Tác giả: Richard Wong
Hành trình khám phá nghề nghiệp diễn ra suốt từ thời thơ ấu và kéo dài đến khi trưởng thành. Những ai có thể bắt đầu hành trình này càng sớm thì càng nhanh xác định được danh tính của bản thân trong thế giới nghề nghiệp. Các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ khám phá nghề nghiệp thông qua các hoạt động kết nối trong cộng đồng, sử dụng danh mục nghề nghiệp và một số công cụ khác. Chuyên viên hướng nghiệp còn có thể phối hợp với chuyên viên tham vấn học đường để trợ giúp các em học sinh Trung học cơ sở (THCS) trên hành trình này.
Khám phá nghề nghiệp là quá trình tìm hiểu về bản thân và thế giới nghề nghiệp, xác định các nghề nghiệp tiềm năng và xây dựng chiến lược để đạt được các mục tiêu giáo dục và nghề nghiệp (Hiệp hội Đào tạo, Giáo dục Nghề Nghiệp 2018). Ngay từ khi còn học tiểu học, các em đã bắt đầu tò mò mình muốn làm gì khi lớn lên. Sự tò mò về tương lai giúp các em có thể định hình danh tính của mình trong thế giới nghề nghiệp. Khả năng tận hưởng niềm vui từ công việc và trong vai trò người lao động có thể giúp các em đạt được hạnh phúc và khỏe mạnh trong cuộc sống sau này. Hơn nữa, việc hiểu rõ những nghề nghiệp hiện có và có thể tận hưởng niềm vui từ nghề nghiệp là điều cần thiết đối với hạnh phúc của mỗi cá nhân vì đi làm và làm tốt trong công việc là trọng tâm trong cuộc sống của người trưởng thành (Porfeli &; Lee, 2012).
Các giai đoạn phát triển và khám phá trong quá trình phát triển nghề nghiệp phù hợp với sự phát triển của học sinh THCS hơn cả (Godbey &; Gordon, 2019). Donald Super (1957) lập luận rằng “tuổi vị thành niên rõ ràng là giai đoạn khám phá. Đó là giai đoạn mà các nam sinh và nữ sinh khám phá xã hội nơi các em đang sống, nhóm văn hóa mà các em sắp bước vào, những vai trò mà các em có thể được yêu cầu đảm nhận và cơ hội tham gia những vai trò phù hợp với tính cách, sở thích và năng khiếu của mình” (trang 81). Do đó, các chuyên viên hướng nghiệp cần phải hiểu rõ bản chất của quá trình phát triển nghề nghiệp cho nhóm đối tượng này, chẳng hạn như lợi ích của việc bắt đầu khám phá nghề nghiệp từ sớm, những rào cản có thể gặp phải, cũng như các chiến lược hay ứng dụng tốt nhất trong việc lập kế hoạch và phát triển nghề nghiệp.
Định hình học sinh THCS
Vì nhiều lý do khác nhau, THCS là giai đoạn tự nhiên nhưng cũng đầy thử thách để các em khám phá nghề nghiệp và học hỏi các kỹ năng mang lại nhiều giá trị giúp các em thành công trong cuộc sống.
- Đây là giai đoạn chuyển tiếp mà những trải nghiệm của các em sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thành tích học tập và sự chuẩn bị cho cuộc sống sau khi tốt nghiệp phổ thông.
- Học sinh THCS có nguy cơ cao bị mất hứng thú học tập khi mà các em phải đối mặt với những khó khăn trong việc định hình bản sắc, khủng hoảng tuổi dậy thì và hòa nhập với môi trường mới.
- Các em có thể có kế hoạch nghề nghiệp không thực tế và hiểu biết hạn chế về các yêu cầu của nơi làm việc.
- Trong giai đoạn này, não bộ của các em dễ tiếp thu để phát triển tư duy phản biện, khả năng thích ứng, giải quyết vấn đề, giao tiếp qua nói và viết, hợp tác, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, tính chuyên nghiệp, đạo đức và sử dụng công nghệ (Hiệp hội Đào tạo và Giáo dục Nghề nghiệp, 2018).
Lợi ích của việc khám phá nghề nghiệp
- Khám phá nghề nghiệp giúp nâng cao thái độ của các em về các khả năng nghề nghiệp, đồng thời thúc đẩy các em kiên trì thực hiện mục tiêu nghề nghiệp của mình.
- Các em sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về việc bản thân phù hợp như thế nào trong thế giới nghề nghiệp.
- Các em có nhiều khả năng lập kế hoạch cho các môn học ở phổ thông và trau dồi các kỹ năng cần thiết để thành công trong nghề nghiệp mà mình lựa chọn.
- Khám phá nghề nghiệp giúp tăng khả năng các em hoàn thành bậc học phổ thông và tiếp tục bậc đại học, cao đẳng (Tổ chức America’s Promise Alliance, 2019).
Rào cản cho việc khám phá nghề nghiệp
- Tài trợ của chính phủ liên bang cho trường THCS thấp hơn so với trường sau trung học.
- Tài trợ của chính phủ liên bang có thể được dành cho các trường THPT hơn là các trường THCS.
- Việc gia tăng sự chú trọng vào điểm số dẫn đến một số trường giảm bớt các môn học tự chọn như các môn về khám phá nghề nghiệp.
- Số lượng chuyên viên tham vấn để hỗ trợ học sinh ở các trường THCS còn hạn chế.
Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ như thế nào?
Khuyến nghị dành cho các chuyên viên hướng nghiệp đang phải đối mặt với những rào cản này là hãy linh hoạt và sáng tạo, kết nối với phụ huynh và ban giám hiệu nhà trường, đồng thời phối hợp với các doanh nghiệp địa phương và lãnh đạo trong cộng đồng để được hỗ trợ. Các hoạt động khám phá nghề nghiệp tập trung vào sự trưởng thành và phát triển về mặt nhận thức có thể là một phương pháp hiệu quả giúp thúc đẩy việc hướng nghiệp. Ví dụ như học sinh tham gia các môn học và tư vấn hướng nghiệp thể hiện sự hiểu biết tốt hơn về nghề nghiệp, mức độ tự tin cao hơn, điểm số tốt hơn và hứng thú hơn với việc lập kế hoạch học tập và nghề nghiệp (Hiệp hội Giáo dục Nghề nghiệp và Kỹ thuật, 2018). Điều cần thiết đối với quá trình phát triển nghề nghiệp là các chuyên viên hướng nghiệp cần hỗ trợ học sinh khám phá sở thích và khả năng của mình. Một trong những cách để thực hiện điều này là thu hút các em tham gia vào chương trình đào tạo, giáo dục nghề. Theo một nghiên cứu so sánh giữa học sinh tham gia và học sinh không tham gia chương trình này khi chuyển sang bậc học sau trung học, học sinh tham gia có khả năng cao hơn trong việc xây dựng mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng (Hiệp hội Đào tạo và Giáo dục Nghề nghiệp, 2018). Dưới đây là một số chiến lược và hoạt động hữu ích mà các chuyên viên hướng nghiệp có thể sử dụng để thúc đẩy quá trình khám phá nghề nghiệp của học sinh THCS.
Các chiến lược và hoạt động phát triển nghề nghiệp
- Hoàn thành trắc nghiệm sở thích nghề nghiệp, tạo sơ yếu lý lịch và thư ứng tuyển, thảo luận về các phương án sau khi tốt nghiệp trung học, và đặt mục tiêu.
- Phát triển kiến thức và kỹ năng bằng cách thực hiện một dự án, giải quyết một vấn đề hoặc câu hỏi liên quan thực tiễn.
- Phát triển các kỹ năng hành nghề, tập trung khuyến khích học sinh phát triển các thói quen trong công việc, các kỹ năng tương tác, giao tiếp và xã hội.
- Tích hợp học tập qua dự án có liên quan đến nghề nghiệp vào lớp học, thiết kế các dự án và hoạt động phát triển các kỹ năng hành nghề.
- Cung cấp các chương trình kéo dài cả năm, hoặc môn học toàn học kỳ song song với việc sử dụng các nền tảng học tập trực tuyến.
- Phát triển các hoạt động học tập qua dự án phù hợp, thực chất và khuyến khích học sinh tham gia tìm hiểu về nghề nghiệp mà các em quan tâm.
- Phối hợp với các trung tâm nghề nghiệp uy tín để hỗ trợ thiết kế các môn học khám phá nghề nghiệp.
Yếu tố then chốt đối với học sinh THCS
Việc chuẩn bị sẵn sàng cho các em trước những nhiệm vụ phát triển nghề nghiệp suốt đời như khám phá nghề nghiệp là yếu tố then chốt cho thành công sau này của các em trong nền kinh tế hiện đại. Bước đầu tiên là cần nhận thức được tầm quan trọng của quá trình khám phá nghề nghiệp và những thách thức đi kèm, tiếp theo là cần vạch ra các chiến lược và hoạt động phù hợp. Chuyên viên hướng nghiệp cần lưu ý rằng các can thiệp để hỗ trợ khám phá nghề nghiệp cần giúp các em mở rộng tư duy về sở thích và khả năng của mình cũng như phạm vi các nghề nghiệp phù hợp, từ đó giúp các em khám phá sâu hơn về thế giới nghề nghiệp.
Tham khảo
America’s Promise Alliance. (2019). Why career exploration matters. https://www.americaspromise.org/why-career-exploration-matters
Association for Career and Technical Education. (2018). Career exploration in middle school: Setting students on the path to success. https://www.acteonline.org/wpcontent/uploads/2018/02/ACTE_CC_Paper_FINAL.pdf
Godbey, S., & Gordon, H. R. (2019). Career exploration at the middle school level: Barriers and opportunities. Middle Grades Review, 5(2), 2.
Porfeli, E. J., & Lee, B. (2012). Career development during childhood and adolescence. New directions for youth development, 2012(134), 11-22.
Super, D. E. (1957). The psychology of careers: An introduction to vocational development. Harper & Row.
— Thông tin tác giả
Richard Wong, LPC, là Chuyên gia tham vấn được cấp phép hành nghề tư nhân, cung cấp dịch vụ tham vấn về sức khỏe tâm thần và hướng nghiệp. Email liên hệ: Practicesociety@outlook.com
Người dịch: Linh Phạm
Biên tập: Tâm Tình
Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/424263/_PARENT/CC_layout_details/false
Photo by Mimi Thian on Unsplash
Bài viết liên quan: