Tác giả: Kathryn Smith
Việc tìm kiếm việc làm có thể gây ra áp lực lớn. Nhiều người tìm việc xem đây như là một ‘công việc toàn thời gian’ bên cạnh công việc chính và các trách nhiệm khác trong cuộc sống. Đối với một số người, động lực chuyển đổi nghề nghiệp cũng bắt nguồn từ những biến cố gây căng thẳng, chẳng hạn như bị sa thải, áp lực tài chính, thay đổi cuộc sống, hoặc môi trường làm việc không lành mạnh hoặc không như ý. Tất cả những điều này xảy ra do những căng thẳng hàng ngày của cuộc sống hiện đại, và thường kéo dài bởi trung bình, một quá trình tìm việc kéo dài khoảng năm tháng (Theo Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ, 2024).”
Các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ giải quyết vấn đề, chia sẻ các bài tập thực hành và đề xuất các chiến lược tìm việc làm hiệu quả. Các hoạt động này chắc chắn hỗ trợ thân chủ trong việc xác định mục tiêu nghề nghiệp. Đồng thời, các chuyên viên cũng có thể giúp thân chủ đối phó với những trở ngại về tinh thần và cảm xúc mạnh mẽ có thể nảy sinh trong quá trình tìm việc hoặc chuyển đổi nghề nghiệp.
Ứng phó với sự bất định
Dựa trên các nguyên tắc của Liệu pháp Chấp nhận và Cam kết (Acceptance and Commitment Therapy), Tiến sĩ Russ Harris đã phát triển mô hình “F.A.C.E.” như một giải pháp nhằm giúp mọi người điều hướng sự bất định một cách chú tâm, đặc biệt trong giai đoạn đỉnh điểm của đại dịch Covid-19 (2020). Nhà tâm lý học Adam Hibma đã áp dụng cấu trúc này để hỗ trợ các sinh viên sau đại học đối phó với sự không chắc chắn khi tìm kiếm việc làm (Hibma & Longiotti, 2022). Các chuyên viên hướng nghiệp có thể sử dụng mô hình này để hỗ trợ thân chủ trong các khía cạnh sau:
F = Tập trung vào những điều bạn có thể kiểm soát
A = Nhận diện suy nghĩ và cảm xúc của bạn
C = Quay trở lại với cơ thể của bạn
E = Kết nối với những việc bạn đang làm
Khi các vấn đề của thân chủ vượt ra ngoài phạm vi chuyên môn của chuyên viên hướng nghiệp, họ nên được giới thiệu đến các chuyên gia sức khỏe tâm thần có năng lực hành nghề. Đặc biệt, trong trường hợp mức độ căng thẳng của thân chủ đang tăng cao, các chuyên viên hướng nghiệp nên khuyến khích họ tìm kiếm thêm sự hỗ trợ từ các chuyên gia sức khỏe khác hoặc từ mạng lưới hỗ trợ cá nhân.
Tập trung vào những điều bạn có thể kiểm soát
Cảm xúc sợ hãi và/hoặc lo lắng trong thời điểm không chắc chắn là điều bình thường. Tuy nhiên, các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ nhận ra rằng việc suy nghĩ tiêu cực và lo âu không có lợi cho quá trình tìm việc làm, vì nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình này nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.
| Ngoài tầm kiểm soát của bạn | Trong tầm kiểm soát của bạn |
|
|
Nhận diện suy nghĩ và cảm xúc của bạn
Quá trình tìm việc có thể tạo nhiều áp lực và thường kích hoạt những cảm xúc tiêu cực không mong đợi như lo âu, trầm cảm, buồn bã, ghen tỵ, hối tiếc, xấu hổ và thất vọng. Hơn nữa, việc quá chú trọng vào tác phong chuyên nghiệp có thể dẫn đến việc kìm nén cảm xúc. Mạng xã hội càng làm gia tăng quan niệm sai lầm rằng sự nghiệp của người khác luôn phát triển rực rỡ, từ đó làm tăng cảm giác thất bại của chính mình. Những suy nghĩ tự chỉ trích và bi quan có thể chi phối câu chuyện cá nhân của một người, chẳng hạn như:
- Với tình hình này, tôi sẽ không bao giờ tìm được việc.
- Tôi không thành công.
- Không có công việc [mới], tôi là một kẻ thất bại.
- Tôi không được vào vòng phỏng vấn/nhận được công việc; chắc hẳn tôi không đủ giỏi.
Người tìm việc thường không nhận thức rõ những suy nghĩ và cảm xúc của mình hoặc ảnh hưởng của nó đến các mục tiêu mà họ đang theo đuổi. Tuy nhiên, khi nhận diện rõ cảm xúc và suy nghĩ của mình, họ có thể quản lý chúng tốt hơn.
Các chuyên viên hướng nghiệp nên tạo ra một không gian thân thiện, không phán xét để thân chủ thoải mái chia sẻ những trải nghiệm của mình. Tiến sĩ Russ gợi ý rằng chuyên viên nên đóng vai “nhà khoa học có tính tò mò” để khám phá những cảm xúc và điều đang tác động đến chúng (2020, trang 4). Các chuyên viên cũng có thể khuyến khích thân chủ chủ động tìm hiểu và quản lý cảm xúc của mình trong các giai đoạn chuyển tiếp. “Bánh xe cảm xúc” (Willcox, 1982) có thể là một công cụ hữu ích để giúp thân chủ phân biệt và cụ thể hóa các cảm xúc, từ đó nâng cao nhận thức về bản thân và hỗ trợ họ trong việc tìm ra các chiến lược ứng phó hiệu quả.
Quay trở lại với cơ thể của bạn
Mọi người đều có thể kết nối với cơ thể của mình theo những cách khác nhau. Dù chúng ta không thể kiểm soát hoàn toàn cảm xúc của mình, nhưng vẫn có thể kiểm soát mối liên hệ với cơ thể và những trải nghiệm trong cuộc sống. Trong những lúc căng thẳng, các chuyên viên hướng nghiệp có thể khuyến khích thân chủ thực hiện những bài tập giúp họ cảm nhận cơ thể tốt hơn và thúc đẩy sự vận động có ý thức. Tiến sĩ Russ đã gợi ý một số động tác đơn giản mà bạn có thể thực hiện từ từ như sau (2020, trang 5):
- Đặt hai chân xuống sàn
- Duỗi thẳng lưng và cột sống của bạn
- Kéo dãn cơ thể
- Hít thở
Kết nối với những việc bạn đang làm
Việc kết nối hoàn toàn với khoảnh khắc hiện tại có thể giúp người tìm việc định hình lại trải nghiệm của mình, thay vì bị cuốn vào quá khứ (gợi đến sự hối tiếc hoặc suy nghĩ luẩn quẩn) hay tương lai (gợi đến nỗi lo lắng/lo âu). Điều này có thể ngăn chặn những suy nghĩ tiêu cực và cách tư duy không mang lại lợi ích khác. Một cách để tập trung sự chú ý trở lại hiện tại là quan sát môi trường xung quanh bằng tất cả các giác quan. Tiến sĩ Russ đã khuyến nghị rằng bạn nên chú ý đến những gì mình có thể thấy, nghe, chạm, nếm và cảm nhận trong khoảnh khắc hiện tại (2020).
Đạt được sự tổng hòa về sức khỏe thể chất, tinh thần và hạnh phúc
Khi cần, các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ trong việc đối phó với những cảm xúc tiêu cực thường gặp trong quá trình tìm việc thông qua mô hình “F.A.C.E.”. Việc giảm căng thẳng không chỉ giúp thân chủ trong quá trình tìm việc mà còn nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần và hạnh phúc trong cuộc sống.
Tham khảo
Harris, R. (2020). FACE COVID: How to respond effectively to the corona crisis. ACT Mindfully. https://www.actmindfully.com.au/wp-content/uploads/2020/03/FACE-COVID-eBook-by-Russ-Harris-March-2020.pdf
Hibma, A., & Longiotti, E. (2022, March 16). Managing stress, emotions, and the job search [virtual presentation]. Northwestern University.
U.S. Bureau of Labor Statistics. (2024, February 2). Economic news release: Table A-12. Unemployed persons by duration of unemployment. https://www.bls.gov/news.release/empsit.t12.htm
Willcox, G. (1982). The feeling wheel. Transactional Analysis Journal, 12(4), 274— 276.
— Thông tin tác giả
Kathryn Smith, MA, RMHCI, là nhà khai vấn nghề nghiệp và nhà tham vấn sức khỏe tinh thần. Hiện tại, cô là Phó Giám đốc Phòng Phát triển Nghề nghiệp tại Trường Kinh doanh McIntire thuộc Đại học Virginia và là nhà trị liệu tại Juno Counseling & Wellness tại Palm Beach Gardens, Florida. Bạn có thể liên hệ với cô ấy qua địa chỉ email khg5rj@virginia.edu hoặc kathryn@junocounseling.com.
Người dịch: An Chi
Biên tập: Cẩm Thanh
Photo by The Coach Space by Pexels
Bài viết liên quan: