Tác giả: Yến Nhi
Biên tập: Thanh Mai
Gỡ rối lầm tưởng “Hướng nghiệp là hướng trường”
Khi nói đến “hướng nghiệp,” chúng ta dễ bắt gặp ánh mắt ngại ngần hoặc thậm chí là sự e dè, thờ ơ từ học sinh, cha mẹ, và cả chính những giáo viên được phân công dạy môn Hoạt động trải nghiệm, Hướng nghiệp. Hai chữ “hướng nghiệp” đôi khi bị gói gọn trong hình ảnh của những buổi tư vấn tuyển sinh đầy áp lực, nơi các em phải nghe quá nhiều lời mời gọi từ các trường Đại học, Cao đẳng. Chính điều đó đã vô tình khiến hướng nghiệp trở thành nỗi ám ảnh, hơn là một hành trình giúp các em hiểu và tin tưởng vào chính mình.
Nhưng có phải hướng nghiệp chỉ là chọn trường? Không. Hướng nghiệp lớn hơn rất nhiều.
Hiểu đúng về hướng nghiệp
Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, tôi cũng từng ngần ngại khi tham gia ngày hội hướng nghiệp. Giây phút hiểu hơn về hướng nghiệp, tôi thực sự muốn sẻ chia và góp sức để gỡ rối lầm tưởng này. Hướng nghiệp thực chất là hành trình các em đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi lớn:
- “Tôi là ai?”
- “Tôi đang đi về đâu?”
- “Làm sao để đi được tới nơi tôi muốn tới?”
Đó không chỉ là chọn trường học, chọn ngành nghề, mà còn là lựa chọn thái độ đối diện với khó khăn, đón nhận và tôn trọng quá trình hiểu mình – hiểu nghề trong suốt hành trình trưởng thành.
Đối với tôi, hướng nghiệp giống như một ngọn hải đăng. Nó không ép buộc các em đi vào một con đường cụ thể, mà soi sáng để các em tự mình tìm thấy lối đi phù hợp, lối đi mà chính các em sẽ vững bước với sự bình an của riêng mình.
Giá trị của hướng nghiệp
Trong những năm học và hành nghề hướng nghiệp, và gần đây nhất là trưởng ban Nội dung của Ngày hội hướng nghiệp 2024, một trong những thách thức lớn nhất mà tôi gặp phải chính là tháo gỡ rào cản nhận thức về hai chữ “hướng nghiệp”. Một số giáo viên và cán bộ quản lý ngành giáo dục, hướng nghiệp đâu đó chỉ tập trung vào việc hướng trường. Phần lớn học sinh khá ám ảnh với hai từ “hướng nghiệp” vì các bạn không thích tham gia những chương trình tư vấn tuyển sinh, thậm chí cảm thấy mệt mỏi khi phải “đối phó” với lời mời gọi liên tục từ các trường Cao đẳng, Đại học.
Lúc đó, tôi kiên nhẫn dành nhiều thời gian để giúp học sinh thấu hiểu và đón nhận giá trị của hướng nghiệp. Đó là giúp các bạn có được năng lực tự định hướng và ra quyết định chọn nghề, học nghề, làm nghề và hạnh phúc với nghề thông qua những thông tin, góc nhìn và công cụ hướng nghiệp khoa học. Tôi cũng nhận ra rằng, các em sẽ cảm nhận và đón nhận giá trị của hướng nghiệp rõ ràng nhất khi các em được tự mình trải nghiệm nó. Vì vậy, trong từng hoạt động, tôi luôn cố gắng đặt mình vào vị trí của các em để thấu hiểu, thiết kế và đánh giá các hoạt động trải nghiệm một cách vẹn toàn nhất.
Những người dẫn đường
Là giáo viên hướng nghiệp, chúng ta không chỉ là người cung cấp thông tin, mà còn là người đồng hành thầm lặng trên hành trình của các em. Hãy kiên nhẫn lắng nghe, đồng cảm và trao cho các em niềm tin rằng, dù con đường phía trước có chông gai, các em vẫn luôn có người đồng hành ở cạnh bên.
Có thể chúng ta nghĩ rằng, một bài trắc nghiệm khám phá sở thích đơn giản hay một hoạt động tình nguyện chỉ là những hoạt động nhỏ. Thế nhưng, chính những trải nghiệm ấy lại là “mảnh ghép” giúp các em hình dung rõ hơn về bức tranh tương lai của mình. Trong những giờ dạy tiếp theo, hãy thử:
- Hướng dẫn các em khám phá bản thân dưới lăng kính phát triển nghề nghiệp.
- Đề xuất các em trải nghiệm nghề nghiệp thực tế qua các buổi tham quan hoặc thực hành tại địa phương.
- Tạo không gian để các em chia sẻ suy nghĩ, ước mơ và cả những lo lắng của mình với bạn bè và thầy cô.
- Tổ chức các hoạt động tương tác trong lớp học theo gợi ý của Thư viện tài liệu mở môn Hoạt động trải nghiệm, Hướng nghiệp (OER)
Mỗi hoạt động, dù nhỏ hay lớn, đều góp gió, góp nắng, và góp mưa, để giúp cây nảy mầm và đơm hoa kết trái. Hãy nhớ rằng, hướng nghiệp không phải áp lực để chọn trường, mà là cơ hội để các em hiểu rằng mình có quyền được mơ ước, được lựa chọn và sống cuộc đời của riêng mình.
Người gieo hạt ơi, hãy đồng hành cùng nhau!
Nếu bạn đang làm việc tại các trường học hay các tổ chức giáo dục, bạn có thể là người tiên phong để thay đổi nhận thức về hướng nghiệp trong cộng đồng mình. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ nhất: tạo ra một buổi học thú vị, tổ chức một buổi trải nghiệm sáng tạo, hay đơn giản là dành thời gian lắng nghe một học sinh còn nhiều trăn trở, bạn nhé.
Hãy cùng nhau, bắt đầu từ hôm nay!