Tác giả: Leslie Ferrari
Mô hình Tam giác Sản xuất: Một cách tiếp cận tiềm năng trong lập kế hoạch nghề nghiệp
Mô hình Tam giác Sản xuất, còn được gọi là “bộ ba giới hạn” hay “tam giác sắt” (Atkinson, 1999), là một khái niệm thường được sử dụng phổ biến trong các lĩnh vực sản xuất và quản lý dự án (Project Management Institute, 2004). Mô hình này cung cấp một khung tham chiếu để xem xét mối liên hệ tương hỗ giữa ba yếu tố quan trọng để quản lý dự án thành công (thời gian, chi phí và phạm vi công việc) cùng với tác động của chúng đến chất lượng dự án. Mô hình này thường được mô tả bằng câu nói: “tốt, nhanh, hoặc rẻ – hãy chọn hai”, nhằm gợi ý rằng để đạt được hai trong ba yếu tố thì phải hy sinh yếu tố còn lại (Van Wyngaard, 2012). Ví dụ, nếu một dự án được hoàn thành nhanh chóng và với chi phí thấp, chất lượng có thể bị ảnh hưởng. Nếu ưu tiên chất lượng và chi phí hợp lý, thời gian thực hiện có thể cần được kéo dài. Vì nhiều hoạt động trong cuộc sống có thể được xem là “dự án”, nên mô hình này có tính ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Nguyên lý tương tự có thể được áp dụng vào lập kế hoạch nghề nghiệp và học tập, nơi mỗi cá nhân thường phải lựa chọn giữa ba yếu tố: thời gian (tìm việc làm nhanh hoặc chương trình học rút gọn), chi phí (học phí thấp hoặc có thu nhập tức thời), và phạm vi (lựa chọn một cơ sở đào tạo danh tiếng hoặc một chức danh công việc có thanh thế). Nhận thức rõ những đánh đổi giữa ba yếu tố này giúp cá nhân đưa ra các quyết định sáng suốt, phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp dài hạn và hệ giá trị cá nhân của họ. Bằng cách áp dụng bộ ba giới hạn này, các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ xây dựng các chiến lược thực tế nhằm cân bằng giữa nhu cầu ngắn hạn và mong muốn trong tương lai, từ đó dẫn đến con đường sự nghiệp bền vững và thỏa mãn hơn.
Ứng dụng của mô hình Tam giác Sản xuất trong Phát triển Nghề nghiệp
1. Quản lý các ưu tiên của thân chủ
Mô hình Tam giác Sản xuất có thể giúp thân chủ và các chuyên viên hướng nghiệp xác định những đánh đổi cần thiết trong quá trình lựa chọn nghề nghiệp và sắp xếp thứ tự ưu tiên. Nhiều thân chủ có thể đến buổi tư vấn với kỳ vọng đạt được kết quả nhanh chóng, chất lượng cao và với chi phí thấp nhất. Ví dụ, một sinh viên mới tốt nghiệp có thể mong muốn tìm được một công việc lương cao, có cơ hội thăng tiến mà không cần đầu tư thêm thời gian cho đào tạo bổ sung. Trong những trường hợp kỳ vọng không thực tế như vậy, chuyên viên có thể giới thiệu mô hình Tam giác Sản xuất để giúp thân chủ nhận thức được mối quan hệ giữa thu nhập, “chất lượng” công việc và thời gian. Cách tiếp cận này có thể giúp thân chủ hiểu rằng việc đạt được cả ba mục tiêu cùng lúc là điều khó xảy ra. Từ đó, chuyên viên có thể chuyển hướng và tìm hiểu hai mục tiêu ưu tiên hàng đầu của thân chủ. Nếu thân chủ muốn tìm việc nhanh chóng, chuyên viên có thể sử dụng Tam giác Sản xuất để chỉ ra rằng họ có thể cần đánh đổi về mức thu nhập hoặc vị trí công việc. Bài tập này có thể định hướng thân chủ đưa ra những lựa chọn phản ánh giá trị cá nhân, nguồn lực hiện có và mục tiêu dài hạn của họ.
2. Theo đuổi con đường học vấn
Thân chủ có thể cần cân nhắc việc theo đuổi con đường học vấn và/hoặc phát triển kỹ năng để đáp ứng yêu cầu của một số công việc nhất định. Khi đó, mô hình Tam giác Sản xuất có thể giúp họ xác định sự cân bằng giữa học phí, thời gian hoàn thành và bằng cấp hoặc chứng chỉ đạt được. Nhiều người mong muốn tìm được chương trình học vừa có chi phí hợp lý, thời lượng ngắn, vừa được nhà tuyển dụng đánh giá cao. Tuy nhiên, việc đạt được cả ba yếu tố này có thể không khả thi. Một chương trình cấp bằng hoặc chứng chỉ chất lượng cao có thể gây ấn tượng tốt trong hồ sơ ứng tuyển, nhưng lại đòi hỏi chi phí lớn và cam kết thời gian đáng kể. Ngược lại, một khóa học trực tuyến miễn phí có thể dễ dàng tham gia tại nhà và tiết kiệm chi phí, nhưng lại không có giá trị tương đương trong mắt nhà tuyển dụng so với một bằng cấp trình độ cao.
Công việc của chuyên viên hướng nghiệp có thể tập trung vào việc hướng dẫn thân chủ đánh giá các lựa chọn này. Những thân chủ ưu tiên chất lượng và tốc độ có thể xem xét các khóa đào tạo chuyên sâu, tuy chi phí có thể cao hơn nhưng mang lại chứng chỉ trong thời gian ngắn hơn. Khi ngân sách của thân chủ bị hạn chế, họ có thể cần cân nhắc các chương trình học miễn phí, e-learning, không học trực tiếp với giảng viên, vốn có thể mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành nhưng lại là cách tiếp cận thực tế hơn để bổ sung kỹ năng giá trị vào hồ sơ ứng tuyển.
3. Ứng dụng trong Tìm kiếm Việc làm/Chuyển đổi Nghề nghiệp
Một thân chủ có thể mong muốn một vị trí công việc danh giá (phạm vi), có mức lương cao (tiền), tìm được trong thời gian ngắn (thời gian) và có thể không sẵn sàng cho chi phí đào tạo hoặc chuyển nơi sinh sống. Việc áp dụng mô hình Tam giác Sản xuất trong trường hợp này có thể giúp thân chủ nhận ra rằng đây chính là tình huống “tốt, nhanh và rẻ” – một tổ hợp khó đạt được. Ngay cả trong thị trường lao động lý tưởng, kỳ vọng có cả ba yếu tố này thường là điều không thể. Mô hình Tam giác Sản xuất sẽ giúp thân chủ xác định và ưu tiên hai trong ba yếu tố đó.
Thân chủ thực sự cần tìm một công việc mới trong thời gian ngắn có thể phải chấp nhận đánh đổi về địa điểm làm việc hoặc mức lương, đặc biệt khi đang chuyển sang một lĩnh vực mới. Trong khi đó, nếu thân chủ có đủ thời gian để theo đuổi mục tiêu nghề nghiệp mơ ước, họ có thể áp dụng một cách tiếp cận chọn lọc hơn và ưu tiên nhiều hơn vào nơi làm việc hoặc mức thu nhập. Chuyên viên hướng nghiệp có thể dựa vào mô hình Tam giác Sản xuất để giúp thân chủ quản lý kỳ vọng một cách thực tế.
4. Thăng Tiến trong Nghề nghiệp
Mô hình Tam giác Sản xuất có thể giúp cung cấp góc nhìn cho việc lập kế hoạch nghề nghiệp dài hạn. Một thân chủ sẵn sàng dành thời gian theo đuổi con đường học vấn hoặc phát triển chuyên môn chuyên sâu có thể tiếp cận được với nhiều cơ hội nghề nghiệp, tuy nhiên khoản đầu tư tài chính có thể rất đáng kể. Tuy vậy, một thân chủ mong muốn trở thành một nhà lãnh đạo cấp cao có thể cần ưu tiên học vấn cao và xây dựng mạng lưới chuyên nghiệp thay vì ngay lập tức bước vào thị trường lao động để có thu nhập.
Ngược lại, những người tìm việc đặt yếu tố chi phí lên hàng đầu có thể cần sử dụng chiến lược phát triển trong chính tổ chức mà họ làm việc ban đầu — điều này đồng nghĩa với một lộ trình thăng tiến chậm hơn nhưng có thể luôn duy trì được mức thu nhập. Bằng cách sử dụng mô hình này, chuyên viên hướng nghiệp sẽ hướng dẫn thân chủ cách đánh giá những sự đánh đổi trong từng lựa chọn. Cách tiếp cận này cho phép thân chủ xây dựng chiến lược phù hợp cả với thực tế hiện tại lẫn các mục tiêu nghề nghiệp dài hạn, dựa trên nguồn lực của chính họ.
5. Thúc đẩy thân chủ lập kế hoạch nghề nghiệp thực tiễn
Thông qua việc sử dụng mô hình Tam giác Sản xuất, các chuyên viên hướng nghiệp giúp thân chủ xác định các ưu tiên cốt lõi, xác định kỳ vọng thực tiễn và đưa ra quyết định sáng suốt liên quan đến việc học tập, quá trình tìm việc và mục tiêu nghề nghiệp của họ. Việc nhận thức được những đánh đổi cần thiết sẽ đem lại cho thân chủ sự tự chủ trong những lựa chọn của mình và biết cách cân bằng giữa khát vọng với những giới hạn thực tế. Cách tiếp cận này giúp thân chủ định hướng hành trình nghề nghiệp của mình một cách tự tin và có mục đích, vì họ biết rằng các lựa chọn đã đưa ra là phù hợp với giá trị cá nhân và giá trị nghề nghiệp của chính họ.
Tham khảo
Atkinson, R., & Department of Information Systems, The Business School, Bournemouth University. (1999). Project management: cost, time and quality, two best guesses and a phenomenon, its time to accept other success criteria. International Journal of Project Management, 17–17(6), 337–342.
Project Management Institute. (2004). A guide to the project management body of knowledge: (PMBOK Guide).
Van Wyngaard, C. J., Pretorius, J. H. C., & Pretorius, L. (2012). Theory of the triple constraint; A conceptual review. IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management. https://doi.org/10.1109/ieem.2012.6838095
— Thông tin tác giả
Leslie Ferrari, MA, NCC, LAPC (PA), BCC, CFEI, là thạc sĩ chuyên ngành Tư vấn Sức khỏe Tâm thần Lâm sàng, tốt nghiệp năm 2024 tại Đại học Rider và là người nhận Giải thưởng Tư vấn Nhân văn James P. Murphy của trường. Cô có bằng Cử nhân Nghệ thuật ngành Sân khấu tại Trường Đại học Franklin & Marshall. Trước đây, cô từng làm quản lý sân khấu sản xuất cho các vở diễn trên Broadway và Off-Broadway, đồng thời giảng dạy tại Trường Nghệ thuật Mason Gross – Đại học Rutgers với vai trò trợ lý giáo sư và giám đốc chương trình quản lý sân khấu. Hiện tại, Leslie đang hoàn tất chứng chỉ Certified Career Services Provider (Chuyên viên Cung Cấp Dịch vụ Hướng nghiệp). Bạn có thể liên hệ với cô qua email: leslielferrari@gmail.com
Người dịch: Cẩm Thanh
Biên tập: Việt Hương
Photo by RDNE Stock project on Pexels
Bài viết liên quan: