Tác giả: Diana Charnley & Regina Gavin Williams
Lý thuyết Mật mã Holland là một trong những lý thuyết hướng nghiệp được sử dụng phổ biến hiện nay (Gottfredson & Johnstun, 2009; Nauta, 2010). Lý thuyết này là mô hình đề cập đến sự tương thích giữa con người – môi trường, tập trung vào việc kết nối giữa những người có đặc tính cá nhân nhất định với môi trường làm việc có các đặc tính tương ứng đó, và điều này tạo nên một sự lựa chọn nghề nghiệp phù hợp lâu dài và thỏa mãn (Holland, 1959). Thông qua việc sử dụng công cụ trắc nghiệm, Holland (1959) cho rằng con người và công việc có thể được chia thành một trong sáu nhóm đặc tính nghề sau: Kỹ thuật (Realistic), Nghiên cứu (Investigative), Nghệ thuật (Artistic), Xã hội (Social), Quản lý (Enterprising), và Nghiệp vụ (Conventional) (RIASEC). Ngoài nhóm đặc tính nghề nổi trội còn có những sự tương hỗ khác, dẫn đến danh sách ba nhóm hoặc chữ nổi trội, được gọi là Mật mã Holland.
Do lý thuyết Mật mã Holland được sử dụng rộng rãi để làm nền tảng kiến thức phát triển nghề nghiệp cho nhiều lĩnh vực, các khóa học phát triển nghề nghiệp hầu hết đều bao gồm phần giảng dạy về lý thuyết này (Rayman & Gottfredson, 2020). Ngoài ra, phương pháp học tập qua trải nghiệm mang lại nhiều kết quả học tập vượt trội (Burch et al., 2019). Vì vậy, các hoạt động học qua trải nghiệm ứng dụng lý thuyết Mật Mã Holland có thể là một phương pháp học tập quan trọng trong chương trình giáo dục hướng nghiệp. Hai hoạt động đã được triển khai trong các khóa học hướng nghiệp được chia sẻ ở đây là Bữa tiệc Sở thích nghề nghiệp (Career Interest Party) và Trò chơi Đoán mã Holland (Holland Guess Who).
Bữa tiệc Sở thích nghề nghiệp
Sử dụng hoạt động Bữa tiệc Sở thích nghề nghiệp có thể giúp các chuyên viên hướng nghiệp nâng cao những kỹ năng điều phối nghề nghiệp cho học sinh và thực hành các kỹ năng tư vấn hướng nghiệp. Hoạt động này cũng giúp chuyên viên giới thiệu chủ đề về việc ra quyết định và khám phá nghề nghiệp dành cho thanh thiếu niên tới học sinh của họ. Bữa tiệc Sở thích nghề nghiệp là cơ hội cho thanh thiếu niên bắt đầu suy nghĩ về việc ngành học và nghề nghiệp nào có thể phù hợp với tính cách và sở thích của họ sử dụng Mật mã Holland (Bolles, 2004). Hoạt động này giúp học sinh hiểu được sở thích và kỹ năng, cũng như biết cách lựa chọn môi trường làm việc và công việc phù hợp với sở thích và tính cách. Người điều phối hoạt động này đưa bảng Bữa tiệc Sở thích nghề nghiệp bao gồm cả sáu nhóm đặc tính Holland và các mô tả đặc tính của mỗi nhóm cho những người tham dự. Người chơi được yêu cầu chọn nhóm theo thứ tự họ cảm thấy bị cuốn hút nhất – những người họ muốn gặp và trò chuyện nhất, sau đó là lựa chọn thứ hai và thứ ba trong các nhóm còn lại. Những nhóm này thể hiện đặc tính ba nhóm Holland nổi trội của người tham dự, cũng là 3 chữ cái đại diện mã Holland của họ. Sau đó, người tham gia được mời giao lưu tại bữa tiệc theo mã Holland của họ với những trạm đại diện cho các nhóm Holland khác trong phòng.
Tại mỗi trạm, một phong bì chứa những ví dụ công việc phù hợp với nhóm Holland cao nhất tương ứng với chữ cái đầu tiên trong mật mã Holland sẽ được cung cấp. Những người chơi đứng ở mỗi trạm sẽ được hướng dẫn để chọn ra 3 hoặc 4 công việc phù hợp, và họ cùng nhau lên ý tưởng về các ngành đào tạo sau trung học có thể cần thiết cho từng nghề nghiệp cụ thể đó. Sau đó, họ viết những thông tin này xuống để chia sẻ lại cho nhóm lớn hơn ở cuối hoạt động. Người tham dự sẽ có ba lượt và lặp lại hoạt động này ở mỗi lượt để hoàn thành mã Holland họ đã chọn. Để đúc kết hoạt động, người điều phối hướng dẫn cách thảo luận để kết nối ngành nghề với tính cách và khám phá các ngành học sau trung học. Các chuyên viên hướng nghiệp có thể cho học sinh thực hành ở vai trò người điều phối, cũng như trong vai trò người tham dự để giúp họ hình dung cụ thể hơn cách điều phối hoạt động này trong môi trường chuyên nghiệp.
