều hơn trong công việc sắp tới? 

Bước này vừa giúp chúng ta tổng kết những kinh nghiệm đã tích lũy, nhìn rõ những thế mạnh có thể mang theo, vừa xác định mũi nhọn muốn phát triển trong công việc sắp tới. 

Tiếp tới, ta sẽ tự tay thiết kế các “bản mẫu” cho công việc mong muốn của mình. “Bản mẫu” này nên dựa trên trải nghiệm (the experiences) bạn muốn có trong công việc, thay vì những đặc điểm (the features) của công việc đó. Ví dụ, thay vì những đặc điểm thường thấy như chức danh, lương bổng, phúc lợi, bạn hãy nghĩ về những trải nghiệm mang tính cá nhân, gắn liền với sở thích, tính cách hay thế mạnh và năng lực của mình, dựa trên 2 câu hỏi sau: 

1. Bạn muốn công việc tiếp theo sẽ thúc đẩy hoặc tiếp thêm năng lượng cho bạn thế nào?
2. Bạn muốn công việc mới có thể tận dụng khả năng của bạn thế nào?

Sau khi đã có một vài “bản mẫu” trong tay, bạn nên trò chuyện với mạng lưới chuyên nghiệp của mình, lắng nghe góc nhìn thực tế của những người đã hoặc đang ở trong trải nghiệm công việc tương tự. Quá trình này sẽ giúp bạn hình dung rõ hơn những tính chất của một công việc phù hợp với bản thân, vừa phát huy được thế mạnh và đồng thời tạo động lực cho mình. 

Cuối cùng, “bản mẫu” có thể rất lý tưởng, nhưng trong thực tế thì công việc hoàn hảo chắc chắn không tồn tại. Vì vậy, ta cũng cần kiểm định thực tế với những công việc thực sự có trên thị trường tuyển dụng. Bước này giúp ta nhìn được sự đánh đổi (trade-off) cần thiết để không bị “vỡ mộng”, và có những yếu tố then chốt để đưa ra quyết định dễ dàng hơn. 

Giai đoạn 3 – Sẵn sàng “Tuyển dụng” công việc tương lai 

Michael Lewis, một nhà văn và nhà báo người Mỹ nổi tiếng từng nói “You don’t have a way to persuade people unless you have a story” (tạm dịch: Nếu muốn thuyết phục người khác, bạn cần có một câu chuyện để kể). Trong giai đoạn này, nhóm tác giả hướng dẫn bạn cách để xây dựng và kể câu chuyện nghề nghiệp của mình cho những nhà tuyển dụng tương lai, để họ hiểu được bạn là ai, mong muốn làm gì, và vì sao bạn lại phù hợp với những điều họ đang tìm kiếm. Bạn có thể đọc chi tiết các lời khuyên hữu ích này trong cuốn Job Moves tại đây. 

Lời kết 

Chuyển việc sẽ không còn chỉ là một gánh nặng hay một mê cung không rõ lối ra, nếu ta có một kim chỉ nam là tư duy phù hợp và tấm bản đồ với những bước hành động thật khoa học và thiết thực. Chúc bạn có thể tự tin, chủ động “tuyển dụng” công việc mới, để lần chuyển việc này sẽ là bước tiến đúng đắn trên hành trình phát triển sự nghiệp và cuộc sống một cách toàn diện nhất. 

Tài liệu tham khảo:

Bernstein, E., Horn, M. B., & Moesta, B. (2024, November 8). Job Moves: 9 Steps for Making Progress in Your Career.

McKinsey Global Institute. (2021, February 18). The future of work after COVID-19. McKinsey & Company. https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/the-future-of-work-after-covid-19 

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Performance review – Chuẩn bị như thế nào?

Trước một khởi đầu mới, mời bạn thử thói quen đơn giản này

Bài viết Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Hồng Yến

Cú sốc bị sa thải và cách nhìn nhận thử thách

Sa thải đột ngột có thể là một cú sốc lớn đối với bất kỳ ai. Không chỉ ảnh hưởng đến tài chính cá nhân, việc mất đi công việc còn có thể dẫn đến cảm giác mất phương hướng, hoang mang và mất tự tin vào bản thân. Theo báo cáo của Talentnet Việt Nam, trong bối cảnh kinh tế suy giảm, nhiều doanh nghiệp phải tối ưu hóa hoạt động, dẫn đến tỷ lệ cắt giảm nhân sự gia tăng. Điều này cho thấy rằng xu hướng sa thải hiện nay chủ yếu đến từ các yếu tố khách quan, như tái cơ cấu và biến động kinh tế, hơn là do hiệu suất làm việc của cá nhân.

Có người xem đó là thất bại, tự trách móc mình không đủ giỏi. Tuy nhiên, có người lại tận dụng cơ hội này để đánh giá lại bản thân, tìm kiếm những con đường mới và có nhiều triển vọng phát triển hơn.

Vậy, điều gì tạo nên sự khác biệt giữa hai nhóm người này? Đó chính là cách họ kiểm soát cảm xúc, xây dựng tư duy phù hợp và có những bước hành động thực tế sau khi mất việc. Bài viết này sẽ giúp bạn nhìn nhận lại bối cảnh, học cách kiểm soát cảm xúc và đưa ra kế hoạch định hướng lại sự nghiệp một cách hiệu quả.

Ổn định cảm xúc và kiểm soát căng thẳng

Bước đầu tiên sau khi bị sa thải là kiểm soát cảm xúc của bản thân. Khi đối diện với sự thay đổi lớn như thế này, việc cảm thấy thất vọng, lo lắng hoặc thậm chí giận dữ là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn không để những cảm xúc này lấn át khả năng tư duy và hành động của mình.

Tiến sĩ Susan David, chuyên gia về tâm lý học cảm xúc, đã nghiên cứu về “Emotional Agility” – khả năng linh hoạt trong cảm xúc để thích nghi với thay đổi. Để áp dụng phương pháp này, bạn có thể chấp nhận cảm xúc thay vì phủ nhận chúng, đồng thời viết nhật ký để xử lý những suy nghĩ đang đè nặng tâm trí. Hãy học cách tự đối thoại tích cực với những câu khẳng định mang tính động viên như: “Tôi đang đối mặt với thử thách và tôi sẽ tìm cách vượt qua nó”.

Khi cảm thấy căng thẳng, việc vận động nhẹ nhàng như đi bộ ngoài trời sẽ giúp tinh thần thoải mái hơn. Ngoài ra, hãy lập danh sách những điều quan trọng để giúp bạn tập trung vào giải quyết vấn đề thay vì rơi vào vòng xoáy lo lắng. Giữ kết nối với bạn bè và gia đình cũng là một cách hữu ích để nhận được sự hỗ trợ về mặt tinh thần.

Xây dựng tư duy đúng đắn để vượt qua thử thách

Tư duy đóng vai trò quan trọng trong cách bạn đối diện với khó khăn. Khi mất việc, điều quan trọng là duy trì một tư duy mở, sẵn sàng học hỏi và thay đổi.

Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Carol Dweck, những người có “tư duy phát triển” (Growth Mindset) tin rằng họ có thể học hỏi và tiến bộ qua những thử thách. Ngược lại, “tư duy cố định” (Fixed Mindset) khiến con người cảm thấy mình không thể thay đổi.

Thay vì nghĩ “Tôi không đủ giỏi”, hãy tự hỏi “Tôi có thể học gì từ tình huống này để trở nên tốt hơn?”. Nhìn nhận mất việc như một cơ hội để phát triển kỹ năng mới sẽ giúp bạn nhanh chóng thích nghi với hoàn cảnh.

Không phải lúc nào bám trụ vào một ngành nghề cũ cũng là giải pháp tốt nhất. Thử thách này có thể là cơ hội để bạn nhìn lại hành trình sự nghiệp của mình và xác định liệu con đường hiện tại có thực sự phù hợp hay không. Nếu công việc trước đây không còn mang lại niềm vui hay cơ hội phát triển, có lẽ đã đến lúc bạn cần cân nhắc một hướng đi mới, phù hợp với giá trị và mục tiêu dài hạn của mình. Hãy dành thời gian suy nghĩ: Nếu không có áp lực tài chính, liệu bạn có tiếp tục với ngành nghề đó? Nếu câu trả lời nghiêng về sự không hài lòng, đây chính là dấu hiệu để bạn khám phá một hướng đi mới phù hợp hơn.

Định hướng lại con đường sự nghiệp

Sau khi đã ổn định tâm lý và xây dựng tư duy đúng đắn, đây là thời điểm để bạn từng bước định hướng lại con đường sự nghiệp của mình. Một trong những điều quan trọng nhất trong giai đoạn này là củng cố và phát triển các kỹ năng cần thiết để phù hợp hơn với thị trường lao động. Nếu bạn cảm thấy thiếu tự tin trong quá trình ứng tuyển, việc tham gia một khóa học chuyên sâu về kỹ năng tìm việc có thể giúp bạn chuẩn bị tốt hơn. Chẳng hạn, Khóa Nâng cao Kỹ năng Ứng tuyển Công việc của Hướng nghiệp Sông An cung cấp hướng dẫn thực tiễn để viết hồ sơ ứng tuyển hiệu quả, xác định năng lực cá nhân so với yêu cầu tuyển dụng, cũng như rèn luyện kỹ năng phỏng vấn. Việc tham gia một chương trình đào tạo như vậy sẽ giúp bạn nâng cao khả năng cạnh tranh và tự tin hơn khi tìm kiếm công việc mới.

Ngoài việc trau dồi kỹ năng, xây dựng và tận dụng mạng lưới quan hệ cũng là một yếu tố quan trọng giúp bạn tìm kiếm những cơ hội việc làm phù hợp. Theo một nghiên cứu từ LinkedIn, có đến 85% cơ hội việc làm mới đến từ networking. Điều này cho thấy rằng thay vì chỉ nộp đơn ứng tuyển trên các trang tuyển dụng, bạn nên chủ động mở rộng kết nối với những người trong ngành. Hãy tham gia các sự kiện, hội thảo chuyên môn và kết nối lại với đồng nghiệp cũ để tìm kiếm những cơ hội phù hợp với năng lực và mục tiêu nghề nghiệp của mình.

Kết nối con người: Chìa khóa để vượt qua khủng hoảng

Một trong những yếu tố then chốt giúp bạn vượt qua giai đoạn khó khăn là duy trì những kết nối có giá trị về mặt tinh thần và sự hỗ trợ thực tế. Sự cô lập có thể khiến bạn cảm thấy mất phương hướng và cô đơn, do đó, hãy tìm kiếm sự kết nối với những người có thể nâng đỡ tinh thần và hỗ trợ bạn trên hành trình này. Tham gia các cộng đồng nghề nghiệp, nhóm hỗ trợ dành cho người đang tìm việc, hoặc những cá nhân có kinh nghiệm sẽ giúp bạn có được cái nhìn thực tế hơn về thị trường lao động và nhận được những lời khuyên hữu ích. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể tìm đến mentor hoặc chuyên gia tư vấn nghề nghiệp để có những định hướng cụ thể hơn cho tương lai.

Đồng thời, hãy cẩn trọng trong việc lựa chọn những kết nối trên mạng xã hội để tránh những tác động tiêu cực. Thay vì so sánh bản thân với người khác, hãy ưu tiên kết nối với những người thực sự hiểu và đồng cảm với hoàn cảnh của bạn. Tránh những mối quan hệ có thể gây thêm áp lực, như những người không hiểu tình hình nhưng lại tò mò hay đưa ra những nhận xét thiếu tinh tế. Chỉ nên theo dõi những nội dung truyền cảm hứng, giới hạn thời gian lướt mạng để không bị cuốn vào cảm giác tiêu cực. Khi bạn kiểm soát tốt nguồn thông tin tiếp nhận, bạn sẽ dễ dàng giữ được tinh thần lạc quan và tập trung vào những điều thực sự quan trọng.

Biến thử thách thành cơ hội phát triển

Bị sa thải không đồng nghĩa với thất bại. Đây có thể là một bước ngoặt giúp bạn định hình lại sự nghiệp theo một hướng đi phù hợp hơn. Hãy tận dụng thời gian này để học hỏi, kết nối và phát triển bản thân. Thành công không chỉ đến từ việc giữ được công việc hiện tại, mà từ cách bạn tận dụng những cơ hội mới để vươn lên.

Mọi cánh cửa đóng lại đều mở ra một lối đi mới. Hãy mạnh dạn bước tiếp, khám phá những con đường mới và tin tưởng rằng những điều tốt đẹp vẫn đang chờ bạn ở phía trước!

Tài liệu tham khảo:

Susan David (2024). Newsletter. 5 Essential Tips for a Healthier Relationship with Social Media. https://www.susandavid.com/newsletter/5-essential-tips-for-a-healthier-relationship-with-social-media/?share=true

Susan David (2024). Newsletter. The Hidden Benefits of Quitting. https://www.susandavid.com/article/when-to-grit-and-when-to-quit?share=true

Susan David (2024). Newsletter. Cultivating a Growth Mindset. https://www.susandavid.com/newsletter/cultivating-a-growth-mindset/?share=true

Susan David (2024). Newsletter. How to Break the Cycle of Stressing About Stress. https://www.susandavid.com/newsletter/how-to-break-the-cycle-of-stressing-about-stress/?share=true

Susan David (2023). Newsletter. The Healing Power of Journaling. https://www.susandavid.com/article/healing-power-of-journaling/?share=true

Esther Perel and Mary Alice Miller. How do you connect to others?. https://www.estherperel.com/blog/letters-from-esther-62-how-do-you-connect-to-others & Searching for Connection in a Disconnected Era.  https://www.estherperel.com/blog/letters-from-esther-64-searching-for-connection-in-a-disconnected-era

HR Insider (2021). Sức ảnh hưởng tinh thần của nhân viên lên sự phát triển của tổ chức. https://www.vietnamworks.com/hrinsider/suc-anh-huong-tinh-than-cua-nhan-vien-len-su-phat-trien-cua-to-chuc.html

WebProNews (2023). Good News for LinkedIn: 85% of Jobs Filled via Networking. https://www.webpronews.com/good-news-for-linkedin-85-of-jobs-filled-via-networking/

Đức Tuấn, Huyền Trang, Vân Hà (2024). Doanh nghiệp và người lao động nỗ lực vượt khó – Bài 1: Khi doanh nghiệp gặp khó…​ https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/doanh-nghiep-va-nguoi-lao-dong-no-luc-vuot-kho-bai-1-khi-doanh-nghiep-gap-kho-808473

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Giải mã “career plateau” – bình nguyên nghề nghiệp

Bài viết Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Quản lý cấp trên: Nghệ thuật “tư duy ngược” trong công việc

Khi nói đến làm việc với cấp trên, nhiều người vẫn cho rằng, nhân viên chỉ cần “chờ mệnh lệnh” và thực thi công việc theo yêu cầu mà không nên có bất kỳ thắc mắc nào. Một số khác thì quan niệm, vâng lời và cố gắng tránh xa những rắc rối là con đường dễ dàng để “sống sót” trong môi trường công sở. Đây là cách cách quản lý “Managing Down” – khi sự kiểm soát và dẫn dắt hoàn toàn phụ thuộc vào lãnh đạo. Hay nói cách khác, quá trình quản lý chỉ đang được vận hành một chiều, từ trên xuống. 

Phong cách “Managing Down” có thể phù hợp trong một số tình huống nhất định, nhưng về lâu dài, nó có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sự phát triển của nhân viên và tổ chức. Ở góc độ nhân viên, bạn hãy nhớ rằng, người quyết định và chịu trách nhiệm cho sự nghiệp của bạn là chính bạn chứ không phải ai khác. Vì vậy, thay vì giao toàn quyền vào tay sếp hay “phó thác” cho số phận, bạn phải là người chủ động lèo lái sự nghiệp của chính mình. Để tạo ra giá trị cho doanh nghiệp và phát triển sự nghiệp cá nhân, chúng ta cần học cách tư duy ngược – “Managing Up” (Quản lý cấp trên). Đây là một kỹ năng quan trọng giúp bạn giao tiếp hiệu quả, đáp ứng kỳ vọng của sếp, đồng thời bảo vệ lợi ích cá nhân và phát triển nghề nghiệp.

Theo định nghĩa của tạp chí Harvard Business Review, quản lý cấp trên là “trở thành một nhân viên hữu ích nhất có thể, nhằm tạo ra giá trị cho chính bạn, cũng như cho sếp và công ty”. Trái với những gì bạn nghĩ, quản lý cấp trên không phải là:

• “Vượt cấp” sếp để trình bày ý tưởng với ban lãnh đạo hoặc các cấp cao hơn
• Cố gắng “đảo ngược vai trò” và kiểm soát sếp của mình
• Biến sếp thành một người khác theo mong muốn cá nhân
• Đánh giá, phán xét hành vi và năng lực của sếp

Thay vào đó, quản lý cấp trên là:

• Hiểu được mục tiêu mà sếp muốn đạt được
• Xây dựng mối quan hệ tích cực và hiệu quả với sếp
• Học cách thích nghi với phong cách giao tiếp và làm việc của sếp
• Chủ động chia sẻ phong cách giao tiếp và làm việc mà bạn ưa thích
• Dự đoán nhu cầu của sếp để hỗ trợ công việc một cách hiệu quả

Từ đó, bạn có thể rèn luyện và áp dụng kỹ năng này khi làm việc trong thực tế bằng cách:

• Chủ động liên hệ với sếp khi bạn cần hỗ trợ
• Cập nhật thường xuyên với sếp về tiến độ công việc, đặc biệt khi gặp khó khăn hoặc có sự chậm trễ
• Sắp xếp các buổi họp 1-1 vào thời điểm phù hợp cho cả sếp và bạn
• Chủ động hỗ trợ sếp với các công việc ưu tiên khi bạn có thời gian

Nhìn chung, nguyên tắc cốt lõi của quản lý cấp trên chính là sự thấu hiểu. Khi bạn nắm bắt được mục tiêu của cấp trên và cách họ vận hành công việc, bạn có thể chủ động xây dựng một mối quan hệ lành mạnh, từ đó không chỉ mang lại lợi ích cho cả hai mà còn góp phần vào sự phát triển chung của tổ chức.

Vậy làm thế nào để bạn rèn luyện kỹ năng này?

Trong cuốn sách “Managing Up: How to Move Up, Win at Work, and Succeed with Any Type of Boss” (tạm dịch: Làm thế nào để thăng tiến, làm việc hiệu quả và hòa hợp với bất kỳ người sếp nào), tác giả Mary Abbajay đã đưa ra vài đúc kết như sau:

Bài học 1. Tìm hiểu phong cách làm việc của cấp trên

Mỗi người có một cách giao tiếp và làm việc khác nhau. Có người hướng nội, thích suy nghĩ và làm việc độc lập, có người hướng ngoại, thích giao tiếp và làm việc nhóm. Để xây dựng mối quan hệ tốt với sếp, bạn cần xác định xem sếp của bạn thuộc kiểu người nào. Bạn có thể nhận biết điều này thông qua việc quan sát phong cách giao tiếp và mức năng lượng của họ:

• Nếu sếp thường trầm tư, ít thể hiện quan điểm trừ khi được hỏi, họ có xu hướng hướng nội.
• Ngược lại, nếu sếp ngoại giao, chủ động chia sẻ thông tin và có thái độ cởi mở, họ có tính cách thiên về hướng ngoại.

Dựa trên tính cách của sếp, bạn có thể điều chỉnh cách giao tiếp phù hợp: hoặc lắng nghe nhiều hơn, thể hiện sự quan tâm và tương tác với những gì họ nói; hoặc chủ động hơn trong việc sắp xếp các buổi họp và đưa ra các câu hỏi cụ thể. Bạn có thể tìm hiểu về DISC cũng như công cụ trắc nghiệm Indigo để có góc nhìn rõ ràng về phong cách làm việc của mình và cấp trên, từ đó có chiến lược điều chỉnh hành vi của bản thân một cách khoa học để phối hợp hiệu quả với sếp nói riêng và với môi trường làm việc nói chung.

Bài học 2. Xây dựng mối quan hệ tốt với cấp trên bằng cách tạo dựng niềm tin

Nếu sếp thường xuyên hỏi han bạn đang làm gì, theo dõi sát sao tiến độ công việc của bạn thì rất có thể họ là một Micromanager – người thích kiểm soát chi tiết. Cấp trên có phong cách quản lý này có thể kìm hãm sự phát triển sự nghiệp của bạn nếu bạn không biết linh hoạt để thích nghi.

Cách tốt nhất để làm việc hiệu quả với cấp trên, đặc biệt khi đó là một Micromanager, chính là xây dựng niềm tin. Bạn có thể làm điều này bằng cách:

• Duy trì hiệu suất làm việc ổn định hoặc vượt mong đợi, để sếp thấy rằng bạn đáng tin cậy. Tuy nhiên, bạn cũng phải học cách quản lý sự kỳ vọng của sếp.
• Chủ động cập nhật công việc thường xuyên hơn mức bình thường, ngay cả với những chi tiết nhỏ nhặt mà bạn không nghĩ rằng cần phải báo cáo.

Ví dụ: Nếu bạn sẽ đến muộn vài phút hoặc cần thêm thời gian nghỉ trưa, hãy báo trước cho sếp. Điều này giúp xây dựng niềm tin, một yếu tố quan trọng để phát triển sự nghiệp khi làm việc với cấp trên khó tính.

Bài học 3. “Dám” buông bỏ và biết khi nào cần rời đi

Hầu hết chúng ta thường được dạy rằng đừng dễ dàng từ bỏ những gì mình đã bắt đầu, hãy cố gắng đến cùng để gặt hái được thành quả xứng đáng. Tuy nhiên, có những thời điểm bạn cần dừng lại, tìm hướng đi mới và bước tiếp. Điều này đặc biệt đúng nếu mỗi ngày đi làm đều trở thành nỗi ám ảnh, hoặc bạn phải tiêu tốn quá nhiều năng lượng tinh thần vì cảm thấy căng thẳng và mệt mỏi ở nơi làm việc.

Bạn có thể không bao giờ lấy lại được thời gian và công sức đã bỏ ra cho công việc hiện tại. Thế nhưng, bạn có thể tìm được niềm vui và làm việc hiệu quả hơn ở một nơi khác, với một người sếp phù hợp hơn. Bởi lẽ, không phải người sếp nào cũng sẵn sàng đón nhận việc cấp dưới quản lý cấp trên, và không phải công ty nào cũng có văn hóa “ngược” như vậy.

Đừng quên, bạn hoàn toàn có quyền kiểm soát sự nghiệp của mình. Đưa ra lựa chọn đúng đắn có thể giúp bạn tìm thấy sự thỏa mãn và thành công. Trong thời điểm nhộn nhịp của thị trường lao động dịp đầu năm, nếu bạn có ý định chuyển việc, tìm kiếm cơ hội mới và “level up” bản thân, hãy tham gia Khóa Nâng cao Kỹ năng ứng tuyển công việc để trang bị kỹ năng ứng tuyển và phỏng vấn tìm việc dưới lăng kính của hướng nghiệp khoa học.

Tài liệu tham khảo:

Croswell, L. (2019). Guide to managing up: What it means and why it’s important. https://www.cultureamp.com/blog/managing-up-importance 

Rousmaniere, D. (2015). What Everyone Should Know About Managing Up. Harvard Business Review. https://hbr.org/2015/01/what-everyone-should-know-about-managing-up 

Abbajay, M. (2018). Managing Up: How to Move up, Win at Work, and Succeed with Any Type of Boss. Wiley.

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Performance review – Chuẩn bị như thế nào?

Trước một khởi đầu mới, mời bạn thử thói quen đơn giản này

Bài viết Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”! đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Hồng Yến

Định nghĩa kỹ năng chuyển đổi

Khi bạn sẵn sàng cho một bước ngoặt trong sự nghiệp, việc xem xét các kỹ năng chuyển đổi của bản thân cũng là một bước quan trọng giúp bạn định hướng rõ hơn cho tương lai. Kỹ năng chuyển đổi, hay còn gọi là kỹ năng linh hoạt, là những kiến thức, kinh nghiệm và khả năng bạn tích lũy được và có thể mang theo từ công việc này sang công việc khác, ngay cả khi bạn thay đổi vai trò hay ngành nghề. Khả năng truyền đạt ý tưởng rõ ràng cho người khác, giải quyết các vấn đề bất ngờ hoặc làm việc tốt trong nhóm đều là những ví dụ điển hình của kỹ năng chuyển đổi.

Trong khi kỹ năng chuyên môn cho phép bạn hoàn thành các nhiệm vụ kỹ thuật cụ thể, chẳng hạn như lập trình bằng Python hoặc tạo wireframe cho thiết kế UX, thì kỹ năng chuyển đổi lại mang tính toàn diện hơn và góp phần vào hiệu quả tổng thể của bạn trong môi trường làm việc chuyên nghiệp. Kỹ năng chuyển đổi được các nhà tuyển dụng đánh giá rất cao, vì chúng thể hiện sự linh hoạt và khả năng thích ứng của bạn với bối cảnh kinh doanh không ngừng phát triển.

Vì sao kỹ năng chuyển đổi lại quan trọng trên thị trường việc làm?

Kỹ năng chuyển đổi, hay còn gọi là “kỹ năng mềm”, thường bị nhầm lẫn với kỹ năng chuyên môn.  Nhiều người cho rằng kỹ năng chuyển đổi ít quan trọng hơn kỹ năng chuyên môn, nhưng thực tế thì hoàn toàn ngược lại.  Thực tế cho thấy, nhân viên có kỹ năng chuyển đổi tốt thường làm việc hiệu quả hơn và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển của công ty.

Một nghiên cứu năm 2017 đã chỉ ra rằng công nhân may mặc được đào tạo các kỹ năng như giao tiếp, quản lý thời gian, giải quyết vấn đề, kiến thức tài chính và pháp lý, và kỹ năng ra quyết định thì làm việc hiệu quả hơn đáng kể so với những người không được đào tạo. Kết quả là, nhà máy may nơi tổ chức đào tạo đã thu được lợi nhuận gấp 2,5 lần so với chi phí đầu tư cho việc đào tạo kỹ năng.

Trong tương lai gần, khi máy móc và công nghệ tự động hóa ngày càng phổ biến, cơ cấu công việc sẽ chứng kiến những thay đổi đáng kể. Nhu cầu về lao động chân tay sẽ giảm, nhường chỗ cho sự gia tăng nhu cầu về lao động trí óc, đặc biệt là những người có khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, tư duy sáng tạo và kỹ năng tương tác xã hội. Do đó, kỹ năng chuyển đổi sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết đối với các nhà tuyển dụng. Một báo cáo năm 2018 của McKinsey & Company đã minh chứng cho xu hướng này, khi dự đoán rằng nhu cầu về kỹ năng chuyển đổi sẽ tăng lên đáng kể trong thập kỷ tới, trong khi nhu cầu về các công việc lặp đi lặp lại và thủ công sẽ giảm sút.

Một số ví dụ

Tư duy phản biện (critical thinking)

Tư duy phản biện là khả năng đánh giá, tổng hợp và phân tích thông tin một cách khách quan để đưa ra những hiểu biết hoặc nhận định độc đáo. Những người có tư duy phản biện tốt thường khuyến khích bản thân và người khác suy nghĩ sâu sắc hơn về một vấn đề. Trong môi trường kinh doanh, điều này có thể thể hiện qua việc đảm bảo rằng một sản phẩm, ý tưởng hoặc chính sách được xây dựng một cách thấu đáo trước khi thực hiện.

Một vài ví dụ về tư duy phản biện:

• Một giáo viên soạn thảo chương trình học phù hợp với nhu cầu riêng của từng học sinh.
• Trong các cuộc họp, một nhân viên có tư duy phản biện sẽ không ngại đặt câu hỏi về những ý kiến mà mọi người đều cho là đúng, nhằm đảm bảo mọi quyết định được đưa ra đều dựa trên cơ sở vững chắc.
• Một đại diện công đoàn không chỉ lắng nghe những gì công nhân nói mà còn chủ động đặt ra những câu hỏi “hóc búa” cho ban lãnh đạo công ty. Mục đích của những câu hỏi này là để đảm bảo rằng công ty luôn tuân thủ các quy định về an toàn lao động và có những chính sách phúc lợi tốt cho công nhân, giúp họ yên tâm làm việc và có cuộc sống ổn định.

Kỹ năng giải quyết vấn đề (problem solving)

Kỹ năng giải quyết vấn đề là khả năng tìm ra cách xử lý những tình huống phức tạp hoặc khó khăn. Người giỏi giải quyết vấn đề thường có khả năng xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề, sau đó lên kế hoạch để giải quyết nó.

• Việc giải quyết vấn đề có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, ví dụ như:
• Một thu ngân nhanh chóng nghĩ ra cách nhận đơn đặt hàng khi hệ thống bán hàng (POS) bị sập.
• Một trợ lý văn phòng nhận thấy lịch trình cuộc họp của giám đốc bị trùng chéo. Thay vì hoảng loạn, cô ấy nhanh chóng liên hệ với các bên liên quan để tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Sau khi thảo luận, mọi người đồng ý điều chỉnh một số lịch hẹn để đảm bảo mọi cuộc họp diễn ra suôn sẻ.

Kỹ năng quản lý (management)

Kỹ năng quản lý là khả năng điều hành hiệu quả người khác và các quy trình, chẳng hạn như thời gian hoặc kế hoạch. Một người quản lý hiệu quả có thể giỏi giám sát, chỉ đạo và sắp xếp lịch trình cho người khác. Đồng thời, họ cũng am hiểu về cách mỗi thành viên trong nhóm đóng góp vào bức tranh lớn hơn của tổ chức hoặc dự án mà họ đang thực hiện.

Dưới đây là một vài ví dụ về quản lý trong thực tế:

• Một quản lý sân khấu của một buổi biểu diễn kịch nghệ phải đảm bảo mọi việc diễn ra suôn sẻ trong suốt buổi biểu diễn.
• Một chủ tịch câu lạc bộ  thường xuyên điều hành các cuộc họp của câu lạc bộ, điều phối các cuộc thảo luận và lên kế hoạch cho các hoạt động.
• Một chủ cửa hàng tạp hóa lên lịch trình cho nhân viên và thường xuyên đặt hàng nông sản từ các nhà cung cấp.

Xác định kỹ năng chuyển đổi của bạn

Bước 1: Bạn hãy tham khảo bảng trên và xác định 10 kỹ năng mà bạn thể hiện rõ nhất.

Bước 2: Hãy liệt kê thật chi tiết tất cả những tình huống mà bạn đã vận dụng từng kỹ năng, dù là trong công việc hay cuộc sống cá nhân. Càng nhiều ví dụ cụ thể, bạn càng hiểu rõ hơn về khả năng của mình. Nếu cần gợi ý, bạn có thể xem lại các ví dụ đã được đề cập ở phần trên.

Bước 3: Thu gọn danh sách của bạn xuống 5 kỹ năng có ảnh hưởng nhất đối với bạn trong công việc hoặc đời sống cá nhân.

Bước 4: Ghi lại những thành tựu chính cho mỗi kỹ năng trong danh sách rút gọn của bạn.

Bước 5: Xếp hạng năm kỹ năng của bạn từ ảnh hưởng nhất đến ít ảnh hưởng nhất. Mục đích ở đây không phải là đánh giá các kỹ năng của bạn mà thay vào đó là để có một nhận thức rõ ràng về những kỹ năng đã phục vụ bạn tốt cho đến nay.

Mẹo: Một cách khác để xác định những kỹ năng chuyển đổi có giá trị trong lĩnh vực việc làm mà bạn mong muốn là đọc các tin tuyển dụng và tìm ra những kỹ năng mà họ nhấn mạnh. Sau khi bạn đã lập danh sách các kỹ năng được yêu cầu, hãy sử dụng bài tập trên để xác định những cách bạn đã sử dụng các kỹ năng đó trong cuộc sống cá nhân và công việc của mình.

Tài liệu tham khảo:

Coursera (2024). Transferable Skills: How to Use Them to Land Your Next Job. https://www.coursera.org/articles/transferable-skills

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Giải mã “career plateau” – bình nguyên nghề nghiệp

Bài viết Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Làm mới CV

Năm mới đến cũng là lúc nhiều người “làm mới” sơ yếu lý lịch (CV) của mình. Nhưng với lượng kinh nghiệm ngày càng tăng, làm sao để trình bày CV thật ấn tượng và dễ nắm bắt?

Với tôi, một sơ yếu lý lịch xin việc tốt là khi nó phản ánh được hành trình phát triển nhất quán của bạn và cho thấy mục tiêu nghề nghiệp của bạn. Nó cần phải giúp bạn tự tin thể hiện bản thân, thay vì cố gắng trở thành một ai khác.

Trong lúc điều chỉnh nội dung, hình thức của CV, bạn có thể tham khảo 6 lưu ý sau:

1. Trước khi bắt đầu, hãy xác định công việc, công ty, loại hình làm việc, v.v. bạn muốn trải nghiệm tiếp theo. Nhận diện mong muốn của bản thân, kết hợp với một danh sách công ty bạn đang nhắm tới, sẽ là sự chuẩn bị vừa vặn để bạn cá nhân hóa được hồ sơ của mình.

2. Cá nhân hóa hồ sơ xin việc là khi bạn điều chỉnh nội dung CV để nó đáp ứng tốt cho một vị trí ứng tuyển cụ thể. Đây cũng là cách giúp nhà tuyển dụng thấy được sự nhất quán trong mong muốn phát triển của bạn. Cách thực hiện chính là liệt kê ra mọi kinh nghiệm bạn có. Sau đó, chọn lọc kinh nghiệm phù hợp hoặc bổ trợ cho yêu cầu công việc mới; cân nhắc loại bỏ kinh nghiệm không liên quan.

3. Thành tựu của bạn cần được viết càng cụ thể càng tốt. 

• Nếu thành tựu của bạn có số liệu (số năm kinh nghiệm, doanh số, tỉ lệ chuyển đổi, v.v.) thì hãy đưa con số lên phía đầu câu để làm nổi bật. Hãy ưu tiên những con số gần nhất và có tác động đáng kể so với quá khứ. Ví dụ: Tăng 20% doanh thu cho sản phẩm X trong vòng 6 tháng thông qua chiến lược marketing mới.
• Nếu thành tựu của bạn không có số liệu hoặc không thể công khai vì lý do bảo mật, tôi thường sử dụng động từ mô tả cụ thể hành động mình đã thực hiện trong dự án. Ví dụ: Đề xuất giải pháp công nghệ giúp tiết kiệm 10% chi phí cho công ty.
• Hoặc, liệt kê số thành phẩm đã thực hiện trong một dự án/giai đoạn cũng là một cách cụ thể hóa năng lực của bạn. Ví dụ: Thiết kế 3 bộ nhận diện thương hiệu cho các công ty khởi nghiệp, nhận được phản hồi tích cực từ khách hàng. 

4. Trình bày CV dễ đọc thay vì đẹp mắt. Nhà tuyển dụng chỉ có vài phút để xem xét mỗi hồ sơ. Vì thế, bạn có thể chỉnh sửa để hồ sơ đạt được 2 mục tiêu về phần nhìn: trình bày rõ ràng và tối ưu trải nghiệm trên mọi thiết bị. Việc tìm hiểu thêm kiến thức về UX (trải nghiệm người dùng) sẽ giúp bạn rất nhiều trong việc trình bày, nhất là với các hồ sơ trực tuyến.

5. Đừng quên cập nhật các thành phần khác của bộ hồ sơ ứng tuyển. Tùy theo loại công việc mà chúng ta còn có thể có Portfolio (hồ sơ năng lực), Cover letter (thư ứng tuyển), v.v. hoặc bạn sẽ cần thêm phiên bản ngoại ngữ của các tài liệu trên. Vì vậy, hãy tuần tự kiểm tra và cập nhật những tài liệu này, để bộ hồ sơ luôn trong trạng thái sẵn sàng.

6. Đảm bảo thông tin liên lạc luôn đúng khi hồ sơ được gửi đi. Sẽ thế nào nếu nhà tuyển dụng liên hệ bạn không thành công do số điện thoại hay email trên CV bị sai? Việc rà soát lại thông tin cá nhân, các đường link, email, mã QR ngay trước khi gửi hồ sơ không bao giờ là thừa. Nó sẽ giúp bạn tránh được sai lầm đáng tiếc mà mất đi một cơ hội quý báu.

Kỹ năng phỏng vấn: Làm thế nào để tự tin và tỏa sáng?

Trong thời gian phỏng vấn ngắn ngủi, bạn cần tận dụng từng phút để thể hiện những điểm mạnh nổi bật, kinh nghiệm phù hợp nhất, và giá trị mà bạn có thể mang lại cho vị trí ứng tuyển. Đây không chỉ là lúc trả lời câu hỏi, mà còn là dịp để bạn chứng minh mình là ứng viên có giá trị giữa nhiều lựa chọn khác. Với sự chuẩn bị chu đáo, sự tự tin khi thể hiện bản thân và sự tập trung vào từng câu trả lời, bạn sẽ có thể tạo dựng ấn tượng tốt đẹp và khẳng định mình một cách chân thành và hiệu quả.

1. Tư duy hợp tác

Hãy xem buổi phỏng vấn như một cơ hội để hai bên cùng tìm hiểu và trao đổi. Thay vì mang tâm lý mình cần “được chọn,” bạn có thể nghĩ đến đây là lúc cả bạn và nhà tuyển dụng cùng đánh giá sự phù hợp. Bạn đang tìm một nơi để phát triển, trong khi công ty cũng đang tìm một người có thể đóng góp hiệu quả và hòa hợp với giá trị của tổ chức.

Sự bình đẳng trong tư duy không có nghĩa là thiếu tôn trọng. Ngược lại, thái độ chân thành, cầu thị, và cách thể hiện sự trân trọng với thời gian và sự chuyên nghiệp của nhà tuyển dụng sẽ để lại ấn tượng tốt. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để bạn đặt những câu hỏi nhằm hiểu rõ hơn về công ty, văn hóa làm việc, cũng như những kỳ vọng từ vị trí mà bạn đang ứng tuyển.

Tư duy này không chỉ giúp bạn cảm thấy tự tin hơn mà còn tạo nên bầu không khí thoải mái và chân thành trong buổi gặp gỡ. Một cuộc đối thoại hai chiều, dựa trên sự tôn trọng và thấu hiểu lẫn nhau, sẽ giúp cả hai bên đánh giá chính xác sự phù hợp và xây dựng nền tảng cho một mối quan hệ hợp tác lâu dài, bền vững.

2. Sự tự tin đến từ việc hiểu rõ chính mình

Sự tự tin trong buổi phỏng vấn không chỉ có được từ việc chuẩn bị kỹ lưỡng bao gồm việc chuẩn bị những câu hỏi có thể được hỏi từ nhà tuyển dụng, mà quan trọng hơn là bắt nguồn từ việc bạn thật sự hiểu rõ bản thân mình. Hiểu bản thân dưới góc nhìn hướng nghiệp là khi bạn hiểu rõ: sở thích, điều khiến bạn hứng thú và say mê trong công việc; khả năng, những kỹ năng và thế mạnh bạn có thể mang lại giá trị cho công ty; tính cách, phong cách làm việc và cách bạn tương tác với đồng nghiệp, cấp trên; giá trị nghề nghiệp, những nguyên tắc, mục tiêu, và ý nghĩa bạn tìm kiếm trong công việc, v.v. Những điều này sẽ trở thành nền tảng giúp bạn tự tin hơn khi bước vào phỏng vấn. Bạn sẽ không còn phải cố “diễn” hay đoán ý nhà tuyển dụng, mà có thể thể hiện một cách tự nhiên và chân thật.

Nhà tuyển dụng không tìm kiếm một phiên bản hoàn hảo theo khuôn mẫu, mà là một con người thật – người biết mình là ai và có định hướng rõ ràng. Thay vì cố gắng trở thành người mà bạn nghĩ họ muốn thấy, hãy là chính mình, nhưng với phiên bản tốt nhất: rõ ràng trong lời nói, mạch lạc trong cách trình bày, và chân thành trong thái độ.

Sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kết hợp với sự chân thật, sẽ giúp bạn không chỉ gây ấn tượng mà còn tạo được sự kết nối. Điều đó làm nên sự khác biệt – sự tự tin đến từ chính con người bạn, chứ không phải từ việc cố gắng trở thành ai khác.

3. Mỗi lần phỏng vấn dù kết quả thế nào đều là cơ hội học hỏi

Mỗi buổi phỏng vấn, dù kết quả ra sao, đều là một cơ hội quý giá để bạn học hỏi và trưởng thành hơn. Việc không được chọn không có nghĩa là bạn kém cỏi hay thất bại, mà đơn giản là bạn chưa phù hợp với yêu cầu cụ thể của vị trí hoặc tổ chức đó tại thời điểm này.

Ứng viên được chọn không phải lúc nào cũng là người giỏi nhất, mà là người phù hợp nhất với nhu cầu của công ty. Mỗi công việc đều có những đòi hỏi riêng về kỹ năng, kinh nghiệm, và thậm chí là phong cách làm việc hay văn hóa tổ chức.

Thay vì nhìn nhận kết quả phỏng vấn một cách tiêu cực, hãy sử dụng cơ hội này để tự đánh giá lại bản thân: Mình đã thể hiện tốt nhất chưa? Mình cần cải thiện điều gì? Và điều quan trọng nhất, bạn vẫn đang trên hành trình tìm kiếm một nơi phù hợp để phát huy hết khả năng của mình. Với mỗi lần trải nghiệm, bạn sẽ đến gần hơn với cơ hội đúng đắn dành cho mình. 

Tóm lại, buổi phỏng vấn không chỉ là một thử thách mà còn là một bước đệm trên con đường sự nghiệp của bạn. Dù kết quả thế nào, mỗi trải nghiệm đều mang lại giá trị – giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân, rút ra bài học quý giá, và tiếp tục hoàn thiện mình. Với tâm thế bình đẳng, sự tự tin khi nhận thức được giá trị của mình, và tinh thần học hỏi không ngừng, bạn đang từng bước xây dựng con đường sự nghiệp bền vững. Thành công không chỉ được đo bằng kết quả mà còn bằng sự trưởng thành qua từng chặng đường.

Kỹ năng thương thảo lương với nhà tuyển dụng

Thương thảo lương là bước cuối cùng, nhưng vô cùng quan trọng trong hành trình tìm việc, sau khi bạn đã ứng tuyển công việc và phỏng vấn thành công. Hãy bắt đầu việc này bằng một tư duy đúng đắn: Đây không phải là một cuộc mặc cả, mà là cuộc trao đổi hợp tác, nhằm đạt được thỏa thuận đôi bên cùng có lợi.

Điều cốt lõi đầu tiên chính là hiểu rõ bản thân và chứng tỏ được những gì bạn có thể mang lại cho công ty, bao gồm kỹ năng, kinh nghiệm, và các thành tựu nổi bật. Bạn sẽ dễ dàng thuyết phục công ty nếu bạn ứng tuyển vào một vị trí đúng với chuyên ngành đào tạo hoặc chung ngành nghề với công việc cũ. Nhưng nếu bạn chuyển hướng công việc của mình sang ngành nghề mới, hãy tập trung vào những kỹ năng chuyển đổi (transferable skills) mà bạn đang sở hữu. Ví dụ, nếu bạn đã từng là một người quản lý dự án, những kỹ năng như điều phối công việc, quản lý thời gian, phân bổ công việc đến thành viên trong nhóm sẽ luôn là những kỹ năng có giá trị lớn trong bất kỳ ngành nghề nào. Tư duy phân tích hay khả năng giao tiếp hiệu quả là những ví dụ khác về kỹ năng chuyển đổi mà bạn có thể tham khảo.

Bên cạnh đó, bạn cần nghiên cứu thông tin về thị trường lao động và về công ty bạn đang ứng tuyển. Tìm hiểu về mức lương trung bình của các vị trí theo ngành nghề và khu vực làm việc thông qua các nguồn như: Glassdoor, Payscale, LinkedIn, các trang web tuyển dụng, báo cáo lương từ các công ty dịch vụ nhân sự (Tower Watson, Vietnamworks,..). Một lưu ý quan trọng khi xem các báo cáo lương: bạn phải chắc chắn rằng vị trí bạn đang tham khảo có số năm kinh nghiệm tương đồng với vị trí mà bạn đang ứng tuyển vì hệ thống chức danh của mỗi công ty là khác nhau. Ví dụ: Chuyên viên Kinh Doanh tại công ty mà bạn ứng tuyển rất có thể chỉ là Nhân Viên Kinh Doanh ở các công ty khác. Chính vì vậy, bạn cần xem thêm về số năm kinh nghiệm hoặc mô tả sơ lược về cấp bậc trong các báo cáo lương này. Đồng thời, hãy tìm hiểu khả năng chi trả của công ty bạn ứng tuyển thông qua người quen, bạn bè, hay các review về công ty trên các diễn đàn hoặc mạng xã hội đáng tin cậy..

Dựa trên những dữ liệu đã thu thập, hãy xác định khoảng lương kỳ vọng hợp lý. Hãy chia khoảng lương thành hai mức: mức tối thiểu (đáp ứng nhu cầu tài chính cơ bản) và mức mục tiêu (phù hợp với giá trị bản thân và thị trường). Hãy nhớ rằng Lương không phải là cấu phần duy nhất trong bức tranh Tổng thu nhập mà doanh nghiệp sẽ đề xuất cho bạn. Các khoản phụ cấp, thưởng, lương tháng 13, hoa hồng kinh doanh, các chính sách phúc lợi cũng là các cấu phần khác trong tổng chính sách đãi ngộ mà doanh nghiệp có thể cung cấp cho bạn. Khi thương thảo, bạn có thể đề cập đến những yếu tố này để tăng tính thuyết phục và thể hiện sự linh hoạt.

Cuối cùng, nếu nhà tuyển dụng không thể đáp ứng mức lương bạn mong muốn, đừng vội thất vọng. Hãy hỏi thêm về các cơ hội tăng lương trong tương lai, hoặc yêu cầu một buổi đánh giá hiệu suất sau 6 tháng. Điều này giúp bạn có thêm thời gian chứng minh giá trị và cho thấy bạn là một người chủ động, có tầm nhìn dài hạn.

Tài liệu tham khảo:

https://www.careeraddict.com/transferable-skills

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Giải mã “career plateau” – bình nguyên nghề nghiệp

Bài viết Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo 

Năm 2025 đã đến và chỉ còn ít tuần nữa thôi, chúng ta sẽ có một tuần nghỉ ngơi và chúc mừng cho Tết Cổ truyền. Người Việt Nam mình hay có hoạt động khai bút đầu năm, viết một điều gì đó tốt lành để cầu mong một năm mới có thành tích học tập hay sự nghiệp tốt lành. Phương Tây lại có khái niệm “New year’s resolution” để đặt ra những mục tiêu mới, hành động mới cho năm mới. 

Chúng ta hãy thử kết hợp cả 2 lại xem sao. Hãy dành ít thời gian trong kỳ nghỉ Tết Cổ truyền này để chiêm nghiệm và khai bút cho những new year’s resolutions (mục tiêu năm mới) cho sự nghiệp của bạn trong năm 2025 nhé!

Hãy tưởng tượng, nếu tất cả chúng ta đều có những mục tiêu rõ ràng và hành động quyết liệt để đạt được chúng, thì hiệu quả công việc sẽ được nâng cao đáng kể. Chúng ta sẽ trở nên chủ động hơn, sáng tạo hơn và đóng góp nhiều giá trị hơn cho công ty.

Bài tập và vài gợi ý dưới đây sẽ giúp bạn. 

Bước 1: Chiêm nghiệm năm đã qua

Bạn có thể thử với Bài tập nửa ly nước vơi đầy như sau:

Nửa ly nước đầy: Hãy dành thời gian nhìn lại năm vừa qua và ghi nhận những điểm tích cực, thành tích mà bạn đã đạt được hay khó khăn bản thân đã vượt qua. Mình có vài câu hỏi gợi ý cho bạn như sau:

• Thành tựu nào bạn cảm thấy tự hào nhất trong năm qua?
• Bạn đã đóng góp gì cho dự án/công ty của mình?
• Bạn đã phát triển bản thân như thế nào trong năm qua?
• Bạn đã vượt qua những khó khăn nào trong công việc?
• Bạn đã trở nên mạnh mẽ hơn ở khía cạnh nào?
• Bạn đã học được những kỹ năng mới nào?

Trong khoảnh khắc yên bình này, hãy dành tặng những lời biết ơn sâu sắc đến những người đã luôn ủng hộ bạn. Đồng thời, hãy tự tin đưa ra những điểm mạnh ở chính bản thân mình và tự hào về những giá trị mà bạn đang sở hữu.  

Nửa ly nước chưa đầy: Hãy xác định những điều bạn chưa làm được, những kỹ năng cần cải thiện. Việc nhìn nhận thẳng vào những thiếu sót sẽ giúp bạn xác định rõ những mục tiêu cần đạt được trong năm mới. Những câu hỏi có thể hỗ trợ bạn như: 

• Đâu là những kỹ năng bạn thấy cần tiếp tục hoàn thiện? 
• Bạn chưa tự tin ở mảng nào trong công việc của mình? 
• Bạn có đang cảm thấy mất cân bằng ở đâu không? 
• Có điều gì bạn trì hoãn thực hiện trong năm qua, tại sao? 
• Đâu là điều đang giữ chân bạn lại trên hành trình đạt các mục tiêu của mình? 

Bước 2: Hướng về năm mới

Sau khi tổng kết cho năm vừa qua, hãy nhắm mắt lại và suy nghĩ về những điều bạn muốn trải nghiệm cho năm tiếp theo: bạn muốn có được bước phát triển nào, bạn muốn làm mới mình ở lĩnh vực nào, những thách thức nào bạn muốn đối diện. Tưởng tượng về bạn trong năm 2025 và viết xuống 3 mục tiêu bạn muốn đạt được nhé. 

Để mục tiêu trở nên hiệu quả, hãy đảm bảo chúng đáp ứng các tiêu chí SMART:

• Specific (Cụ thể): Mục tiêu cần rõ ràng, dễ hiểu và không mơ hồ.
  Ví dụ: Thay vì đặt mục tiêu “Tôi muốn mở rộng mối quan hệ”, hãy đặt mục tiêu cụ thể hơn như “Tôi muốn kết nối thêm với 10 anh/chị trong lĩnh vực chuyên môn của tôi vào cuối năm”.
• Measurable (Đo lường được): Mục tiêu phải có những chỉ số cụ thể để đánh giá. Ví dụ: “Tôi muốn giảm 5 kg trong 3 tháng tới”.
• Achievable (Khả thi): Mục tiêu phải thực tế và khả thi. Đừng đặt ra những mục tiêu quá cao so với khả năng của bản thân.
• Relevant (Liên quan): Mục tiêu phải phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp dài hạn của bạn.
• Time-bound (Có thời hạn): Đặt ra một khung thời gian cụ thể để hoàn thành mục tiêu.

Bước 3: Hành động & hệ thống giúp mục tiêu trở thành hiện thực

Thường là sau khi thực hiện xong bước 2, chúng ta sẽ có những nguyện ước cơ bản để cầu mong và viết trong lời khai bút hay cầu chúc đầu xuân. Nhưng nếu chỉ dừng ở đó, có khi, đó chỉ là những câu chúc suông chóng qua sau vài ngày nghỉ lễ. Đặt được mục tiêu là tốt nhưng đó mới chỉ là điều kiện cần. 

Để đảm bảo những bước tiến sẽ được hiện thực trong năm, bạn hãy đưa ra khoảng 2 đến 3 hành động nhỏ, cụ thể hơn để đưa mình đến gần hơn với mục tiêu. Bên cạnh các hành động nhỏ, bạn cũng có thể xây dựng các thói quen phù hợp với mục tiêu hay tìm kiếm nguồn hỗ trợ từ người thân, bạn bè. Việc xây dựng một hệ thống thói quen và hành động xoay quanh mục tiêu sẽ giúp các bạn dễ dàng đạt được mục tiêu mình đã đề ra hơn đấy. 

Đây chính là New Year’s resolutions của bạn. 

Năm 2024, khi mình nhận thấy tầm quan trọng của việc phát triển mạng lưới và xây dựng thương hiệu bản thân, mình quyết định sẽ vượt qua nỗi lo lắng bị phán xét và đưa ra mục tiêu nhỏ là cố gắng duy trì viết bài trên Linkedin hàng tuần. Viết bài Linkedin trở thành hoạt động mới của mình trong năm 2024. Mình đã đăng ký tham gia vào lớp viết, cộng đồng viết để chia sẻ, động viên nhau. Quá trình viết này cho mình được kết nối với nhiều anh/chị chuyên gia trong nhiều lĩnh vực và cũng là cơ duyên đưa mình đến những cơ hội việc làm mới. 

New Year’s Resolutions là một cơ hội tuyệt vời để chúng ta thay đổi cuộc sống theo hướng tích cực hơn. Hãy đặt ra những mục tiêu phù hợp và kiên trì thực hiện, bạn sẽ ngạc nhiên với những kết quả mà mình đạt được.

Mách nhỏ: Mỗi khi đạt được một mục tiêu nhỏ, hãy dành cho bản thân một phần thưởng xứng đáng. Đó có thể là một bữa ăn ngon tại nhà hàng yêu thích, một buổi đi xem phim, một cuốn sách hay, hay đơn giản chỉ là một giấc ngủ thật sâu. Việc tự thưởng không chỉ giúp bạn cảm thấy vui vẻ mà còn tạo ra một vòng lặp tích cực: khi bạn đạt được mục tiêu, bạn sẽ được thưởng, và điều đó sẽ thúc đẩy bạn tiếp tục cố gắng để đạt được những mục tiêu tiếp theo. Hãy nhớ rằng, hành trình thực hiện quyết tâm năm mới là một cuộc đua marathon, không phải cuộc đua nước rút. Vì vậy, hãy biết cách tận hưởng từng bước đi trên con đường đó.

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Giải mã “career plateau” – bình nguyên nghề nghiệp

Bài viết Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này! đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Đi làm bằng xe buýt mỗi sáng, điều khiến tôi thích thú nhất là được lắng nghe những bản nhạc đầy cảm xúc phát ra từ chiếc radio nhỏ của bác tài. Có hôm là những giai điệu bolero ngọt ngào, tươi vui; có hôm lại là những bài dân ca miền Tây thấm đượm nỗi buồn man mác. Sáng nay, tiếng nhạc rộn ràng đón Giáng sinh hòa cùng cơn gió se lạnh của tháng 12 khiến không gian trở nên rộn ràng, như nhắc nhở mọi người nhanh chóng hoàn tất những gì còn dang dở của năm cũ để chào đón một năm mới.

Với công việc nhân sự của mình, tôi nghĩ đến việc lên kế hoạch cho đợt khám sức khỏe cuối năm cho nhân viên – một dịp để mọi người nhìn lại tình hình sức khỏe của mình sau một năm bận rộn, từ đó có kế hoạch chăm sóc bản thân tốt hơn trong năm tới. Bất giác, tôi tự hỏi: đau đầu, chúng ta biết tìm đến viên thuốc giảm đau; bệnh nặng hơn, sẽ đến phòng khám. Nhưng còn sức khỏe nghề nghiệp thì sao? Làm thế nào để biết khi nào ta cần nghỉ ngơi, khi nào cần sự trợ giúp, hay khi nào cần điều chỉnh lại hướng đi?

Những câu hỏi ấy khiến tôi nghĩ đến các cách tự khám sức khỏe nghề nghiệp cho mỗi người đi làm.

Mức độ 1: Công việc tương thích nhưng workload nhiều

Đó là những năm đầu làm việc sau khi tôi ra trường. Công việc phù hợp với thế mạnh, đồng nghiệp thân thiện, môi trường làm việc hòa nhã. Nhưng dù mọi thứ đều “đúng”, tôi vẫn thường rời văn phòng khi thành phố đã lên đèn, bỏ lỡ ánh chiều tà dịu dàng trải dài trên những mái nhà. Cuối tuần, tôi mệt rã rời, công việc là nồi cơm Thạch Sanh, cuộc sống là những ngày qua lại giữa guồng quay công việc không hồi kết. Có lúc tôi thấy mình như anh chàng chuyền dưa hấu hay thấy vào dịp cận Tết – chuyền từng quả một cách nhịp nhàng, từ tay người này qua tay người khác, để xếp ngay ngắn trên quầy hàng. Đều đặn, chính xác, nhưng buồn tẻ và không có khoảng nghỉ.

Tôi khao khát một khoảnh khắc để thở. Tôi muốn có những “bước chuyền” đẹp hơn, như của các cầu thủ – nơi mỗi quả bóng có thể bay xoáy lên không trung, nhẹ nhàng rơi xuống tay tôi, và tôi có thời gian để vòng tay đỡ lấy nó. Hình ảnh đó là cách tôi mường tượng về việc có không gian để suy ngẫm, để làm công việc của mình tốt hơn, sáng tạo hơn. Nhưng thay vào đó, tôi chỉ thấy mệt.

Khi rà soát lại, tôi nhận ra vấn đề không nằm ở môi trường hay tính chất công việc, mà ở khối lượng công việc. Nó quá lớn so với năng lượng và thời gian mà tôi có. Tôi không ghét công việc mình đang làm, nhưng tôi bị cuốn vào một vòng lặp làm mãi không hết việc.

Tự kê toa: Cần nghỉ ngơi, ưu tiên sắp xếp lại công việc

Để thoát khỏi tình trạng này, tôi đã làm hai điều:

1. Ưu tiên và sắp xếp lại công việc. Tôi bắt đầu học cách phân loại các nhiệm vụ: việc nào cần làm ngay, việc nào có thể đợi, và việc nào có thể giao lại. Điều này không chỉ giúp tôi kiểm soát được khối lượng công việc mà còn giúp tôi cảm thấy chủ động hơn trong công việc.
2. Dành thời gian nghỉ ngơi thực sự. Tôi học cách tôn trọng thời gian rảnh rỗi của mình – không mang việc về nhà, không kiểm tra email công việc vào cuối tuần, và dành thời gian để tận hưởng những điều nhỏ bé như đi dạo hay đọc sách.

Khi workload được giảm bớt và tôi cho phép bản thân có những “khoảng thở”, tôi dần tìm lại được sự cân bằng. Công việc không còn là chuỗi ngày lặp đi lặp lại, mà trở thành nơi tôi có thể khám phá, học hỏi và đóng góp một cách trọn vẹn hơn.

Mức độ 2: Nhận diện các điểm gây mệt dựa vào sự tương thích của đặc tính nghề nghiệp – đặc điểm bản thân và tự điều chỉnh.

Tôi nghĩ đến chị Ph., một đồng nghiệp của mình, người từng chia sẻ với tôi những mệt mỏi trong công việc hành chính – nhân sự dù chị rất giỏi và giàu kinh nghiệm. Theo lý thuyết mật mã Holland, (bạn có thể tìm hiểu tại đây), chị có thể hiện nhóm Kỹ thuật cao khi thích những công việc cụ thể, rõ ràng, thiên về hành động thực tế như tổ chức sự kiện hay quản lý hiện trường thay vì ngồi văn phòng. Bên cạnh đó, nhóm Xã hội trong chị bộc lộ rõ ở niềm yêu thích giúp đỡ người khác, kết nối và hỗ trợ các cá nhân phát triển. Dù vậy, công việc chị đảm nhận đòi hỏi rất nhiều từ nhóm Nghiệp vụ xoay quanh việc xử lý hồ sơ, hoàn thiện báo cáo chi tiết, quản lý hệ thống dữ liệu nhân viên. Những công việc lặp đi lặp lại khiến chị không thể hiện được năng lượng tươi vui, đổi mới vốn là cá tính của chị.

Tự kê toa: Nhận diện điểm gây mệt và tự điều chỉnh

Chị nhận ra các điểm gây mệt:

Công việc giấy tờ chiếm phần lớn thời gian: Đây là loại nhiệm vụ công việc không sử dụng năng lượng nhóm Xã hội có trong chị.

Thiếu yếu tố hành động và tương tác: Thời gian dài làm việc với các con số và dữ liệu khiến chị cảm thấy gò bó và xa rời những giá trị cá nhân quan trọng nhất: sự kết nối và cảm giác đóng góp thực tế.

Vì thế, chị có các điều chỉnh:

• Chuyển trọng tâm sang thế mạnh cá nhân: chủ động đề nghị tham gia nhiều hơn vào mảng tổ chức các buổi đào tạo và sự kiện cho nhân viên, thay vì chỉ làm công việc giấy tờ. Với các buổi đào tạo, chị có cơ hội tương tác trực tiếp với nhân viên, tạo dựng môi trường hỗ trợ và năng động – điều rất phù hợp với nhóm Xã hội và Kỹ thuật của chị.

• Nhìn nhận lại ý nghĩa của công việc: thay đổi cách nhìn nhận về các nhiệm vụ giấy tờ. Thay vì chỉ xem chúng như các công việc kỹ thuật, chị nghĩ đến giá trị lâu dài của chúng: việc quản lý hồ sơ và dữ liệu nhân sự chính xác sẽ giúp xây dựng môi trường làm việc minh bạch và hỗ trợ nhân viên tốt hơn.

Câu chuyện của chị Ph. cho tôi thấy rằng, khi hiểu rõ bản thân ở lăng kính hướng nghiệp và biết cách điều chỉnh, chúng ta có thể vượt qua những điểm gây mệt mỏi và biến công việc thành một nguồn cảm hứng tích cực.

Mức độ 3: Vấn đề cần sự trợ giúp

Có những thời điểm trong sự nghiệp, những vấn đề về sức khỏe nghề nghiệp trở nên phức tạp và không thể giải quyết chỉ bằng nghỉ ngơi hay các điều chỉnh cá nhân. Việc gọi tên vấn đề không hề dễ dàng. Chỉ biết đó có thể là cảm giác chán chường mỗi sớm mai thức dậy khi nghĩ đến cảnh phải đi làm, hay là trạng thái mông lung, vô định không biết mình đang làm gì đây giữa guồng quay công việc. Có khi đó là sự cạn kiệt ý chí đến mức mất hứng thú với mọi thứ xung quanh, hoặc cảm giác bị mắc kẹt trong một vòng lặp không lối thoát, nơi mọi nỗ lực dường như không mang lại kết quả. Những triệu chứng này âm thầm bào mòn tinh thần, khiến ta rơi vào tình trạng kiệt quệ cảm xúc, khó tập trung, và thậm chí nghi ngờ chính năng lực của mình.

Đi thăm khám: Tìm sự trợ giúp từ chuyên gia

Để vượt qua trạng thái này, việc tìm đến chuyên gia hoặc áp dụng các công cụ hỗ trợ hướng nghiệp là điều cần thiết. Nút thắt nghề nghiệp có thể bắt nguồn từ những yếu tố bên trong lẫn bên ngoài, ảnh hưởng sâu sắc đến cách ta đối diện với công việc hàng ngày và định hướng tương lai. Thiếu động lực khiến ta mất hứng thú với công việc, trì hoãn, và cảm thấy mọi nỗ lực đều vô nghĩa. Thiếu quyết đoán làm ta lo lắng quá mức, không dám hành động, và cảm giác bị mắc kẹt. Niềm tin sai lệch như tự cho rằng mình không đủ giỏi hoặc phụ thuộc quá nhiều vào ý kiến người khác cũng khiến ta giới hạn bản thân. Ngoài ra, ta có thể không rõ về sở thích, kỹ năng, giá trị cốt lõi, dẫn đến thiếu tự tin và mơ hồ về ý nghĩa công việc. Việc không biết rõ các lựa chọn nghề nghiệp hoặc yêu cầu công việc tương lai cũng gây nên sự mông lung. Ta có thể bị giằng xé bởi mâu thuẫn bên trong hoặc áp lực từ gia đình, xã hội, dẫn đến căng thẳng và không hài lòng. Cuối cùng, thiếu kỹ năng đối phó với thay đổi hoặc kiên cường trước thất bại khiến bạn dễ buông xuôi và mất đi cơ hội phát triển.

Tham khảo Bảng đáng giá khó khăn nghề nghiệp (CDI) tại đây.

Kết luận

“Và đừng để đời chỉ là những chuỗi ngày được chấm công (that’s right)
Miệng cười như nắng hạ nhưng trong lòng thì chớm đông (yo)
Nếu mà mệt quá giữa thành phố sống chồng lên nhau
Cùng lắm thì mình về quê, mình nuôi cá và trồng thêm rau (ha-ha)”

Tiếng nhạc của Đen Vâu vang lên từ chiếc radio nhỏ của bác tài, lời ca như một lời nhắc nhở sâu sắc về cuộc sống, về công việc. Trong nhịp sống vội vã, nhiều khi ta bị cuốn vào guồng quay công việc mà quên lắng nghe chính mình. Miệng vẫn cười tươi như nắng hè, nhưng trong lòng lại chớm lạnh như mùa đông; như thể ta đang sống trong một thành phố tấp nập, chồng chéo những lo toan.

Chuyến xe đã đến trạm tôi cần xuống. Như thường lệ, tôi hít thở thật sâu không khí trong lành của buổi sớm mai. Làn gió tháng 12 se lạnh thổi qua, tôi nhìn dòng người vội vã lên đường, lòng thầm mong nhiều người sẽ nhận ra giá trị của việc chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp. Biết dừng lại khi cần, kiểm tra và chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp chính là chìa khóa để giữ gìn niềm đam mê với công việc, giúp mỗi người phát triển toàn diện và tìm thấy sự viên mãn trong cuộc sống theo nghiên cứu về sự viên mãn (wellbeing) của Gallup.

Tham khảo Kênh sức khỏe nghề nghiệp.

Đừng để công việc chỉ là những ngày “chấm công”

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa

Liều thuốc cho tình trạng kiệt sức: “Mindful Self-Compassion”

Đi làm – không chỉ là câu chuyện thu nhập

Trì hoãn trong công việc – một cách nhìn nhận mới

Bạn có đang bỏ lỡ điều gì đó vì thiếu sự tò mò?

Tầm quan trọng của “micro-break” trong công việc

Để chuyển ngành, khi nào bạn biết bạn đã sẵn sàng?

Hiểu rõ bản thân, vượt qua biến cố: Khám phá mô hình 4S của Schlossberg

Bài viết Đừng để công việc chỉ là những ngày “chấm công” đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Theo một khảo sát của JobStreet.com năm 2022, có đến 66% người lao động tại Việt Nam có kế hoạch tìm kiếm một công việc mới sau Tết. Đây là con số khá cao, cho thấy nhu cầu tìm kiếm cơ hội mới trong năm mới là mục tiêu của không ít người. Thế nhưng, làm sao để đảm bảo lần chuyển việc này suôn sẻ? Làm sao biết được công việc tiếp theo là phù hợp với bạn? Và làm sao để không rơi vào vòng lặp chán rồi chuyển, chuyển rồi thất vọng?

Nếu bạn cũng đang có dự định “nhảy việc”, thì có thể cùng tôi tham khảo các ý tưởng thú vị trong cuốn sách “Job Moves – 9 steps for making progress in your career” (tạm dịch: Bước nhảy công việc – 9 bước tạo lộ trình thăng tiến). Cuốn sách là một thành phẩm nghiên cứu của nhóm tác giả Ethan Bernstein, Michael B. Horn, Bob Moesta và vừa được ra mắt trong tháng 11 vừa qua. 

Để chọn được điểm đến phù hợp tiếp theo trong sự nghiệp, trước khi hành động, ta có thể bắt đầu với 3 ý nghĩ sau:

1. Nghĩ về trải nghiệm bạn muốn có trong công việc trước khi xem xét đặc điểm bạn mong muốn ở nó (Think of “experience” before “features”) 

Khi trả lời câu hỏi “Bạn muốn công việc tiếp theo sẽ trông như thế nào?”, ta thường đề cập ngay đến các đặc điểm hay quyền lợi lý tưởng. Tôi từng trả lời không đắn đo rằng “Mình cần một công việc trả lương cao hơn”. Điều đó không sai, thậm chí rất thực tế. Chỉ là, ai cũng khao khát những điều kiện lý tưởng này nên ta khó lòng tìm được một công việc thực sự phù hợp. 

Trong khi đặc điểm công việc mong muốn thường có thể là chức danh, lương bổng, phúc lợi, v.v. thì trải công việc nghiệm mong muốn của mỗi người lại mang tính cá nhân hơn. Chúng có thể là cảm giác được trân trọng và tôn trọng, cơ hội được thử thách và được đóng góp nhiều hơn, hay được tạo điều kiện để cân bằng giữa cuộc sống cá nhân và công việc, v.v.  

Thực tế, ta không cần phải loại bỏ các mong muốn về quyền lợi khi chọn lựa công việc mới. Hãy cứ liệt kê chúng ra và trả lời thêm hai câu hỏi mà nhóm tác giả đề xuất, để nhận diện được trải nghiệm mình mong muốn trong tương lai:

1. Bạn muốn công việc tiếp theo sẽ thúc đẩy hoặc tiếp thêm năng lượng cho bạn thế nào?
2. Bạn muốn công việc mới có thể tận dụng khả năng của bạn thế nào?

2. Nghĩ về động lực thúc đẩy (pushes) và động lực thu hút (pulls) của công việc mới

Đến đây, nếu vẫn chưa xác định được trải nghiệm công việc cần ưu tiên, Job Moves giới thiệu tới độc giả một cặp định nghĩa mới: động lực thúc đẩy (pushes) và động lực thu hút (pulls). Cả hai tồn tại song song ở những người thực hiện bước chuyển việc và phản ánh nguyên nhân bạn muốn chuyển việc. 

Động lực thúc đẩy (pushes) đề cập đến các yếu tố kích hoạt một người thực hiện chuyển việc, bước ra khỏi tình trạng hiện tại. Một số động lực thúc đẩy phổ biến là:

• Tôi không tôn trọng và không tin tưởng những người cùng làm việc với tôi
• Tôi cảm thấy công việc mình đang làm có rất ít hoặc không có đóng góp tích cực gì cho tổ chức, thế giới hoặc cuộc sống của cá nhân tôi 
• Áp lực từ cách quản lý hiện tại khiến tôi luôn trong trạng thái mệt mỏi

Động lực thu hút (pulls) đề cập đến yếu tố thu hút một người hướng tới những điều mới mẻ ở công việc sắp tới. Một số động lực thu hút phổ biến là:

• Tôi có thêm thời gian cho các mối quan hệ ngoài công việc
• Giá trị và niềm tin của tôi cộng hưởng với giá trị của công ty và những người tôi cùng làm việc 
• Công việc tương thích hơn với cuộc sống cá nhân của tôi

Để hỗ trợ mỗi người tự xác định động lực của mình, nhóm tác giả Job Moves cũng công bố bảng khảo sát cùng tên tại đây (phiên bản tiếng Anh). Khảo sát bao gồm các trắc nghiệm nhằm xác định động lực thúc đẩy và thu hút của một người, sau đó trả về kết quả là một mục tiêu nổi trội bạn đang tìm kiếm trong lần chuyển việc này:

• Thoát ra (Get out)
• Lấy lại quyền kiểm soát (Regain Control)
• Tái định hướng (Regain alignment)
• Tiến tới bước tiếp theo (Take the next step)

Một người có thể có nhiều hơn một mục tiêu trong một lần nhảy việc nhưng sẽ có một mục tiêu nổi trội hơn cả. Kết quả này sẽ cho bạn thêm góc nhìn, là một cơ sở để bạn tự tin lựa chọn điểm đến tiếp theo trong sự nghiệp. Hoặc ít nhất, bạn sẽ không mắc sai lầm quá lớn để chuyển rồi lại thất vọng.

Tin vui là Sông An – được sự đồng thuận của nhóm tác giả Job Moves – đang thực hiện chuyển ngữ bảng khảo sát sang tiếng Việt, để đông đảo người đi làm có thể tiếp cận dễ dàng hơn. Cùng đón chờ cập nhật từ Sông An nhé!.

3. Nghĩ về những lần chuyển việc trong quá khứ

Trung bình một người có 12 lần chuyển việc trong sự nghiệp và cá nhân tôi đã trải qua 5 lần như thế. Nhìn lại, những lần chuyển ấy đều có một điểm chung: khi quá kiệt sức thì chuyển. Và mục tiêu chuyển việc của tôi trong quá khứ thường là để “Thoát ra”. Mục tiêu ấy xuất hiện thường xuyên và tạo ra một vòng lặp luẩn quẩn, khiến tôi không thấy bản thân tiến bộ trên con đường sự nghiệp cá nhân. 

Tuy nhiên, nhìn được xu hướng hành vi của mình lại chính là cột mốc quan trọng, thúc đẩy ta hành động và suy nghĩ khác đi để có kết quả tốt đẹp hơn. Sau nhiều lần chuyển việc, tôi đã chậm rãi hơn để thực hiện các bước hiểu mình, lập kế hoạch và tìm kiếm sự trợ giúp phù hợp. Vì thế, trong cuốn Job Moves, còn có một ý mà tôi rất đồng cảm và muốn nhắn gửi bạn: “Learn before switching, not by switching” (tạm dịch: Chúng ta hãy học-hiểu về bản thân trước khi chuyển việc, thay vì nhận ra một bài học nhờ thay đổi công việc). Tôi tin rằng hai ý nghĩ nêu trên đã có thể giúp dự định chuyển việc của bạn trở nên rõ ràng hơn phần nào.

Tiếp theo:

• Nếu muốn bắt tay vào hành động, bạn có thể tham khảo kế hoạch 9 bước chuyển việc trong cuốn sách Job Moves (hiện có bản đọc trước).
• Nếu muốn dành nhiều thời gian hơn để nhìn nhận bản thân và lên kế hoạch phát triển sự nghiệp trong năm mới, bạn hãy tìm đọc thêm trang Giải pháp có phí và miễn phí Sông An dành riêng cho người đi làm.   

Cầu chúc cho chúng ta luôn sáng suốt, đạt được mục tiêu khi có dự định chuyển việc, và mỗi lần chuyển là một lần được nâng cấp bản thân.

Tài liệu tham khảo:

Ethan Bernstein & Michael B. Horn & Bob Moesta (2024). Job Moves – 9 steps for making progress in your career.

Nên nghĩ gì khi có ý định chuyển việc?

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa

Late bloomers: Thành công muộn không phải là dấu chấm hết

Những thời điểm trong sự nghiệp bạn cần chủ động tìm kiếm sự trợ giúp

Phỏng vấn thành công: 9 câu hỏi khai thác tối đa thông tin từ nhà tuyển dụng

Đi làm – không chỉ là câu chuyện thu nhập

Để chuyển ngành, khi nào bạn biết bạn đã sẵn sàng?

Hiểu rõ bản thân, vượt qua biến cố: Khám phá mô hình 4S của Schlossberg

Phương pháp làm việc giúp bạn thật sự đạt hiệu quả

Bài viết Nên nghĩ gì khi có ý định chuyển việc? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Thanh Tâm

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng trở nên vô nghĩa

Khi các nền tảng mạng xã hội ngày càng phát triển và trở thành một phần không thể thiếu của lối sống hiện đại, chúng ta cũng bắt gặp nhiều câu chuyện cá nhân, hay những trải nghiệm được giải bày hơn. Trong đó, tôi gặp khá nhiều chia sẻ của những người trẻ vừa ra trường, đã đi làm được vài năm, kể về sự trống rỗng bên trong họ mỗi khi nghĩ về nghề nghiệp. Dù là một người học tập, làm việc trong nước hay du học sinh học tập và sinh sống tại nước ngoài, và dù ở bất kỳ lĩnh vực nào, điểm chung trong câu chuyện của họ chính là: sau một khoảng thời gian làm việc, họ chợt nhận ra công việc mà họ hằng theo đuổi không thực sự là điều mình mong muốn.

Với A, quyết định theo đuổi lĩnh vực tài chính đã sớm định hình vào những năm đầu tiên, sau khi A cùng gia đình định cư ở một đất nước mới. A miệt mài đi thẳng trên con đường hướng đến mục tiêu đã chọn, từ việc nỗ lực ở những năm cấp 3 để được thi vào chương trình Tài chính tại một trường Đại học nổi tiếng, tham gia những dự án nghiên cứu khi đang là sinh viên, lấy chứng chỉ chuyên ngành, đến tìm kiếm những cơ hội thực tập chất lượng. Công sức và sự tập trung đã được đền đáp khi A ứng tuyển thành công vào một vị trí với mức lương cao khi vừa tốt nghiệp. Những tưởng bản thân sẽ tiếp tục gặt hái quả ngọt trên con đường này, thế nhưng càng làm lâu, A càng nhận ra công việc này không thật sự phù hợp với mình. Những con số, công thức, mô hình mà A đã dành thời gian học tập, nghiên cứu suốt bao năm nay giờ lại trở nên khô khan, nhàm chán và không hề gợi lên một chút hứng thú nào trong công việc. Tuy có một vị trí công việc đáng mơ ước, A lại chẳng có động lực để đi làm mỗi sáng.

Khác với A, H đã sớm nhận ra bản thân mình không quá hứng thú với ngành kế toán. Tuy nhiên, vì không tìm ra một phương án khác để cân nhắc, H vẫn chọn theo học và làm việc trong ngành này, một phần vì tính ổn định của công việc, và phần còn lại nhờ có sự cổ vũ của gia đình vốn cũng có nhiều người làm công việc kế toán. Thế nhưng, trong công việc hiện tại, H “vật lộn” để đến công ty vào buổi sáng, và ngóng chờ đến lúc ra về. H cố gắng làm đúng trách nhiệm của mình mà không có kế hoạch phát triển bản thân, năng lực chuyên môn. H nhận ra rằng trong một thời gian dài, mình đã rơi vào chế độ “lái tự động” – chế độ lười biếng của não bộ, để thói quen và lối mòn dẫn dắt thay vì suy nghĩ hay tập trung cao độ.

Lý do nào đưa đến kết quả này?

Với A, sau khi dành rất nhiều thời gian để tự vấn bản thân, A nhận ra rằng lý do ban đầu khiến mình chọn theo lĩnh vực tài chính là lương cao. Cuộc sống mới ở xứ lạ với nhiều khó khăn tài chính đã hình thành trong A niềm thôi thúc kiếm thật nhiều tiền để giúp đỡ gia đình. Mong ước mạnh mẽ đó đã dẫn dắt A suốt một chặng đường dài nhưng ước mơ đó cũng nhanh chóng cạn kiệt khi không được nuôi dưỡng bằng những yếu tố nội tại có tính bền vững.

Phần đông trong chúng ta lựa chọn hướng đi nghề nghiệp dựa vào những “quả ngọt” như lương cao, sự ổn định, công ty nổi tiếng, mà không cân nhắc đến gốc rễ của mình gồm các yếu tố Sở thích, Khả năng, Cá tính và Giá trị nghề nghiệp. Nói cách khác, mỗi người buộc phải có năng lực thấu hiểu bản thân trước khi chọn nghề, nhưng chúng ta lại làm ngược lại – chọn nghề trước, và không nắm chắc được liệu rằng ta có thể đi đường dài với nghề nghiệp đó hay không.

Càng khó khăn hơn nữa, có những lựa chọn không khớp với sở thích, cá tính, hay giá trị nghề nghiệp của một người, nhưng người đó lại có đủ khả năng theo đuổi nó. Cứ như vậy, họ mải miết trên con đường sự nghiệp “tưởng chừng là phù hợp”, cho đến khi yếu tố “năng lực” không còn đủ sức để tiếp tục nâng đỡ họ đi xa hơn trên con đường sự nghiệp. Đây cũng chính là tình huống mà A và H gặp phải khi bỏ qua sự thấu hiểu bản thân để lựa chọn ngành nghề. 

Để có thể thu hoạch “quả ngọt” sự nghiệp lâu dài, điều cơ bản nhất mà chúng ta phải lưu tâm chính là có một công việc phù hợp với sở thích, khả năng, cá tính và giá trị nghề nghiệp của bản thân.

Nếu bạn có cảm giác “ngờ ngợ” rằng bản thân cũng có một khởi đầu tương tự như A và H, nhưng bạn vẫn còn “nhiên liệu” để tiếp tục đi trên con đường nghề nghiệp đã chọn, Sông An mong rằng chia sẻ này là một “tín hiệu” nhắc bạn suy nghĩ thêm về tình hình của mình. Từ đó, bạn có thể lập kế hoạch nghề nghiệp để chủ động, hạn chế những tình huống tiêu cực có thể phát sinh.

Nếu bạn không còn động lực tiếp tục công việc hiện tại, muốn tìm hiểu rõ nguyên do và lập kế hoạch hành động để vượt qua khó khăn này, đừng bỏ lỡ chuyến đi Career retreat – Tái định hướng sự nghiệp cùng Sông An vào tháng 12 này tại Đà Lạt.

Đừng để công việc chỉ là những ngày “chấm công”

Nên nghĩ gì khi có ý định chuyển việc?

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa

Late bloomers: Thành công muộn không phải là dấu chấm hết

Liều thuốc cho tình trạng kiệt sức: “Mindful Self-Compassion”

Những thời điểm trong sự nghiệp bạn cần chủ động tìm kiếm sự trợ giúp

Phỏng vấn thành công: 9 câu hỏi khai thác tối đa thông tin từ nhà tuyển dụng

Đi làm – không chỉ là câu chuyện thu nhập

Trì hoãn trong công việc – một cách nhìn nhận mới

Bài viết Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.