Nguồn từ My Future (Education Services Australia)
Khi người trẻ không chắc chắn hoặc gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định về nghề nghiệp tương lai, họ có thể cảm thấy lo âu hoặc lo lắng. Những cảm xúc này thường là nguyên nhân phổ biến gây căng thẳng trong môi trường giáo dục. Trong bài viết này, chúng tôi chia sẻ một bảng câu hỏi ngắn giúp người trẻ nhận thức rõ hơn về cảm xúc liên quan đến việc đưa ra quyết định nghề nghiệp. Bảng câu hỏi này có thể hỗ trợ những cuộc đối thoại nghề nghiệp hiệu quả giữa họ và những người khác, chẳng hạn như chuyên viên hướng nghiệp, giáo viên, cha mẹ hoặc người chăm sóc.
Sự bất định và căng thẳng về nghề nghiệp
Sự bất định về nghề nghiệp được định nghĩa là việc thiếu khả năng, như là một thiếu niên, trong việc hình thành một khát vọng hoặc kỳ vọng nghề nghiệp cho cuộc sống trưởng thành (Mann và cộng sự, 2020). Khi sự chuyển tiếp từ trường học sang giáo dục bậc cao, đào tạo hoặc công việc ngày càng trở nên khó đoán, và thị trường lao động ngày càng cạnh tranh và linh hoạt, sự bất định nghề nghiệp ở người trẻ, cả ở Úc và quốc tế, ngày càng trở nên phổ biến.
Các nghiên cứu tại Úc cho thấy sự thiếu quyết đoán và bất định nghề nghiệp của người trẻ có liên quan đến những lo lắng và bất an về nghề nghiệp (Campagna & Curtis, 2007; Creed và cộng sự, 2009; Skrbiš & Laughland-Booÿ, 2019). Điều này có thể dẫn đến một loạt cảm xúc tiêu cực như bất lực, trầm cảm, căng thẳng, thiếu mục đích và tuyệt vọng (Creed và cộng sự, 2016).
Trong cuộc nghiên cứu với gần 2.800 học sinh trung học tại Úc, những cảm xúc này đã được thể hiện rõ ràng. Hơn một phần ba (33,8%) “đồng ý” hoặc “hoàn toàn đồng ý” rằng họ không biết nghề nào phù hợp nhất với mình, và thậm chí nhiều người hơn (40,5%) thường cảm thấy rằng họ không có hướng đi nghề nghiệp. Sự bất định và thiếu định hướng này khiến học sinh lo lắng. Gần một nửa (41,5%) lo lắng rằng việc học của họ sẽ không dẫn đến một nghề nghiệp “thực sự,” trong đó có khoảng một phần ba (34,3%) lo ngại rằng họ sẽ không có việc làm sau khi hoàn thành việc học. Dù chỉ 29% “đồng ý” hoặc “hoàn toàn đồng ý” rằng họ thường cảm thấy buồn hoặc lo lắng khi chọn nghề, nhưng tỷ lệ này tăng lên 59,3% khi tính cả các phản hồi “trung lập” hoặc “không chắc chắn.”
Sự bất định và lo âu về nghề nghiệp của học sinh được gây ra bởi nhiều yếu tố khác nhau. Chẳng hạn, hơn một nửa học sinh (56,5%) cảm thấy có ít lựa chọn nghề nghiệp hơn do chính bản thân hoặc do xuất thân của họ, bao gồm các đặc điểm như tình trạng kinh tế xã hội, giới tính, nền văn hóa hoặc điều kiện sống và nơi ở. Nhiều học sinh cảm thấy áp lực từ kỳ vọng của người khác – hơn một nửa (50,4%) lo lắng rằng những người khác, như giáo viên, chuyên viên hướng nghiệp, cha mẹ hoặc người chăm sóc sẽ không chấp nhận lựa chọn của họ. Một số tương tự (52,1%) học sinh cảm thấy rằng họ chọn nghề để làm hài lòng người khác (như cha mẹ, bạn bè hoặc giáo viên). Một số khác (46,2%) cảm thấy rằng lựa chọn của họ dựa trên những gì người khác mong đợi. Nhiều học sinh cảm thấy rằng họ không có đủ thông tin để đưa ra quyết định nghề nghiệp (58,7%, bao gồm cả phản hồi “trung lập” hoặc “không chắc chắn”).
Nhận thức là điều quan trọng
Điều quan trọng là người trẻ cần xây dựng nhận thức nghề nghiệp không chỉ về các lựa chọn nghề nghiệp hay con đường học tập, mà còn về cảm xúc và quá trình ra quyết định liên quan đến việc đưa ra lựa chọn. Hiểu được “tại sao” họ chọn những nghề nghiệp nhất định, hoặc tại sao họ gặp khó khăn trong việc ra quyết định, có thể thúc đẩy họ khám phá những hướng đi khác, tìm hiểu các xu hướng thị trường lao động hoặc suy ngẫm sâu hơn về cách thế mạnh và sở thích của bản thân liên quan đến các lựa chọn nghề nghiệp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, càng đầu tư nhiều thời gian vào khám phá và lập kế hoạch nghề nghiệp, người trẻ càng có sự chắc chắn và tự tin hơn về nghề nghiệp (Skorikov, 2007).
Điều quan trọng nữa là người trẻ cần nhận ra rằng việc đưa ra quyết định nghề nghiệp là một quá trình phức tạp và liên tục, vì vậy các kỹ năng và kiến thức họ xây dựng trong quá trình này sẽ có lợi cho toàn bộ quá trình phát triển nghề nghiệp và khả năng được tuyển dụng trong tương lai (Tomlinson, 2017). Chìa khóa để họ quản lý sức khỏe tinh thần là hiểu rằng quá trình đưa ra quyết định nghề nghiệp có thể tạo ra những cảm xúc khác nhau vào từng thời điểm khác nhau.
Các chuyên viên hướng nghiệp, giáo viên, cha mẹ và người chăm sóc cần hỗ trợ người trẻ trong quá trình họ khám phá các hướng đi nghề nghiệp khác nhau và đưa ra quyết định. Vai trò quan trọng của người lớn là giúp người trẻ hiểu rằng mặc dù họ không cần phải có tất cả các “câu trả lời” khi vẫn còn đi học, họ vẫn cần đầu tư vào việc khám phá và suy ngẫm về nghề nghiệp.
Người lớn cũng cần nhận thức được những thách thức tác động đến việc ra quyết định nghề nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến sự bất định và thiếu quyết đoán nghề nghiệp của người trẻ (Campagna & Curtis, 2007). Họ cần nhận ra rằng người trẻ có thể trải qua một loạt cảm xúc ảnh hưởng, bao gồm cả tích cực hoặc tiêu cực, đến mức độ tự tin nghề nghiệp hoặc sức khỏe tổng thể của họ. Chìa khóa để hỗ trợ người trẻ một cách hiệu quả là giúp họ hiểu rằng hành động và sự kỳ vọng của chính họ có thể ảnh hưởng đến quyết định và sự tự tin nghề nghiệp của chính họ.
Sức mạnh của những cuộc đối thoại nghề nghiệp
Những cuộc đối thoại nghề nghiệp là một cách hữu ích để giúp người trẻ hiểu rõ hơn thông tin và các lựa chọn nghề nghiệp (Roberts và cộng sự, 2023). Nghiên cứu gần đây của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho thấy rằng khi người trẻ trò chuyện với người khác về nghề nghiệp, họ thường giảm bớt sự bất định và lo âu về nghề nghiệp (Mann và cộng sự, 2020).
Những cuộc đối thoại này có thể bao quát nhiều khía cạnh, bao gồm nhận thức của người trẻ về sở thích và thế mạnh của họ, mục tiêu và sở thích nghề nghiệp, kiến thức về yêu cầu và điều kiện cần thiết để thành công trong các lộ trình học tập và nghề nghiệp khác nhau cũng như ý tưởng về việc chuyển tiếp từ môi trường giáo dục sang môi trường làm việc.
Mục tiêu chính của các cuộc đối thoại giữa chuyên viên hướng nghiệp, giáo viên, cha mẹ hoặc người chăm sóc với người trẻ là giúp họ bày tỏ cảm nhận về các lựa chọn nghề nghiệp và thúc đẩy quá trình đưa ra quyết định. Những cuộc đối thoại này có thể khám phá:
- Sự ảnh hưởng của những cảm xúc này đến sức khỏe tinh thần của họ và sự hỗ trợ mà họ cần.
- Cách mà những cảm xúc này thúc đẩy sự khám phá thêm về nghề nghiệp, từ đó mang lại lợi ích cho quá trình ra quyết định và đảm bảo sự chắc chắn về nghề nghiệp.
- Các cuộc đối thoại cần được thực hiện tiếp theo để cải thiện sự tự tin và định hướng nghề nghiệp. Ví dụ, giáo viên hoặc chuyên viên hướng nghiệp có thể khuyến khích người trẻ trò chuyện với cha mẹ hoặc người chăm sóc để cân bằng giữa kỳ vọng của người lớn và lựa chọn nghề nghiệp của chính họ.
Hình 1 minh họa một bảng câu hỏi ngắn có thể được sử dụng để hỗ trợ các cuộc đối thoại hướng nghiệp bán cấu trúc với người trẻ. Bảng câu hỏi bao gồm 13 mục tập trung vào ba chủ đề liên quan đến sự bất định và lo âu về nghề nghiệp của người trẻ. Ba chủ đề đó là:
- Định hướng và mục đích nghề nghiệp (4 câu hỏi đầu; màu xanh đậm).
- Yếu tố gây kích hoạt sự bất định và lo âu trong nghề nghiệp (5 câu hỏi tiếp theo; màu xanh trung bình).
- Cảm xúc căng thẳng về nghề nghiệp (4 câu hỏi cuối; màu xanh nhạt).
Người trẻ có thể chọn một câu trả lời duy nhất cho từng mục dựa trên thang đo Likert 5 điểm (Hoàn toàn không đồng ý đến Hoàn toàn đồng ý). Các câu trả lời này có thể làm cơ sở để thảo luận lý do tại sao họ cảm thấy như vậy, những hành động họ có thể thực hiện để giải quyết cảm xúc (ví dụ: tham gia thêm các hoạt động khám phá nghề nghiệp, trò chuyện thêm với người khác), và sự hỗ trợ mà họ cần để quản lý sức khỏe tinh thần.
Hỗ trợ lẫn nhau
Các cuộc đối thoại nghề nghiệp như vậy có thể đầy thách thức đối với tất cả những người tham gia. Người trẻ có thể không thoải mái chia sẻ cảm xúc của mình hoặc cần được hỗ trợ và khuyến khích nhiều hơn để diễn đạt đầy đủ suy nghĩ. Ngoài ra, những vấn đề về sức khỏe tinh thần hiện tại cũng cần được cân nhắc trong các cuộc thảo luận này.
Mục tiêu là để khi các cuộc đối thoại này diễn ra, người trẻ có những trải nghiệm an toàn và tích cực, đây là nơi phản hồi của họ được tôn trọng và họ cảm thấy được lắng nghe. Việc cùng người trẻ đồng kiến tạo kế hoạch hành động sẽ giúp các bạn trẻ cảm thấy các cuộc trò chuyện đều có mục đích và mang lại hiệu quả hơn.
Những cuộc đối thoại cũng cần mang lại sự an toàn và tích cực cho các chuyên viên hướng nghiệp, giáo viên, hoặc cha mẹ và người chăm sóc. Họ cũng cần được tôn trọng vì sự quan tâm và nỗ lực hỗ trợ người trẻ trong việc ra quyết định nghề nghiệp. Một bước đầu tiên hữu ích có thể là thiết lập các nguyên tắc cơ bản về cách cuộc trò chuyện sẽ diễn ra. Đồng thời, cần lưu ý khi nào nên mời những người khác, như cố vấn học đường hoặc lãnh đạo nhà trường, tham gia vào các cuộc đối thoại.
Bảng câu hỏi này được thiết kế để người lớn sử dụng khi đối thoại với người trẻ về nghề nghiệp của họ. Nó không nhằm kiểm tra người trẻ hoặc so sánh họ với nhau, và không nên sử dụng bảng câu hỏi với mục đích như vậy.
Các câu hỏi trong bảng đã được phê duyệt bởi các ủy ban đạo đức tại Đại học Monash, các Sở Giáo dục liên bang, và các cơ quan quản lý liên quan, đồng thời được xem xét bởi các chuyên gia hướng nghiệp và lãnh đạo nhà trường để đảm bảo phù hợp với lứa tuổi thanh thiếu niên.
Nếu trong quá trình trò chuyện, bạn lo ngại về sức khỏe tinh thần của người trẻ, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ bổ sung từ nhà trường.
Ấn phẩm này có thể được trích dẫn như sau:
Gleeson, J., & Walsh, L. (2023). Managing career uncertainty and anxiety: the power of career conversations. myfuture Insights series. Melbourne, Education Services Australia.
Để tải tài liệu này và khám phá các tài liệu khác trong Insights series, hãy truy cập www.myfuture.edu.au/assist-others/insights
Tài liệu tham khảo
Campagna, C. G., & Curtis, G. J. (2007). So worried I don’t know what to be: Anxiety is associated with increased career indecision and reduced career certainty. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 17(1), 91-96. https://doi.org/10.1375/ajgc.17.1.91
Creed, P. A., Fallon, T., & Hood, M. (2009). The relationship between career adaptability, person and situation variables, and career concerns in young adults. Journal of Vocational Behavior, 74, 219–229. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2008.12.004
Creed, P. A., Hood, M., Praskova, A., & Makransky, G. (2016). The career distress scale: Using Rasch measurement theory to evaluate a brief measure of career distress. Journal of Career Assessment, 24(4), 732–746. https://doi.org/10.1177/1069072715616126
Gleeson, J. (2020). Measuring adolescent career identity in the 21st century [Unpublished manuscript]. Faculty of Education, Monash University.
Gleeson, J., Walsh, L., Gallo Cordoba, B., Mikola, M., Waite, C., & Cutler, B. (2022). Young women choosing careers: Who decides? Monash University. https://doi.org/10.26180/20448213
Mann, A., Denis, V., & Percy, C. (2020). Career ready? How schools can better prepare young people for working life in the era of COVID-19. OECD Education Working Papers No. 241. OECD. https://dx.doi.org/10.1787/e1503534-en
Roberts, S., Lyall, B., Trott, V., Foeken, E., Smith, J., Robards, B., Wright, B. (2023). Young Australians navigating the ‘careers information ecology’. Youth, 3(1), 300–320. https://doi.org/10.3390/youth3010020
Skorikov, V. (2007). Continuity in adolescent career preparation and its effect on adjustment. Journal of Vocational Behavior, 70(1), 8–24. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2006.04.007
Skrbiš, Z., & Laughland-Booÿ, J. (2019). Technology, change, and uncertainty: Maintaining career confidence in the early 21st century. New Technology, Work and Employment, 34(3), 191–207. https://doi.org/10.1111/ntwe.12151
Tomlinson, M. (2017). Forms of graduate capital and their relationship to graduate employability. Education + Training, 59(4), 338–352. https://doi.org/10.1108/ET-05-2016-0090
Người dịch: Yến Nhi
Biên tập: Cẩm Thanh
Nguồn bài viết: https://myfuture.edu.au/docs/default-source/insights/Managing-career-anxiety-the-power-of-career-conversations.pdf
Bài viết liên quan: