Biên tập: Minh Thảo 

Năm 2025 đã đến và chỉ còn ít tuần nữa thôi, chúng ta sẽ có một tuần nghỉ ngơi và chúc mừng cho Tết Cổ truyền. Người Việt Nam mình hay có hoạt động khai bút đầu năm, viết một điều gì đó tốt lành để cầu mong một năm mới có thành tích học tập hay sự nghiệp tốt lành. Phương Tây lại có khái niệm “New year’s resolution” để đặt ra những mục tiêu mới, hành động mới cho năm mới. 

Chúng ta hãy thử kết hợp cả 2 lại xem sao. Hãy dành ít thời gian trong kỳ nghỉ Tết Cổ truyền này để chiêm nghiệm và khai bút cho những new year’s resolutions (mục tiêu năm mới) cho sự nghiệp của bạn trong năm 2025 nhé!

Hãy tưởng tượng, nếu tất cả chúng ta đều có những mục tiêu rõ ràng và hành động quyết liệt để đạt được chúng, thì hiệu quả công việc sẽ được nâng cao đáng kể. Chúng ta sẽ trở nên chủ động hơn, sáng tạo hơn và đóng góp nhiều giá trị hơn cho công ty.

Bài tập và vài gợi ý dưới đây sẽ giúp bạn. 

Bước 1: Chiêm nghiệm năm đã qua

Bạn có thể thử với Bài tập nửa ly nước vơi đầy như sau:

Nửa ly nước đầy: Hãy dành thời gian nhìn lại năm vừa qua và ghi nhận những điểm tích cực, thành tích mà bạn đã đạt được hay khó khăn bản thân đã vượt qua. Mình có vài câu hỏi gợi ý cho bạn như sau:

• Thành tựu nào bạn cảm thấy tự hào nhất trong năm qua?
• Bạn đã đóng góp gì cho dự án/công ty của mình?
• Bạn đã phát triển bản thân như thế nào trong năm qua?
• Bạn đã vượt qua những khó khăn nào trong công việc?
• Bạn đã trở nên mạnh mẽ hơn ở khía cạnh nào?
• Bạn đã học được những kỹ năng mới nào?

Trong khoảnh khắc yên bình này, hãy dành tặng những lời biết ơn sâu sắc đến những người đã luôn ủng hộ bạn. Đồng thời, hãy tự tin đưa ra những điểm mạnh ở chính bản thân mình và tự hào về những giá trị mà bạn đang sở hữu.  

Nửa ly nước chưa đầy: Hãy xác định những điều bạn chưa làm được, những kỹ năng cần cải thiện. Việc nhìn nhận thẳng vào những thiếu sót sẽ giúp bạn xác định rõ những mục tiêu cần đạt được trong năm mới. Những câu hỏi có thể hỗ trợ bạn như: 

• Đâu là những kỹ năng bạn thấy cần tiếp tục hoàn thiện? 
• Bạn chưa tự tin ở mảng nào trong công việc của mình? 
• Bạn có đang cảm thấy mất cân bằng ở đâu không? 
• Có điều gì bạn trì hoãn thực hiện trong năm qua, tại sao? 
• Đâu là điều đang giữ chân bạn lại trên hành trình đạt các mục tiêu của mình? 

Bước 2: Hướng về năm mới

Sau khi tổng kết cho năm vừa qua, hãy nhắm mắt lại và suy nghĩ về những điều bạn muốn trải nghiệm cho năm tiếp theo: bạn muốn có được bước phát triển nào, bạn muốn làm mới mình ở lĩnh vực nào, những thách thức nào bạn muốn đối diện. Tưởng tượng về bạn trong năm 2025 và viết xuống 3 mục tiêu bạn muốn đạt được nhé. 

Để mục tiêu trở nên hiệu quả, hãy đảm bảo chúng đáp ứng các tiêu chí SMART:

• Specific (Cụ thể): Mục tiêu cần rõ ràng, dễ hiểu và không mơ hồ.
  Ví dụ: Thay vì đặt mục tiêu “Tôi muốn mở rộng mối quan hệ”, hãy đặt mục tiêu cụ thể hơn như “Tôi muốn kết nối thêm với 10 anh/chị trong lĩnh vực chuyên môn của tôi vào cuối năm”.
• Measurable (Đo lường được): Mục tiêu phải có những chỉ số cụ thể để đánh giá. Ví dụ: “Tôi muốn giảm 5 kg trong 3 tháng tới”.
• Achievable (Khả thi): Mục tiêu phải thực tế và khả thi. Đừng đặt ra những mục tiêu quá cao so với khả năng của bản thân.
• Relevant (Liên quan): Mục tiêu phải phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp dài hạn của bạn.
• Time-bound (Có thời hạn): Đặt ra một khung thời gian cụ thể để hoàn thành mục tiêu.

Bước 3: Hành động & hệ thống giúp mục tiêu trở thành hiện thực

Thường là sau khi thực hiện xong bước 2, chúng ta sẽ có những nguyện ước cơ bản để cầu mong và viết trong lời khai bút hay cầu chúc đầu xuân. Nhưng nếu chỉ dừng ở đó, có khi, đó chỉ là những câu chúc suông chóng qua sau vài ngày nghỉ lễ. Đặt được mục tiêu là tốt nhưng đó mới chỉ là điều kiện cần. 

Để đảm bảo những bước tiến sẽ được hiện thực trong năm, bạn hãy đưa ra khoảng 2 đến 3 hành động nhỏ, cụ thể hơn để đưa mình đến gần hơn với mục tiêu. Bên cạnh các hành động nhỏ, bạn cũng có thể xây dựng các thói quen phù hợp với mục tiêu hay tìm kiếm nguồn hỗ trợ từ người thân, bạn bè. Việc xây dựng một hệ thống thói quen và hành động xoay quanh mục tiêu sẽ giúp các bạn dễ dàng đạt được mục tiêu mình đã đề ra hơn đấy. 

Đây chính là New Year’s resolutions của bạn. 

Năm 2024, khi mình nhận thấy tầm quan trọng của việc phát triển mạng lưới và xây dựng thương hiệu bản thân, mình quyết định sẽ vượt qua nỗi lo lắng bị phán xét và đưa ra mục tiêu nhỏ là cố gắng duy trì viết bài trên Linkedin hàng tuần. Viết bài Linkedin trở thành hoạt động mới của mình trong năm 2024. Mình đã đăng ký tham gia vào lớp viết, cộng đồng viết để chia sẻ, động viên nhau. Quá trình viết này cho mình được kết nối với nhiều anh/chị chuyên gia trong nhiều lĩnh vực và cũng là cơ duyên đưa mình đến những cơ hội việc làm mới. 

New Year’s Resolutions là một cơ hội tuyệt vời để chúng ta thay đổi cuộc sống theo hướng tích cực hơn. Hãy đặt ra những mục tiêu phù hợp và kiên trì thực hiện, bạn sẽ ngạc nhiên với những kết quả mà mình đạt được.

Mách nhỏ: Mỗi khi đạt được một mục tiêu nhỏ, hãy dành cho bản thân một phần thưởng xứng đáng. Đó có thể là một bữa ăn ngon tại nhà hàng yêu thích, một buổi đi xem phim, một cuốn sách hay, hay đơn giản chỉ là một giấc ngủ thật sâu. Việc tự thưởng không chỉ giúp bạn cảm thấy vui vẻ mà còn tạo ra một vòng lặp tích cực: khi bạn đạt được mục tiêu, bạn sẽ được thưởng, và điều đó sẽ thúc đẩy bạn tiếp tục cố gắng để đạt được những mục tiêu tiếp theo. Hãy nhớ rằng, hành trình thực hiện quyết tâm năm mới là một cuộc đua marathon, không phải cuộc đua nước rút. Vì vậy, hãy biết cách tận hưởng từng bước đi trên con đường đó.

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Bước qua cú sốc: Hành trình vượt qua sa thải đột ngột

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Kỹ năng chuyển đổi – Những điều bạn cần biết để phát triển sự nghiệp

Bộ 3 kỹ năng Job Application Skills

Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này!

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Giải mã “career plateau” – bình nguyên nghề nghiệp

Bài viết Mọi người đang làm gì để chuẩn bị cho năm mới? Đừng bỏ lỡ xu hướng này! đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Một năm nữa lại sắp trôi qua và giai đoạn cuối năm vừa là lúc cập rập chạy cho đủ chỉ tiêu, vừa là lúc chuẩn bị cho mùa đánh giá (Performance review).

Buổi đánh giá thành tích cuối năm thường gây ra nhiều lo lắng, áp lực cho nhân viên. Đa số người đi làm vẫn còn suy nghĩ rằng buổi hôm đó chủ yếu là nghe sếp đánh giá là chính, vì vậy mà hời hợt và không chú tâm nhiều. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị đúng cách, bạn có thể biến quá trình này thành một cơ hội quý giá để nhận phản hồi, phát triển và được công nhận. Hãy thử làm theo những gợi ý dưới đây để giúp bạn có một buổi đánh giá hiệu suất thành công nhé.

Tự chiêm nghiệm về thành tích mà bạn đã đạt trong năm

• Bắt đầu bằng cách xem lại các mục tiêu bạn đã đặt ra vào đầu năm cùng cấp quản lý. Bạn đã đạt được chúng chưa? kết quả như thế nào?
• Đâu là những thách thức trong công việc mà bạn đã vượt qua? Đâu là khó khăn mà bạn chưa vượt qua được, dẫn đến kết quả chưa như mong đợi? Bạn đã nỗ lực như thế nào?
• Chuẩn bị những bằng chứng cho kết quả công việc của bạn để “Nói có sách, “khoe” có chứng”. Bạn nên chuẩn bị chút ít về các thành tích đáng kể của bạn trong suốt năm. Điều này có thể bao gồm các dự án đã hoàn thành, vấn đề được giải quyết hoặc phản hồi tích cực nhận được từ các bên có liên quan.
• Định lượng kết quả của bạn: Khi có thể, định lượng thành tích của bạn thay vì nói chung chung. Chính phần định lượng sẽ giúp sếp hình dung rõ ràng hơn về kết quả công việc và nỗ lực bạn dành cho nó. Ví dụ, thay vì nói “em đã tăng doanh số như ý của sếp”, hãy nói “em đã tăng doanh số lên 20%, vượt chỉ tiêu 5%”.

Tự chiêm nghiệm về năng lực bản thân

Thường chúng ta sẽ chú ý rất nhiều vào phần WHAT (kết quả cần đạt được) mà bỏ qua phần HOW (năng lực giúp bạn đạt được kết quả). Đây là phần rất quan trọng để bạn xem xét lại bản thân và định hướng sự phát triển cá nhân của mình.

• Hãy trung thực tự đánh giá mình tự tin ở điểm nào và về những lĩnh vực mà bạn có thể đã cải thiện.
• Nếu công ty bạn có những tuyên ngôn về giá trị văn hóa, hành vi chuẩn mực của nhân viên, bạn thử nhìn nhận xem mình đã làm tốt và chưa tốt ở điểm nào.
• Tìm kiếm phản hồi từ quản lý hoặc đồng nghiệp về bạn. Hãy hẹn gặp những người thân thiết, gần gũi mà bạn tin người đó sẽ đóng góp chân thật với bạn và hỏi thăm góc nhìn từ họ. Nhiều khi, bạn sẽ nhận được những câu trả lời rất bất ngờ về bản thân đấy.
• Đúc kết những bài học hay sự trưởng thành mà mình đã có được trong năm vừa qua. Đây là phần quan trọng nhất đối với tôi. Một người chị tiền bối đã nói rằng, cách để bạn thực sự có 7 năm kinh nghiệm thay vì 1 năm kinh nghiệm lặp lại 7 lần là mỗi năm, hãy đúc kết cho được các bài học và áp dụng nó cho các năm sau.

Chuẩn bị cho cuộc họp đánh giá

• Dự đoán những câu hỏi mà người quản lý của bạn có thể hỏi và chuẩn bị những câu trả lời chu đáo. Thật sự, các nội dung đó đã nằm ở 2 phần tự chiêm nghiệm ở trên.
• Mang theo bằng chứng: Hãy sẵn sàng để chứng minh những gì bạn chia sẻ bằng ví dụ và dữ liệu.
• Chuẩn bị sẵn câu hỏi để hỏi cho người quản lý của bạn để hiểu hơn đánh giá của sếp về thành tích của bạn, sự phát triển nghề nghiệp và những kỳ vọng trong tương lai của họ dành cho bạn.
• Cởi mở trao đổi với sếp về những chủ đề bạn quan tâm để tìm kiếm sự đồng hành, hỗ trợ từ sếp.

Chuẩn bị cho đánh giá hiệu suất cuối năm có thể là một khoản đầu tư thời gian quý giá cho sự nghiệp của bạn. Nó giúp bạn thể hiện thành tích của mình tốt nhất với cấp quản lý và mở ra những trao đổi sâu sắc về năng lực, định hướng phát triển sự nghiệp. Đừng hời hợt với nó nhé.

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Performance review – Chuẩn bị như thế nào?

Trước một khởi đầu mới, mời bạn thử thói quen đơn giản này

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Future Fit: Vũ khí bí mật để “không tuột xích” trong thế giới công việc thay đổi chóng mặt

Phương pháp làm việc giúp bạn thật sự đạt hiệu quả

8 giai đoạn, 5 vai trò – Bạn đang ở đâu trong Cầu vồng Cuộc sống, Nghề nghiệp?

Bài viết Performance review – Chuẩn bị như thế nào? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Trong một bài báo online, tôi có đọc được câu nói của nguyên chủ tịch Đại học Fulbright, bà Đàm Bích Thủy, rằng 80% công việc của năm 2030 vẫn chưa xuất hiện. Điều này khiến tôi suy nghĩ: “Liệu 5 năm nữa, 10 năm nữa, công việc của mình sẽ ra sao? Liệu những kỹ năng mình đang có còn giá trị? Hay mình sẽ bị bỏ lại phía sau trong một thế giới công việc đang thay đổi chóng mặt?”. 

Chúng ta sẽ thật sự bị bỏ lại phía sau? Câu trả lời sẽ nằm ở câu chuyện chúng ta sẽ phát triển và thích nghi như thế nào với sự thay đổi của công việc. 

Nếu tốc độ thay đổi của thị trường > tốc độ phát triển của bản thân ⇒ Chúng ta bị bỏ lại

Nếu tốc độ thay đổi của thị trường = tốc độ phát triển của bản thân ⇒ Chúng ta tồn tại, bắt kịp 

Nếu tốc độ thay đổi của thị trường < tốc độ phát triển của bản thân ⇒ Chúng ta thích nghi tốt và nắm bắt được các cơ hội. 

Khái niệm Future Fit có thể giúp ta hiểu hơn về điều này. 

Future Fit là gì?

Nói một cách đơn giản, Future Fit là sự thích nghi và phát triển để đáp ứng những yêu cầu của thị trường lao động trong tương lai. Nó không chỉ là việc có những kỹ năng “hot” nhất hiện nay, mà còn là khả năng học hỏi liên tục, tư duy linh hoạt và sẵn sàng đón nhận những thách thức mới.

Tại sao Future Fit lại quan trọng đến vậy?

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà công nghệ phát triển với tốc độ chóng mặt, tác động và làm thay đổi nghề nghiệp rất nhanh. Những công việc được coi là “ổn định” ngày hôm nay có thể biến mất vào ngày mai. Nếu không chuẩn bị sẵn sàng, bạn có thể rơi vào tình trạng “thất nghiệp”, không phải vì thiếu việc làm, mà vì thiếu những kỹ năng cần thiết.

Future Fit không chỉ giúp bạn “sống sót” trong thị trường lao động đầy biến động, mà còn mở ra những cơ hội mới, những con đường sự nghiệp mà bạn chưa từng nghĩ tới và tạo nên những thành công trong sự nghiệp của bạn. 

Làm thế nào để trở nên Future Fit?

Tôi xin đưa ra những gợi ý như sau: 

Đầu tiên, hãy tìm hiểu và dự đoán: chúng ta không phải là đi xem bói xem chuyện gì sẽ xảy ra mà hãy tìm hiểu về các thông tin, dự báo để nắm bắt các xu hướng đang diễn ra với lĩnh vực của bạn. 

Hãy thử tự hỏi: 

• Trong lĩnh vực của mình, đâu là những xu hướng chính đang nổi bật lên? 
• Đâu là những cơ hội nghề nghiệp đang phát triển?
• Đâu là những kỹ năng đang ngày càng quan trọng hay được săn đón?

Các thông tin này có thể có trong các báo cáo chuyên ngành, các hội thảo, sự kiện trong lĩnh vực của bạn hay đơn giản là bạn trò chuyện với những người làm việc trong lĩnh vực mà mình quan tâm. Một ví dụ của cá nhân tôi là tôi rất hay đọc các tạp chí chuyên môn như Training magazine, hay dự hội thảo hay triển lãm về ngành Nhân sự (HR) Việt Nam, hội nghị Giải pháp Nhân sự Việt Nam (Vietnam HR Summit) để luôn cập nhật tình hình thị trường. 

Tiếp đó, từ tương lai, bạn trở về với thực tại để đánh giá bản thân: thành thật nhìn nhận năng lực bản thân ở thời điểm hiện tại. Bạn đang thiếu những kỹ năng gì cho tương lai? Bạn cần phát triển những kỹ năng nào để đáp ứng yêu cầu mới của thị trường? Mỗi năm, tôi đều có một hoạt động gọi là career retreat (có thể hiểu là “tái định hướng sự nghiệp”), nơi tôi dành thời gian đánh giá lại mình trong năm trước và hướng về các hành động cho tương lai. Tôi rất khuyến khích bạn có những hoạt động như vậy để tạo những năng lượng tích cực cho sự nghiệp. 

Học tập liên tục: đừng bao giờ ngừng học hỏi! Hãy tham gia các khóa học, đọc sách, nghe podcast, hoặc tìm một người mentor, coach (người hướng dẫn, cố vấn) để giúp bạn phát triển. Đừng ngại thử những điều mới, bởi vì đó chính là cách bạn khám phá những tiềm năng của bản thân.

Gieo hạt: có một lý thuyết hướng nghiệp có tên là Lý thuyết Ngẫu nhiên Có kế hoạch của thầy John Krumboltz. Một trong các ý quan trọng của nó là về những may mắn ngẫu nhiên trong hành trình sự nghiệp. Theo đó, nhiều người cho rằng may mắn đến một cách ngẫu nhiên, với người nào “số đỏ”. Nhưng bản chất đó là nhờ quá trình gieo hạt mà ta có thể lên kế hoạch. Ví dụ như bạn tôi chia sẻ rằng bằng việc tham gia host một buổi đọc sách về Nhân sự, về sau, một người bạn trong nhóm đã kết nối bạn với công việc hiện tại. 

Một ví dụ thực tế mà tôi muốn chia sẻ để minh họa cho các ý ở trên là AI. Chắc bạn đã đọc những tin, bài về việc AI có thể lấy mất việc làm của con người. Nhưng cũng có người chia sẻ rằng: “Đừng sợ AI, hãy sợ những người biết cách dùng AI hiệu quả, đó mới là người giành lấy công việc của bạn.” Bản thân tôi đồng ý với câu nói này từ trải nghiệm cá nhân. Tôi bắt đầu tìm hiểu AI và cách ứng dụng cho nghề Nhân sự của mình để học hỏi. Hiện tại, tôi đã có thói quen là khi bắt đầu một việc gì đó, tôi sẽ nhờ AI gợi ý cách làm hay, hoặc nhờ AI đưa ra kết quả; hoặc trong quá trình tìm việc, chuẩn bị phỏng vấn, tôi hỏi AI về những câu hỏi mà tôi cần chuẩn bị, cũng như nhờ nó giúp tôi tìm hiểu công ty mà tôi ứng tuyển,… Nhờ đó, tôi có sự tự tin hơn nhiều khi đi phỏng vấn. Tôi cũng ủng hộ hành trình chuyển đổi số của công ty, tự học viết ứng dụng (app) với MS Power Apps và hỗ trợ phòng Nhân sự tự viết ra các ứng dụng trong công việc với công cụ này. Nhờ đó mà phòng Nhân sự giảm khối lượng công việc, đồng thời làm các nhân viên trong công ty thích thú với trải nghiệm làm việc với phòng Nhân sự hơn vì quá trình nhanh và hiệu quả. Tôi học được rằng, bằng cách tận dụng công nghệ, tôi sẽ thành công hơn thay vì sợ hãi, lo lắng mà không làm gì để thích nghi. 

Cuối cùng, Future Fit không phải là một đích đến, mà là một hành trình. Hãy luôn giữ cho mình một tinh thần ham học hỏi, sẵn sàng thay đổi và không ngừng phát triển. Bằng cách đó, bạn sẽ luôn là “ứng viên sáng giá” trong mắt nhà tuyển dụng, bất kể thị trường lao động có biến động ra sao.

Hãy nhớ, tương lai nằm trong tay của những người dám thay đổi và không ngừng thích nghi!

Tài liệu tham khảo:

Tạp chí Tri Thức. 80% công việc của năm 2023 vẫn chưa xuất hiện. https://znews.vn/80-cong-viec-cua-nam-2030-van-chua-xuat-hien-post1401657.html

Chiến lược tài chính cá nhân để phát triển sự nghiệp bền vững

Chuyển việc – Cơ hội để bạn chủ động “tuyển dụng” công việc phù hợp cho mình

Có thể bạn chưa biết? Làm việc với cấp trên cũng cần có “nghệ thuật”!

Performance review – Chuẩn bị như thế nào?

Trước một khởi đầu mới, mời bạn thử thói quen đơn giản này

Du mục kỹ thuật số (Digital nomad): Khi công việc và những chuyến đi chỉ cách nhau một cánh cửa!

Future Fit: Vũ khí bí mật để “không tuột xích” trong thế giới công việc thay đổi chóng mặt

Phương pháp làm việc giúp bạn thật sự đạt hiệu quả

8 giai đoạn, 5 vai trò – Bạn đang ở đâu trong Cầu vồng Cuộc sống, Nghề nghiệp?

Bài viết Future Fit: Vũ khí bí mật để “không tuột xích” trong thế giới công việc thay đổi chóng mặt đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Biên tập: Minh Thảo

Thách thức của cha mẹ đi làm khi có con

Làm cha mẹ đồng nghĩa với việc gánh vác thêm vô số trách nhiệm mới, từ việc chăm sóc, nuôi dạy con cái đến việc vun vén hạnh phúc gia đình. Các trách nhiệm và công việc này đè lên áp lực công việc thường ngày, đặc biệt là khi nghĩ đến chuyện có con cũng là lúc những người cha, người mẹ tương lai đã có vài năm kinh nghiệm đi làm, đang trong giai đoạn thăng tiến sự nghiệp. Điều này khiến cha mẹ thêm phần bận rộn và khó khăn trong việc sắp xếp thời gian. 

Ngoài áp lực của câu chuyện nhiều hoạt động ở các vai trò khác nhau, một áp lực khủng khiếp hơn chính là sự kỳ vọng của bản thân về việc trở thành cha mẹ giỏi và nhân viên xuất sắc. Cha mẹ luôn mong muốn dành cho con những điều tốt đẹp nhất, đồng thời cũng muốn gặt hái thành công trong sự nghiệp. Tuy nhiên, việc ôm đồm quá nhiều trách nhiệm và đặt ra những kỳ vọng quá cao sẽ dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần.

Để vượt qua những thách thức này, cha mẹ cần có một tư duy hợp lý và trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết.

Chuyển tư duy “cân bằng công việc – cuộc sống” thành “hòa hợp công việc – cuộc sống”

Khái niệm “cân bằng công việc – cuộc sống” (work-life balance) có lẽ đã quá phổ biến trong xã hội. Tuy vậy, khái niệm này đặt “công việc” và phần “không phải là công việc” ra hai phần tách biệt nhau và đối lập nhau trên hai cán cân, được cái này là mất cái kia. Một góc nhìn mới hiện đại hơn là “hòa hợp công việc – cuộc sống” (work-life fit). Theo đó, hãy làm sao để mỗi bên hòa hợp và bổ sung cho nhau, tạo ra những tương tác rất đỗi tích cực. 

Cách đây 3 năm, khi lần đầu có con, tôi chia sẻ băn khoăn về làm sao để cân bằng công việc – cuộc sống với một anh đồng nghiệp. Vì cùng là đàn ông, thường xem trọng sự nghiệp, anh nhận ra ngay rằng tôi đang lo chuyện gia đình ảnh hưởng tiêu cực đến sự thăng tiến. Khi đó, trong đầu tôi sẽ chỉ có những ý tưởng để làm sao hạn chế ảnh hưởng tiêu cực chứ không thể nghĩ đến chuyện tận dụng lợi thế mà hoàn cảnh mới có thể đem lại. Chuyển góc nhìn, tôi thấy sáng ra và thoải mái hơn rất nhiều cũng như thấy được những ý tưởng hay. 

Câu chuyện gia đình ấm cúng giúp tiếp thêm nhiều động lực tích cực cho công việc của bạn, củng cố sự thành công. Hay việc nuôi dạy con trẻ cũng cho mình những bài học rất hay khi làm việc với đội nhóm, nhân viên. Và ngược lại, các kỹ năng hay thu nhập từ sự nghiệp giúp gia đình bạn thêm hạnh phúc. Khi không xem hai gia đình và sự nghiệp là đối lập mà là bổ sung và hợp tác, chúng ta có thể cảm thấy dễ chịu hơn để nghĩ ra những giải pháp sáng tạo. 

Nhiều bậc cha mẹ, và đa phần là người mẹ khi có con thì quyết định dành hết thời gian của mình cho con, thậm chí nghỉ dài hạn để chăm con. Nhưng tôi cũng đã từng gặp trường hợp thân chủ, sau này nhìn lại thì thấy rằng bản thân con cũng không cần mình dành nhiều thời gian cho bạn ấy như vậy, và việc đó ảnh hưởng tiêu cực cho hành trình phát triển bản thân của chị. Vậy nên, sự hòa hợp chính là cốt lõi. Khi cân bằng các ưu tiên để mỗi ưu tiên đều là vừa đủ và hài hòa thì cha mẹ có thể trọn vẹn trong nhiều vai trò của mình. 

Quản lý kỳ vọng bản thân

Đây là kỹ năng quan trọng đầu tiên mà tôi muốn chia sẻ bởi đây thường là cái bẫy nguy hiểm nhất của cha mẹ đi làm. Chúng ta luôn muốn mọi thứ ở mức hoàn hảo nhất và kỳ vọng đó vượt quá khả năng của chúng ta. 

Tôi biết một chị bạn bị căng thẳng đến mức bật khóc khi chia sẻ về áp lực này. Bạn thử tưởng tượng chị ấy đang cố gắng lấy lại guồng làm việc sau khi sinh và kỳ vọng sẽ được thăng chức, việc được công ty tạm hoãn lại do chị ấy nghỉ sinh. Công việc chị ấy nhiều nên chị cũng thường đem việc về nhà làm. Thương con, chị tự chuẩn bị đồ ăn cho bé, 5 giờ sáng chị đã dậy để làm cháo, xé thịt gà,… Chồng phụ chăm con chị cũng không vừa ý, rồi tự mình ôm lấy. Người giúp việc thì cũng hay bị khiển trách và đổi liên tục. Cứ như thế, trong một thời gian rất dài, chị luôn trong trạng thái căng thẳng với đủ việc từ 5 giờ sáng đến 11 giờ đêm, đặc biệt là lúc con bị ốm đau thì chị lại càng căng thẳng, mệt mỏi hơn nữa.  

Thật sự, nỗ lực này đáng quý nhưng nhìn dài hạn, nó khiến các bậc cha mẹ kiệt sức hoặc không đủ sức để tạo ra một kết quả có chất lượng, phần hại chắc sẽ nhiều hơn. 

Chúng ta nên đánh giá và xem lại kỳ vọng của chúng ta như thế nào là hợp lý với nguồn lực của mình (sức của mình, của vợ/ chồng hay sự hỗ trợ khác từ gia đình, đồng nghiệp) để có được sự cân bằng trong dài hạn. 

Luyện kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả

Sắp xếp thời gian hợp lý là kỹ năng bắt buộc phải học để cha mẹ có thể hoàn thành tốt các vai trò của mình. Hãy: 

• Đánh giá và xây dựng kế hoạch ưu tiên cho mình. Ví dụ: giai đoạn con còn nhỏ, dưới 3 tuổi, con quan trọng hơn công việc. Khi con từ 3 tuổi trở lên, đã đi học, cha mẹ ưu tiên công việc hơn. Tùy hoàn cảnh của mình, hãy đưa ra hướng ưu tiên phù hợp. 
• Từ ưu tiên lớn đó, hãy xác định đâu là việc quan trọng và lên kế hoạch cho tuần, tháng,…
• Học cách nói “Không” với với những yêu cầu không cần thiết. Thực sự, giai đoạn này, chúng ta có thể giảm bớt các hoạt động như xem phim, đi gặp bạn bè,… Đó không phải là sự đánh đổi mà mình hiểu mình cần ưu tiên cho việc nào giá trị và quan trọng nhất với cuộc sống của ta. 
• Lưu ý về khái niệm “Quality Time” để đảm bảo khi chúng ta dành thời gian cho con cái hay công việc, đó là “thời gian rất chất lượng” để đạt được kết quả cao nhất. Nhiều khi, bạn chỉ cần 30 phút chất lượng, tập trung bên con nhưng mang lại kết quả tốt hơn rất nhiều so với 2 tiếng cùng con mà thiếu tập trung, lướt điện thoại, kém chất lượng. Điều này cũng có thể được áp dụng tương tự cho công việc của mình. 

Giao tiếp cởi mở và sẵn sàng nhận sự hỗ trợ

Một tâm lý thường thấy của bố mẹ là đây là chuyện riêng của mình, mình phải tự giải quyết lấy. Nhưng cha mẹ cũng hãy thử nhìn góc nhìn mới rằng chuyện này là chuyện của mọi nhà; đồng nghiệp, người thân có thể cảm thông cho bạn. Mặt khác, nếu bạn tự xử lý mọi công việc nhưng kết quả không được tốt, điều đó có thể ảnh hưởng đến những kết quả chung như công việc của đội nhóm không hiệu quả và liên đới đến nhiều người khác. Nhiều cha mẹ đã tự giải quyết các vấn đề một mình và chịu những tác động tâm lý lớn, có ảnh hưởng lâu dài về sau. 

Đừng ngại chia sẻ khó khăn với người bạn đời, gia đình và đồng nghiệp. Họ có thể là nguồn hỗ trợ đắc lực giúp cha mẹ đấy. Ví dụ như chị bạn của tôi đã hỗ trợ tôi tổ chức một cuộc họp trong công ty để tôi có thể work from home và đưa con đi khám bệnh. Hay ông bà hỗ trợ chăm cháu ắt cũng là chuyện thường tại Việt Nam. Hay thậm chí, khi con chúng ta đã lớn, có ý thức nhất định, bạn ấy cũng có thể là người đỡ đần chúng ta ấy chứ. Có nhiều cha mẹ khuyến khích con tham gia vào việc nhà từ nhỏ với những trách nhiệm phù hợp với độ tuổi.

Đặc biệt, trong một số tình huống, có thể cha mẹ cần những dịch vụ chuyên nghiệp như chăm sóc sức khỏe đặc biệt, tư vấn hướng nghiệp, hỗ trợ tâm lý,… Hãy thử tìm hiểu và tận dụng lợi ích của các dịch vụ này nhé. 

Chăm sóc bản thân

Để đương đầu với khối lượng công việc lớn này, năng lượng và sức khỏe tinh thần và thể chất của bản thân là rất quan trọng. Nhiều cha mẹ lúc này chỉ sống cho công việc và con cái mà quên đi bản thân mình. Để rồi đến khi bạn sập nguồn, kiệt sức thì sự suy sụp đó sẽ tác động rất lớn đến bạn và những người hay việc bạn dành thời gian cho. Vì vậy, đừng bao giờ quên dành thời gian cho bản thân. Nếu bạn cảm thấy mình cần có một khoảng thời gian riêng tư để có thể thư giãn và nạp năng lượng như xem phim giải trí, tập luyện thể thao, theo đuổi một vài sở thích cá nhân như viết lách, nấu ăn,… hãy tìm cách thực hiện điều đó. Ví dụ, bạn có thể bàn với người bạn đời để mỗi tuần, một người sẽ chăm sóc con để người còn lại có thêm thời gian cá nhân, có thể là 3 tiếng đồng hồ, một buổi sáng, hay là cả một ngày. Hãy cố gắng duy trì lối sống lành mạnh cả về thể chất và tinh thần cho chính mình.

Hòa nhịp với con

Tôi thấy nhiều cha mẹ rất hay khi họ tạo ra hoặc hiểu rõ nếp sinh hoạt của con, từ đó lồng ghép các hoạt động của mình vào để tạo sự hòa hợp. Ví dụ như cha mẹ tận dụng thời gian con chơi tự chủ, con ngủ trưa để làm các công việc cá nhân. Hay cha mẹ kết hợp cho con tham gia cùng mình trong các hoạt động hay công việc của chính mình. Đừng chỉ nghĩ rằng dành thời gian cho con là mình phải làm theo nhu cầu/lịch trình của con mà cũng có thể là con làm theo cách của mình, bởi con cái cũng có nhu cầu muốn biết cuộc sống của cha mẹ như thế nào mà. Một người thầy của tôi hay dắt con trai nhỏ của mình theo đến lớp cuối tuần. Thỉnh thoảng tụi tôi hay chơi với bạn hoặc trong lớp, thầy cũng nhờ bạn phụ cái này cái kia. Bạn rất vui vì được gặp bạn bè của cha mình và phụ giúp được nhiều. Thầy nói phải như vậy chứ không hai cha con dễ xa cách. Tôi thấy cách làm ngày rất hay. Thậm chí, có một chị bạn còn kết nối với con bằng cách buổi tối tâm sự, ngoài việc hỏi con hôm nay thế nào, ra sao, chị cũng chia sẻ công việc của chị và xin con lời khuyên và nhận được nhiều góc nhìn rất mới mẻ từ con cho công việc của mình. 

Sử dụng công nghệ để có thêm sự hỗ trợ 

Công nghệ có thể là công cụ hữu ích giúp cha mẹ tiết kiệm thời gian và quản lý công việc hiệu quả hơn. Hiện tại, khi bạn google từ khóa “app for working parent” (ứng dụng dành cho cha mẹ đi làm), bạn sẽ thấy những ứng dụng được thiết kế dành riêng cho cha mẹ đi làm để quản lý thời gian, đặt lịch nhắc nhở, kiến thức về bé,… Hãy tận dụng các sức mạnh công nghệ này để giúp bạn nhẹ nhàng và thoải mái hơn nhé. 

Làm cha mẹ và phát triển sự nghiệp song song là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng vô cùng ý nghĩa. Bằng cách thay đổi tư duy, trang bị những kỹ năng cần thiết và sử dụng các nguồn lực hỗ trợ, cha mẹ hoàn toàn có thể cân bằng giữa công việc, gia đình và con cái. Hãy luôn nhớ rằng, bạn không đơn độc và có rất nhiều nguồn lực hỗ trợ để bạn vượt qua những khó khăn và gặt hái thành công trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

Tài liệu tham khảo:

Little Big World. 7 Essential Tips to maintain work-life balance for working parents.

https://www.linkedin.com/pulse/7-essential-tips-maintain-work-life-balance-/

Robert Myers, PhD. Balancing work and family: tips for working parents.

https://childdevelopmentinfo.com/parenting/balancing-work-and-family-tips-for-working-parents/

Đừng để công việc chỉ là những ngày “chấm công”

Nên nghĩ gì khi có ý định chuyển việc?

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa

Late bloomers: Thành công muộn không phải là dấu chấm hết

Liều thuốc cho tình trạng kiệt sức: “Mindful Self-Compassion”

Những thời điểm trong sự nghiệp bạn cần chủ động tìm kiếm sự trợ giúp

Phỏng vấn thành công: 9 câu hỏi khai thác tối đa thông tin từ nhà tuyển dụng

Đi làm – không chỉ là câu chuyện thu nhập

Trì hoãn trong công việc – một cách nhìn nhận mới

Bài viết Cha mẹ đi làm, làm sao để có thể trọn vẹn ở cả hai vai trò? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.