Sự khác biệt giữa chuyên viên hướng nghiệp (career practitioner), nhà khai vấn (coach) và nhà cố vấn (mentor) là gì?

Chuyên viên hướng nghiệp, nhà khai vấn và nhà cố vấn là 3 vai trò dễ bị nhầm lẫn vì đều có thể đóng góp vào sự phát triển nghề nghiệp của một nhóm/cá nhân. Tuy nhiên, mỗi vai trò lại hướng đến mục đích khác nhau, cụ thể:  

• Hướng nghiệp: Sông An thường ví buổi tư vấn hướng nghiệp giống như bước khởi đầu để bạn có thể hiểu bản thân mình và bắt đầu những bước đi “không sai”. Chuyên viên hướng nghiệp sẽ được đào tạo để sở hữu nền tảng lý thuyết khoa học, bài bản và kỹ năng thực tiễn. Từ đó, các chuyên viên sẽ đồng hành cùng thân chủ trong từng cột mốc, nơi thân chủ đang cần đưa ra quyết định chọn ngành – nghề hoặc giải quyết vấn đề nghề nghiệp. Sau buổi tư vấn, thân chủ sẽ biết mình cần làm gì trong hành trình nghề nghiệp tương lai và phải tự chủ trong việc thực thi những bước tiếp theo. Độ tuổi để tiếp cận hướng nghiệp rất rộng, có thể thực hiện từ rất sớm cho trẻ từ 3 tuổi, đến độ tuổi chọn ngành – chọn nghề, gia nhập thị trường lao động và cho đến khi về hưu. 
• Khai vấn: Theo cách định nghĩa của LCV (Life Coaching Vietnam), khai vấn là lựa chọn và đồng hành. Hành trình đồng hành cần đủ dài, gồm nhiều buổi để giúp thân chủ đạt được mục tiêu đề ra. Nhà khai vấn tuyệt đối không đưa lời khuyên và tập trung vào kỹ năng lắng nghe, đặt câu hỏi. Do đó, khai vấn chỉ phù hợp với nhóm đã sẵn sàng cho việc lựa chọn và chịu trách nhiệm. Trong bối cảnh Việt Nam, nhóm thân chủ thường là phải sau khi tốt nghiệp Đại học hoặc đi làm ít nhất 2-3 năm.
• Cố vấn: Cố vấn là hoạt động giúp đỡ, hướng dẫn bằng kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn để một người phát triển trong sự nghiệp nhanh hơn. Hình thức cố vấn đa dạng từ nhóm đến cá nhân. Cố vấn có thể là một người tiền bối đi trước đồng hành cùng hậu bối, phổ biến là sếp với nhân viên. Cố vấn cũng có thể diễn ra đồng đẳng ở hình thức peer mentor để hai người học hỏi lẫn nhau. 

Vì có sự giao thoa trong hành trình phát triển nghề nghiệp của thân chủ, nhiều chuyên viên hướng nghiệp từ Sông An đã học và thực hành thêm về khai vấn hoặc cố vấn và ngược lại để mở rộng cơ hội thực hành và cơ hội nghề nghiệp.

Lưu ý: Câu trả lời chỉ gói trong lĩnh vực phát triển nghề nghiệp, nhà khai vấn và nhà cố vấn có thể xuất hiện trong nhiều lĩnh vực đa dạng khác thì sẽ có cách giải thích khác.