Trò chơi Đoán mã Holland (Holland Guess Who)
Trò chơi Đoán mã Holland là hoạt động cho phép học sinh áp dụng và thảo luận kiến thức mật mã Holland của họ về những người nổi tiếng. Hoạt động trải nghiệm này giúp học sinh kết nối lý thuyết Mật mã Holland với thông tin hiện có về những nhân vật nổi tiếng sử dụng phương pháp học qua trò chơi. Điều này giúp cải thiện chất lượng học và tăng thêm hứng thú cho học sinh (Hajian, 2019).
Môi trường học tập/Tư vấn trực tiếp. Khi áp dụng hoạt động này trong môi trường học trực tiếp, các khu vực trong phòng học có thể chia theo sáu nhóm Holland. Có thể dùng các công cụ trực quan để hỗ trợ chia không gian hiệu quả hơn. Sau đó, chọn và chia sẻ các công cụ trực quan cùng thông tin về những người nổi tiếng, rồi yêu cầu học sinh bỏ phiếu xem nhóm Holland nào cao nhất phù hợp với các nhân vật này (bằng cách di chuyển đến khu vực tương ứng của phòng) và nghĩ về lý do lựa chọn. Tiếp theo, người điều phối có thể hỏi những người đứng trong mỗi khu vực giải thích lý do họ chọn nhóm Holland đó, và nhắc nhở tất cả mọi người rằng họ có thể tự do di chuyển nếu thay đổi ý kiến. Để dẫn dắt một buổi trao đổi hiệu quả, người điều phối có thể đưa ra các câu hỏi mở như sau:
- Điều gì khiến bạn chọn nhóm này?
- Nhóm này phù hợp hay không phù hợp như thế nào với các hoạt động trong đời sống hàng ngày của những người nổi tiếng này?
- Tại sao bạn chọn nhóm này mà không phải nhóm khác?
Việc khuyến khích hai hoặc nhiều nhóm tương tác với nhau và thúc đẩy họ tranh luận về quan điểm của mình cũng có thể là một cách hiệu quả.
Môi trường học tập/Tư vấn trực tuyến. Nếu thực hiện hoạt động này trực tuyến, ưu tiên sử dụng các công cụ có sẵn trên nền tảng giao tiếp trực tuyến (như bỏ phiếu, thả biểu tượng phản hồi, biểu tượng cảm xúc emoji, dùng jamboard) để khuyến khích học viên bỏ phiếu và thảo luận. Điều này sẽ giúp học viên có trải nghiệm phong phú. Hoạt động này cũng có thể được áp dụng như một phương pháp tiếp cận khi tư vấn nghề nghiệp cho các nhóm và với khách hàng cá nhân nhằm giúp họ hiểu sâu hơn về kết quả các bài trắc nghiệm nghề nghiệp của mình hoặc các đặc tính cá nhân trong Lý thuyết Mật mã Holland.
Cân nhắc văn hoá & Sự đa dạng. Khi lựa chọn các nhân vật nổi tiếng, việc xem xét sự đa dạng trong nghề nghiệp và mật mã Holland cũng như sự đa dạng và đại diện liên quan đến các bản sắc văn hóa của họ là điều quan trọng để tạo ra trải nghiệm phong phú hơn cho người học (Blustein, 2011; Gysbers et al., 2014; Magnano et al., 2021). Mô hình ADDRESSING được gợi ý để đánh giá tính đặc trưng của các nhân vật (Hays, 2001). Một số ví dụ về các câu chuyện nghề nghiệp và nhóm Holland đặc trưng mà chuyên viên hướng nghiệp có thể tham khảo, chẳng hạn như các nhân vật tôn giáo, người nổi tiếng, những người ủng hộ công bằng xã hội, các chính trị gia hoặc lãnh đạo thế giới, hay các nghệ sĩ và người biểu diễn.
Triển khai các hoạt động sáng tạo trong quá trình thực hành và lớp học
Các hoạt động học tập qua trải nghiệm có thể giúp học viên áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực hành và mang lại sự hứng thú trong quá trình học. Thông qua hai hoạt động phát triển nghề nghiệp đã được trình bày, học viên có thể hình dung cách áp dụng Lý thuyết Mật mã Holland và các đặc tính cá nhân của sáu nhóm Holland vào phát triển nghề nghiệp. Những hoạt động này không chỉ bổ sung vào kho tàng kỹ năng của học viên khi họ trở thành những người hành nghề trong tương lai, mà còn khuyến khích sự sáng tạo trong quá trình tư vấn. Học viên có thể sử dụng hai hoạt động Bữa tiệc Sở thích nghề nghiệp và Trò chơi Đoán mã Holland như những công cụ thú vị để thúc đẩy quá trình khám phá và ra quyết định nghề nghiệp của thân chủ, và đồng thời giúp họ cân nhắc các đặc tính cá nhân và môi trường làm việc phù hợp nhất.
Tham khảo
Blustein, D. L. (2011). A relational theory of working. Journal of Vocational Behavior, 79, 1–17.
Bolles, R. N. (2004). What color is your parachute? A practical guide for job-hunting and career changes. Ten Speed Press.
Burch, G. F., Giambatista, R., Batchelor, J. H., Burch, J. J., Hoover, J. D., & Heller, N.A. (2019). A meta-analysis of the relationship between experiential learning and learning outcomes. Decision Sciences Journal of Innovative Education, 17(3), 239-273. https://doi.org/10.1111/dsji.12188
Gottfredson, G. D., & Johnstun, M. L. (2009). John Holland’s contributions: A theory-ridden approach to career assistance. The Career Development Quarterly, 58(2), 99-107. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2009.tb00050.x
Gysbers, N. C., Heppner, M. J. & Johnson, J. A. (2014). Career counseling: A life career development perspective. In N. C. Gysbers, M. J. Heppner, & J. A. Johnson (Eds.), Career counseling: Holism, diversity, and strengths (4th ed., pp. 3-20). American Counseling Association.
Hajian, S. (2019). Transfer of learning and teaching: A review of transfer theories and effective instructional practices. Journal of Education, 7(1), 93-111.
Hays, P. A. (2001). Addressing cultural complexities in practice: A framework for clinicians and counselors. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10411-000
Holland, J. L. (1959). A theory of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 6, 35-45. http://dx.doi.org/10.1037/h0040767
Magnano, P., Zammitti, A., & Santisi, G. (2021). Representations of work and decent work and life planning: Qualitative research on a group of socially vulnerable people. TPM: Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology, 28, 1–13.
Nauta, M. M. (2010). The development, evolution, and status of Holland’s theory of vocational personalities: Reflections and future directions for counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 57(1), 11-22. https://doi.org/10.1037/a0018213
Rayman, J. R., & Gottfredson, G. D. (2020). My life with a theory: John L. Holland’s autobiography and theory of careers. National Career Development Association.
— Thông tin tác giả
Diana Charnley, PhD, LMHC (WA), LPC (MI), ACS, NCC (cô ấy/họ) là Giảng viên Cơ Hữu và người đại diện CACREP tại Đại học City University Seattle, nơi cô ấy thường xuyên giảng dạy môn tư vấn hướng nghiệp. Cô có bằng Tiến sĩ về Giáo dục và Giám sát Tư vấn từ Đại học Western Michigan. Cô là nhà trị liệu LMHC ở bang Washington và LPC ở bang Michigan, đồng thời có các chứng chỉ ACS và NCC. Diana cung cấp dịch vụ tư vấn tư nhân bao gồm tư vấn nghề nghiệp cho thân chủ qua hình thức từ xa. Đồng thời, cô ấy cũng có kinh nghiệm làm việc trước đây trong vai trò tư vấn nghề nghiệp và tham vấn tại các trường đại học, nhà tù liên bang, cơ sở nội trú, và các tổ chức hỗ trợ đa dạng đối tượng. Bạn có thể liên hệ với cô ấy qua địa chỉ email: charnleydiana@cityu.edu
Regina Gavin Williams, PhD, LCMHC (NC), NCC, là Phó Giáo sư Giáo dục Tư vấn và Giám đốc Chương trình Tư vấn Nghề nghiệp tại Khoa Tư vấn và Giáo dục Cao học của Đại học North Carolina Central ở Durham, NC. Cô cũng là một nhà trị liệu sức khỏe tâm thần lâm sàng (NC) hành nghề tư nhân. Nghiên cứu của cô tập trung vào đại học và chương trình chuẩn bị cho sự nghiệp, người trưởng thành hoặc các vấn đề về sức khỏe/tinh thần của thanh thiếu niên khi rời khỏi Nhà trường & gia đình, với trọng tâm nghiên cứu thứ cấp liên quan đến sự giao thoa giữa phát triển nghề nghiệp và sự đa dạng. Các lĩnh vực giảng dạy trọng tâm của cô ấy bao gồm tư vấn nghề nghiệp, các vấn đề đa văn hóa và bình đẳng giới trong tư vấn, và giám sát thực tập trong tư vấn. Hiện tại, cô đang là Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Thanh niên Bang North Carolina. Bạn có thể liên hệ với cô ấy qua địa chỉ email: rwill233@nccu.edu
Người dịch: Mai Le
Biên tập: Cẩm Thanh
Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/554248/_self/CC_layout_details/false
Bài viết liên quan: