Trong bối cảnh xu hướng phát triển nghề nghiệp không ngừng biến đổi, các chuyên viên hướng nghiệp có vai trò lớn trong việc định hướng sinh viên đưa ra các quyết định quan trọng có ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của các em. Để cung cấp các dịch vụ hướng nghiệp hiệu quả đòi hỏi phải có sự thấu hiểu sâu sắc về cá nhân đó cũng như các lựa chọn và khả năng ra quyết định của họ (Sampson và cộng sự, 2004). Sự thấu cảm là yếu tố quan trọng trong suốt quá trình này.

Dựa trên các điều kiện tham vấn cốt lõi của Carl Rogers và các năng lực về mối quan hệ của Hội đồng Nâng cao Tiêu chuẩn Giáo dục Đại học (Council for the Advancement of Standards in Higher Education), Hughey (2011) chứng minh rằng việc chuyên viên hướng nghiệp thể hiện sự thấu cảm sẽ giúp sinh viên tin tưởng rằng các em được tôn trọng và có giá trị. Sự thấu cảm giúp xây dựng lòng tin giữa chuyên viên hướng nghiệp và sinh viên, cho phép sinh viên tìm sự hướng dẫn mà không sợ bị phán xét, bất kể hoàn cảnh và quyết định của các em như thế nào (Hughey, 2011). Cách tiếp cận thấu cảm trong hướng nghiệp bắt nguồn từ sự quan tâm và thấu hiểu thực sự, sẽ giúp chuyên viên hướng nghiệp xây dựng mối quan hệ tin cậy và hỗ trợ trên tinh thần không phán xét cho thân chủ.

Giao tiếp thấu cảm đóng một vai trò then chốt, đặc biệt là trong việc hỗ trợ sinh viên vượt qua được các niềm tin giới hạn của bản thân. Những suy nghĩ này có thể cản trở sự tự tin trong việc ra quyết định của các em. Các thuyết gia về nhận thức xã hội trong lĩnh vực phát triển nghề nghiệp khuyến khích mỗi cá nhân cần chủ động đánh giá và tái định hình các suy nghĩ này để xây dựng niềm tin vào năng lực bản thân, cũng như nâng cao khả năng của sinh viên trong việc lựa chọn con đường nghề nghiệp phù hợp với mong muốn thực sự của mình (Sampson và cộng sự, 2004).

Các chuyên viên hướng nghiệp có thể thể hiện lòng trắc ẩn và các kỹ năng đối thoại cần thiết qua việc áp dụng các nguyên tắc Giao tiếp phi bạo lực hoặc Giao tiếp trắc ẩn (Nonviolent Communication – NVC). Phương pháp giao tiếp này có thể giúp các chuyên viên hướng nghiệp trở thành những hình mẫu lý tưởng cho  sinh viên khi gia nhập thị trường lao động. Các em sẽ cảm thấy được thúc đẩy để có thể tự định hướng trong các môi trường làm việc chuyên nghiệp cùng với trí thông minh cảm xúc cao hơn. Các nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng như Satya Nadella, Tổng Giám đốc Microsoft, đã nhận ra vai trò quan trọng của NVC. Khi trở thành Tổng Giám đốc của Microsoft vào năm 2014, Nadella đã quyết định sử dụng phương pháp NVC để thay đổi văn hóa công ty (Abadi, 2018).

NVC là gì?

Marshall Rosenberg (2002) đã phát triển NVC như một quá trình giao tiếp giúp giải quyết mâu thuẫn một cách sáng tạo và nuôi dưỡng các kết nối thấu cảm. NVC là ngôn ngữ của sự thấu cảm và là chất xúc tác cho những thay đổi xã hội tích cực. Qua phương này, các cá nhân sẽ được trang bị các nhận thức và kỹ năng để hiểu rõ các tác nhân kích thích và phản ứng của họ, từ đó thúc đẩy các kết nối sâu sắc hơn với bản thân họ và với người khác (Kashtan & Kashtan, 2002). NVC đề cập đến sự bày tỏ các cảm xúc chân thực, lắng nghe thấu cảm, nhận thức mới và niềm vui của việc cho đi và nhận lại trong các mối quan hệ (Kashtan & Kashtan, 2002).

Về cơ bản, NVC tập trung vào bốn phần chính:

1. Quan sát: NVC khuyến khích các cá nhân mô tả các dữ kiện có thể quan sát được mà không phán xét giống như cách quay video ghi lại thực tế diễn ra. Điều này giúp loại bỏ việc đổ lỗi hoặc chỉ trích trong giao tiếp và tạo ra điểm khởi đầu trung lập và công bằng cho các cuộc thảo luận.
2. Cảm xúc: NVC khuyến khích sự chia sẻ chân thực về các cảm xúc và xác nhận cảm xúc một cách không phán xét vì tư duy lý trí không thể diễn ra nếu không có quá trình này. Một số từ nói về cảm xúc mà mọi người thường sử dụng có chứa hàm ý của sự phán xét. Ví dụ như những từ như bị phớt lờ, bị hiểu lầm hoặc bị chỉ trích hàm ý người khác góp phần gây ra những cảm xúc này. Tuy nhiên, các nhà thực hành phương pháp NVC sẽ hướng dẫn cho mỗi cá nhân cách làm chủ cảm xúc của mình và sử dụng các từ chỉ cảm xúc thay thế như tổn thương, bất an hoặc không thoải mái.
3. Nhu cầu: Các thuyết gia NVC nhấn mạnh rằng tất cả các cá nhân đều có những nhu cầu cơ bản phổ quát của con người, chẳng hạn như nhu cầu thuộc về, sự an toàn và mục đích sống. Việc hiểu rõ và bày tỏ nhu cầu của một người là rất quan trọng để tìm ra các giải pháp khiến cả hai bên cảm thấy hài lòng.
4. Đề nghị: Trong thực hành NVC, mỗi cá nhân sẽ học cách đưa ra lời đề nghị rõ ràng, không áp đặt để đáp ứng nhu cầu của mình.

Nhiều chuyên gia đã và đang sử dụng NVC trong nhiều bối cảnh khác nhau trên toàn thế giới, từ các khu vực có xung đột, môi trường doanh nghiệp, cha mẹ nuôi dạy con cái, liệu pháp lâm sàng cho đến các cơ sở giáo dục khác nhau. Việc áp dụng NVC có chủ đích trong lĩnh vực phát triển nghề nghiệp là đặc biệt phù hợp, khi mà các khung lý thuyết nhân hóa đã tồn tại lâu đời trong lịch sử hướng nghiệp.

NVC có thể được tích hợp vào lĩnh vực phát triển nghề nghiệp như thế nào?

Chuyên viên hướng nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn sinh viên vượt qua khó khăn trong quá trình lựa chọn nghề nghiệp và đưa ra quyết định sáng suốt. Các phần của NVC có thể giúp chuyên viên hướng nghiệp tạo ra môi trường đồng cảm và hỗ trợ để sinh viên có thể cởi mở bày tỏ suy nghĩ, ý tưởng, nỗi lo sợ, cảm xúc và nguyện vọng của các em. Chuyên viên hướng nghiệp có thể áp dụng các phần này theo cách dưới đây trong các buổi tư vấn hướng nghiệp với sinh viên.

Quan sát

• Chuyên viên hướng nghiệp có thể khởi đầu bằng cách quan sát vấn đề của sinh viên mà không đưa ra phán xét, đồng thời chú tâm rằng sự phán xét có thể biểu hiện không chỉ bằng lời nói mà còn qua cử chỉ không lời. Thay vì áp đặt các giả định của riêng mình, các chuyên viên hướng nghiệp có thể lắng nghe tích cực câu chuyện của sinh viên, cho phép các em bày tỏ mối quan tâm và mục tiêu của mình một cách thoải mái.
• Khi sinh viên thảo luận về nhu cầu hướng nghiệp của các em, chuyên viên hướng nghiệp có thể quan sát các từ ngữ và cảm xúc mà các em bày tỏ. Thay vì ngay lập tức đưa ra giải pháp, chuyên viên nên hướng tới lắng nghe trọn vẹn câu chuyện.
• Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ sinh viên trong việc xác định một cách khách quan những thách thức mà các em phải đối mặt. Chẳng hạn như thảo luận với các em về khoảng cách giữa các kỹ năng/học vấn hoặc các cơ hội việc làm hạn chế.
• Career services professionals can help students objectively assess the source of their career-related stress or anxiety. This may involve identifying external factors such as a volatile job market or internal factors like self-doubt.
• Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp sinh viên đánh giá khách quan nguồn gốc của sự căng thẳng hoặc lo âu liên quan đến nghề nghiệp của các em. Chẳng hạn như giúp các em xác định các yếu tố tác động bên ngoài như sự biến động của thị trường việc làm hoặc các yếu tố bên trong như sự nghi ngờ bản thân.

Cảm xúc

• Quyết định nghề nghiệp có thể dựa trên cảm tính. Khi chuyên viên hướng nghiệp ghi nhận hoặc xác nhận những cảm xúc này, sinh viên sẽ cảm thấy được thấu hiểu và coi trọng. Việc khuyến khích các em chia sẻ cảm xúc của mình một cách cởi mở sẽ giúp tạo ra sự kết nối tin cậy giữa hai bên.
• Chuyên viên hướng nghiệp cần tạo ra môi trường đối thoại cởi mở và minh bạch, nơi sinh viên có thể bày tỏ nỗi thất vọng hoặc lo lắng của mình mà không sợ bị phán xét. Quá trình này có thể thúc đẩy sự trao quyền và khả năng đưa ra quyết định nghề nghiệp của các em. Tương tự, chuyên viên hướng nghiệp có thể tán dương các lựa chọn nghề nghiệp được đưa ra vì điều đó có thể giúp củng cố động lực và sự bền chí của sinh viên. 

Nhu cầu

• Việc xác định và thảo luận về nhu cầu của sinh viên rất quan trọng. Một số sinh viên có thể tìm kiếm sự ổn định trong công việc trong khi những em khác khao khát sự phát triển cá nhân. Với việc hiểu rõ những nhu cầu này, chuyên viên hướng nghiệp có thể điều chỉnh hướng dẫn của mình một cách tốt hơn.
• Bằng cách tích cực lắng nghe nhu cầu của sinh viên, chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp các em làm rõ ưu tiên và những gì thực sự quan trọng đối với các em trong nghề nghiệp.
• Lắng nghe nhu cầu có thể giúp chuyên viên hướng nghiệp đưa ra các đề xuất tốt hơn, từ lời trấn an đơn thuần cho đến các hướng dẫn thực tế.

Đề nghị

• Trong dịch vụ hướng nghiệp, lời đề nghị có thể đơn giản chỉ là đề xuất một bài tập tự đánh giá hoặc các câu hỏi giúp sinh viên khám phá sâu hơn các lựa chọn nghề nghiệp của các em, đặt mục tiêu rõ ràng và thực hiện hành động thực tế nhằm đạt được mục tiêu. Chẳng hạn, chuyên viên hướng nghiệp có thể đưa ra những câu hỏi như:
  • “Em có thể chia sẻ thêm về điều gì khiến em hứng thú trong kỳ thực tập hè không?”
  • “Em có thể phác thảo ba mục tiêu nghề nghiệp ngắn hạn và ba mục tiêu nghề nghiệp dài hạn không?”
  • “Em có thể liệt kê ba giá trị quan trọng nhất mà em muốn theo đuổi trong nghề nghiệp của mình không?”
  • “Em có thể xác định ba tổ chức/công ty mà em muốn làm việc không?”
  • “Em có thể xác định ba chuyên gia mà em muốn kết nối qua các cuộc phỏng vấn tìm hiểu thông tin nghề nghiệp không?”

Tóm lại, chuyên viên hướng nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn sinh viên đi qua quá trình khám phá nghề nghiệp và ra quyết định phức tạp. Bằng cách kết hợp các nguyên tắc của NVC như quan sát, cảm xúc, nhu cầu và đề nghị, chuyên viên hướng nghiệp có thể tạo ra một môi trường hỗ trợ và thấu cảm, thấu hiểu tình huống riêng của sinh viên mà không phán xét, giải tỏa các khía cạnh cảm xúc trong hướng nghiệp, điều chỉnh hướng dẫn phù hợp với nguyện vọng của mỗi cá nhân và điều phối hiệu quả các buổi tư vấn. Điều này giúp cho chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ sinh viên đưa ra các lựa chọn nghề nghiệp sáng suốt, định hình thành công và sự viên mãn trong tương lai của các em.

Tài liệu tham khảo

Abadi, M. (2018). When CEO Satya Nadella took over Microsoft, he started defusing its toxic culture by handing each of his execs a 15-year-old book by a psychologist. Business Insider. https://www.businessinsider.com/microsoft-satya-nadella-nonviolent-communication-2018-10  

Hughey, J. K. (2011). Strategies to enhance interpersonal relations in academic advising. NACADA Journal, 31(2), 22–32.

Kashtan, I., & Kashtan, M. (2002). Basics of nonviolent communication. https://baynvc.org/basics-of-nonviolent-communication/ 

Rosenberg, M. B. (2002). Nonviolent communication: A language of compassion. PuddledancerPress.

Sampson, J. P., Jr., Peterson, G. W., Reardon, R. C., & Lenz, J. G. (2004). Career counseling & services: A cognitive information processing approach. Brooks/Cole.

— Thông tin tác giả

Tiến sĩ Aysegul Keskin Zeren là Trợ lý Giám đốc Bộ phận phụ trách Trải nghiệm Sinh viên tại Trung tâm Hướng nghiệp thuộc Đại học Case Western Reserve. Cô làm việc với các sinh viên quan tâm đến nghề nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ công và chăm sóc sức khỏe, đồng thời hỗ trợ sinh viên khám phá để tìm ra con đường sự nghiệp của mình. Đồng thời, cô cũng là Giáo sư Trợ lý theo diện hợp đồng tại khoa Khoa học Chính trị, giảng dạy các khóa học về giải quyết xung đột và nhân quyền. Cô có hơn mười năm kinh nghiệm làm việc trong vai trò giảng dạy về kỹ năng giao tiếp, sự thấu cảm, các phương pháp giải quyết xung đột như đàm phán và hòa giải, cũng như khai vấn về giải quyết mâu thuẫn. Trước khi gia nhập CWRU, cô làm việc tại Đại học John Carroll, Đại học Notre Dame, Đại học bang Kent và Cao đẳng Cộng đồng Cuyahoga. Bạn có thể liên hệ với cô qua email aysegul.keskinzeren@case.edu. 

Người dịch: Linh Phạm

Biên tập: Cẩm Thanh

Nguồn bài viết: https://associationdatabase.com/aws/NCDA/pt/sd/news_article/554236/_PARENT/CC_layout_details/true?tcs-token=c5d672670ffda7c9af250c94151f65ab7cc8f66578ef1b7f03a4fc33f7a58f82

Photo by Christina @ wocintechchat.com on Unsplash

Bài viết Nuôi dưỡng sự thấu cảm trong hướng nghiệp qua các nguyên tắc giao tiếp trắc ẩn đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Ngày càng có nhiều nghiên cứu về đề tài sẵn sàng bước vào thị trường lao động cho thấy mối tương quan tích cực giữa sự phát triển các kỹ năng học tập cảm xúc – xã hội (social and emotional learning – SEL) và các kỹ năng mà nhà tuyển dụng mong đợi ở nhân viên của mình. Các nghiên cứu đều chỉ ra rằng trường học có thể và nên chú ý phát triển cảm xúc – xã hội cho học sinh nhằm nâng cao hiệu quả học tập ở bậc đại học và trong giai đoạn chuẩn bị sẵn sàng khi bước vào thị trường lao động cũng như các mối quan hệ và sức khỏe tâm thần tích cực cho các em (Allbright và cộng sự, 2019).

Tầm quan trọng của việc phát triển các kỹ năng học tập cảm xúc – xã hội 

Theo Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ (2021), các yêu cầu về năng lực nhận thức và tâm thần đối với lao động dân sự đòi hỏi họ phải có khả năng tương tác với cộng đồng (77,3%) và tốc độ làm việc linh hoạt (56%). Ngoài ra, yêu cầu về năng lực nhận thức trong công việc còn bao gồm khả năng nhận góp ý trong quá trình đánh giá chính thức lẫn không chính thức tại nơi làm việc. Các đánh giá này nhằm xem xét khả năng thích ứng của nhân viên với những thay đổi về tốc độ làm việc, khả năng giải quyết vấn đề và tương tác hiệu quả với người khác. Những kỹ năng này được giới thiệu, phát triển và nâng cao thông qua tiến trình dạy và học. Việc học các kỹ năng thấu hiểu bản thân và kỹ năng tương tác con người là rất quan trọng vì điều này giúp học sinh vượt qua căng thẳng, phát triển khả năng kiên cường và giữ tinh thần lạc quan khi gặp tình huống khó khăn (Guilbaud và cộng sự, 2022).

Các kỹ năng nhận thức, kỹ năng lao động tay chân và kỹ năng tương tác con người mang lại tính hiệu suất tương đối khác nhau (Lise & Postel-Vinay, 2020). Sự thiếu hụt các kỹ năng này sẽ ảnh hưởng đến khả năng chuyển việc của ứng viên, từ đó ảnh hưởng đến cơ hội để các em đạt được sự hài lòng cả về mặt cá nhân lẫn nghề nghiệp trong tương lai. Trường học và cộng đồng có thể xác định, phát triển và duy trì sự hỗ trợ nhằm thúc đẩy việc dạy, học, làm mẫu và thực hành hiệu quả các kỹ năng này để chuẩn bị cho các em đạt được thành công sau này.

Các năng lực cốt lõi để phát triển kỹ năng 

Durlak và cộng sự (2011) đã xác định năm năng lực học tập cảm xúc – xã hội cốt lõi, tạo cơ sở cho việc phát triển kỹ năng ở thanh thiếu niên, bao gồm tự nhận thức, quản lý bản thân, nhận thức xã hội, kỹ năng xây dựng mối quan hệ và ra quyết định có trách nhiệm. Việc phát triển những kỹ năng này sẽ góp phần nâng cao năng lực xã hội và mang lại giá trị thông qua việc thúc đẩy các tương tác ý nghĩa và hiệu quả giữa con người với nhau. Những kỹ năng phi học thuật này có thể được dạy, làm mẫu và thực hành trong trường học, và được chuyển đổi sang thế giới nghề nghiệp sau này.

Kết hợp các chiến lược vào thực tiễn 

Trong một nghiên cứu tìm hiểu xem chiến lược SEL nào có thể mang lại hiệu quả trong trường học, Allbright và cộng sự (2019) đã xác định bốn chiến lược hướng đến học sinh. Các chiến lược này có thể được tùy chỉnh hoặc tích hợp trong các biện pháp can thiệp Cấp 1 và Cấp 2 và được tóm tắt như sau. 

1. Thúc đẩy bầu không khí và các mối quan hệ tích cực trong trường học – bao gồm xây dựng văn hóa toàn trường, thúc đẩy các tương tác cá nhân nhằm tạo dựng niềm tin trong các mối quan hệ và các chiến lược hòa nhập thông qua các hoạt động như: 

• sử dụng các tiết tư vấn để xây dựng tốt hơn các mối quan hệ qua việc thực hành các kỹ năng xã hội và thảo luận về các vấn đề như hành vi bắt nạt, xử lý các vấn đề khó đang xảy ra trong và ngoài trường 
• xây dựng các chương trình cầu nối hỗ trợ cho học sinh mới nhập học, tổ chức cho các học sinh tình nguyện viên tiếp cận và giúp đỡ các bạn đang cảm thấy lạc lõng hoặc bị cô lập

2. Hỗ trợ hành vi tích cực – bao gồm việc giúp giáo viên tập trung vào việc tạo động lực cho các em học sinh có hành vi hoặc thể hiện kỹ năng xã hội còn kém, thiết lập và thực thi các giá trị và mong đợi rõ ràng thông qua hướng dẫn trực tiếp và hệ thống khen thưởng tích cực, và áp dụng các cách tiếp cận tập trung cho các học sinh đang gặp khó khăn qua tham vấn và hệ thống hỗ trợ đa tầng. 
3. Cung cấp các môn học tự chọn và các hoạt động ngoại khóa – tạo thêm cơ hội để không chỉ hình thành mối quan hệ tin cậy giữa giáo viên và học sinh, mà còn khơi dậy sự tò mò và sở thích tự nhiên của các em. Các môn tự chọn và chương trình ngoại khóa có thể kể đến như các hoạt động và câu lạc bộ thể thao, âm nhạc, yoga hoặc STEM nhằm mục đích mô hình hóa các kỹ năng giao tiếp và tương tác nhóm hiệu quả, cũng như thúc đẩy sự tử tế, lòng trắc ẩn và hành vi tích cực của học sinh trong quá trình làm những việc mà các em yêu thích.
4. Chương trình giảng dạy và thực hành SEL trong lớp học – bao gồm các chiến lược để thúc đẩy môi trường lớp học tích cực, chiến lược quản lý cảm xúc, mô hình hóa việc sử dụng ngôn từ và tư duy phù hợp qua các cơ hội được định hình để các em cùng nhau làm lại và cải thiện bài tập về nhà và bài kiểm tra, giúp các em giảm bớt áp lực và cho thấy rằng các em có thể tiến bộ qua thời gian nếu duy trì nỗ lực, cũng như tạo cơ hội cho các em có thể bày tỏ nhu cầu cần trợ giúp của mình bằng ngôn từ phù hợp.

Mục tiêu của các năng lực SEL cốt lõi và các nhóm chiến lược này là nhằm trang bị cho học sinh bộ kỹ năng nhận thức, cảm xúc và hành vi cần thiết để giúp các em chuyển tiếp lên bậc đại học và sẵn sàng bước vào thị trường lao động.

Ý nghĩa của Năng lực làm việc chuyên nghiệp 

Việc chuẩn bị cho thanh thiếu niên bước vào cuộc sống sau trung học đòi hỏi việc giảng dạy có chủ đích và các cơ hội được định hình nhằm giúp các em thực hành các kỹ năng cảm xúc và xã hội. Ngoài việc xây dựng bộ kỹ năng cho bản thân, các em cũng cần được trải nghiệm quá trình cho và nhận góp ý từ cả bạn bè lẫn những người lớn mà các em tin cậy. Điều này sẽ tạo cơ hội cho các em lắng nghe góc nhìn của người khác, nhận ra đâu là những điểm mạnh của mình và đâu là những điểm có thể phát triển thêm mà bản thân các em có thể chưa nghĩ đến.

Trung học cơ sở là giai đoạn mà thanh thiếu niên phát triển các kế hoạch sau trung học để chuẩn bị chuyển tiếp lên bậc trung học phổ thông. Cả kỹ năng thấu hiểu bản thân lẫn kỹ năng tương tác con người đều là những phần quan trọng cho sự phát triển của các trong giai đoạn chuyển tiếp này. Một bước chuyển tiếp thành công đòi hỏi các em cần phải chủ động trong quá trình phát triển năng lực xã hội của chính bản thân để tạo tiền đề cho thành công của mình trong tương lai.

Tài liệu tham khảo 

Allbright, T. N., Marsh, J. A., Kennedy, K. E., Hough, H. J., & McKibben, S. (2019). Social-emotional learning practices: Insights from outlier schools. Journal of Research in Innovative Teaching & Learning, 12(1), 35-52.

Cluskey, K. & Monaco, K. (2021). Minds at work: what’s required according to the Occupational Requirements Survey. U.S. Bureau of Labor Statistics’. Beyond the Numbers: Special Studies & Research, (10)5. https://www.bls.gov/opub/btn/volume-10/minds-at-work-whats-required-accordingto-the-occupational-requirements-survey.htm 

Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development, 82(1), 405–432. 

Guilbaud, P., Sanders, C., Hirsch, M.J., Guilbaud, T. C. (2022). Social-emotional competence for the greater good: Exploring the use of serious game, virtual reality and artificial intelligence to elicit prosocial behaviors and strengthen cognitive abilities of youth, adolescents and educators – A systematic review. In J. Y. C. Chen, G. Fragomeni (Eds.), Virtual, Augmented and Mixed Reality: Design and Development (pp. 423-442). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978- 3-031-05939-1_29

Lise, J., & Postel-Vinay, F. (2020). Multidimensional skills, sorting, and human capital accumulation. American Economic Review, 110(8), 2328-2376. 

— Thông tin tác giả

Tiến sĩ Carrie Sanders là Phó Giáo sư tại Khoa Giáo dục Tham vấn thuộc Đại học Radford tại Radford, Virginia. Tiến sĩ Sanders có hơn 20 năm kinh nghiệm trong các lĩnh vực giáo dục, tham vấn, đào tạo và lãnh đạo. Trong suốt sự nghiệp của mình, Tiến sĩ Sanders đã đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau, như là giáo viên, tham vấn học đường, giám đốc các chương trình cho trẻ em và thanh thiếu niên, cố vấn cao đẳng cộng đồng, giảng viên khoa nghiên cứu đặc biệt và nhà giáo dục tham vấn. Là một nhà giáo dục tham vấn, cô đã giảng dạy và giám sát sinh viên ở cả bậc thạc sĩ và tiến sĩ. Tiến sĩ Sanders đã trình bày nghiên cứu của mình tại các hội nghị tại địa phương, trong nước và quốc tế và đã xuất bản nghiên cứu của mình trên các tạp chí cả trong và ngoài lĩnh vực tham vấn. Các lĩnh vực nghiên cứu mà cô quan tâm gồm có tham vấn hướng nghiệp ở cấp học từ mẫu giáo đến lớp 12, phát triển tham vấn học đường, dạy và học tập trải nghiệm, sức khỏe tâm thần của chuyên viên tham vấn học đường. Bạn có thể liên hệ với Tiến sĩ Sanders qua địa chỉ email: csanders27@radford.edu 

Keith M. Davis, Tiến sĩ, Nhà tham vấn được chứng nhận quốc gia (NCC), là Giáo sư tại Khoa Giáo dục Tham vấn tại Đại học Radford. Tiến sĩ Davis giảng dạy các khóa học về tham vấn sức khỏe tâm thần lâm sàng lẫn học đường, đồng thời có hơn 20 năm kinh nghiệm giảng dạy, làm chuyên gia tham vấn tại trường tiểu học và trung học, là chuyên gia can thiệp gia đình và nhà trị liệu Chương trình Hỗ trợ Nhân viên (EAP). Các lĩnh vực quan tâm nghiên cứu của Tiến sĩ Davis gồm có giáo dục quốc tế và quốc tế hóa nghề tham vấn, các vấn đề của nam giới và sự phát triển của nam giới trong suốt cuộc đời, và sự kết hợp các biện pháp can thiệp gia đình ngắn triển khai bởi các chuyên viên tham vấn học đường khi làm việc với thanh thiếu niên trong độ tuổi đi học và gia đình của các em.  Bạn có thể liên hệ với Tiến sĩ Davis qua địa chỉ email: kdavis188@radford.edu 

Người dịch: Linh Phạm

Biên tập: Tâm Tình

Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/465250/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Alexis Brown on Unsplash

Bài viết Kỹ năng học tập cảm xúc – xã hội giúp thanh thiếu niên sẵn sàng bước vào thị trường lao động đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Khi một người đàn ông chuẩn bị hành lý cho một chuyến đi, anh ta có thể sẽ mang theo một chiếc áo khoác màu xanh đậm, bởi vì “có thể mặc nó đi bất cứ đâu.” Tương tự, khi một người phụ nữ xếp đồ cho chuyến đi, cô ấy có thể sẽ bỏ vào “chiếc đầm nhỏ này”, cũng bởi vì “có thể mặc nó đi bất cứ đâu.”

Ý tưởng về việc bạn có thứ gì đó có thể phù hợp trong nhiều hoàn cảnh khác nhau có lẽ là ví dụ tốt nhất để giới thiệu khái niệm về các kỹ năng cơ bản của bạn – dù đó là kỹ năng “tổ chức”, “phân tích”, “viết lách”, “giảng dạy” hay “lập kế hoạch” –  đều giống như chiếc đầm hay áo khoác kia: chúng có thể áp dụng ở bất cứ đâu. Do vậy, bạn phải quyết định xem đâu là lĩnh vực bạn muốn sử dụng các kỹ năng của mình nhất, đâu là lĩnh vực  khiến bạn hạnh phúc nhất khi sử dụng các kỹ năng có thể chuyển đổi của mình, bởi vì – tin tôi đi – nơi nào bạn cảm thấy hạnh phúc nhất cũng chính là nơi bạn làm việc hiệu quả nhất.

Việc làm này được gọi là “lựa chọn một lĩnh vực.” Nghe có vẻ thật dễ dàng. Tuy nhiên, trong bốn mươi năm qua, tôi đã nghiệm ra rằng không có vấn đề nào mà những người đang tìm việc hoặc đổi nghề lại loay hoay nhiều như tìm ra lĩnh vực yêu thích nhất của họ. Vậy nên, hãy để tôi giúp bạn tháo gỡ khó khăn này qua mười cách tiếp cận dưới đây.

• Bạn thích giải quyết những loại vấn đề nào nhất?

Thực ra, tất cả mọi công việc đều liên quan đến xử lý vấn đề, và nếu bạn làm tốt công việc của mình thì bạn phải học cách giải quyết các vấn đề. Vì vậy, câu hỏi đặt ra là: Bạn thích giải quyết những loại vấn đề nào nhất: đó là vấn đề liên quan đến con người, dữ liệu, hay đồ vật? Bạn cần chọn ra câu trả lời cho câu hỏi này, bởi vì các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn có thể áp dụng ở bất cứ đâu.

• Bạn thích giúp người khác giải đáp những loại câu hỏi nào nhất?

Đó có phải là: những video phổ biến nhất trong tháng này là gì? Hay là: làm thế nào để xe hơi của tôi chạy được lâu hơn? Hay là: điều gì giúp cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc? v.v… Bạn cần chọn ra câu trả lời cho câu hỏi này, bởi vì các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn có thể áp dụng ở bất cứ đâu.

• Bạn thích chia sẻ kiến thức nào của mình với người khác nhất?

Đó có phải là câu đố về lịch sử? Hay là kiến thức về máy tính? Hay là kiến thức về một vùng đất hoặc văn hóa nước ngoài nào đó? v.v… Bạn cần chọn ra câu trả lời cho câu hỏi này, bởi vì các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn có thể áp dụng ở bất cứ đâu.

• Sở thích hoặc thú vui yêu thích nhất của bạn là gì?

Máy tính? Làm vườn? Tiếng Tây Ban Nha? Thủ công mỹ nghệ? Chơi tem? Trượt tuyết? v.v… Lưu ý rằng hầu hết các sở thích cũng là các ngành nghề. Vì vậy, nếu bạn xác định được sở thích yêu thích nhất của mình, bạn có thể đã xác định được lĩnh vực yêu thích nhất mà bạn có thể sử dụng kỹ năng có thể chuyển đổi.

• Từ vựng yêu thích nhất của bạn – từ mà bạn thích bàn thảo về nó suốt cả ngày là gì?

Mỗi lĩnh vực, thực ra,  là một loại ngôn ngữ. Ví dụ, ngôn ngữ của thần học là: Chúa, tình yêu, sự tha thứ, lòng trắc ẩn, sự hy sinh, v.v… Ngôn ngữ của máy tính là: bàn phím, màn hình, tương tác, trang tin điện tử, Internet, e-mail, v.v… Thường thì trái tim của bạn sẽ  dẫn lối bạn đến lĩnh vực mà bạn thích sử dụng các kỹ năng chuyển đổi nhất, bằng cách dựa trên từ vựng yêu thích của bạn. Trái tim của bạn sẽ mách bảo trước khi trí óc của bạn nhận ra điều đó.

• Định nghĩa của bạn về ‘một người lạ thú vị’ là gì?

Khi bạn đang ở một bữa tiệc hoặc hội nghị và gặp ai đó thực sự thú vị, họ nói về điều gì khi ấy mà bạn lại thấy hấp dẫn đến vậy? Hiển nhiên là chuyên môn của họ trong chủ đề đó có thể giỏi hơn bạn, nhưng đó cũng thường là manh mối rất hữu ích về lĩnh vực mà bạn có thể muốn sử dụng các kỹ năng có thể chuyển đổi của mình.

• Bạn thích đọc các blog, bài đăng, bài báo hoặc tạp chí nào nhất?  

Ý tôi là bạn thích làm việc với những chủ đề nào? Chẳng hạn như bạn thực sự quan tâm khi xem một bài viết đề cập đến chủ đề nào? Câu trả lời có thể chỉ ra lĩnh vực mà bạn muốn sử dụng các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn.

• Bạn thường bị thu hút bởi những trang mạng nào nhất?

“Tôi bị thu hút bởi các trang mạng liên quan đến chủ đề hoặc lĩnh vực nào?” Hãy nhìn vào các dấu trang của bạn, ngay ở đây! Bạn có thể thấy những mối quan tâm yêu thích của bạn hiện rõ mồn một trước mắt, ngay cả khi tất cả các cách thức khác đều đi vào ngõ cụt.

• Nếu bạn xem tivi và đó là một ‘trò chơi truyền hình (game show)’, bạn hy vọng người chơi sẽ chọn hạng mục nào?

Hoặc, nếu đó là một kênh về giáo dục, bạn sẽ dừng lại để xem những chủ đề nào?

• Nếu bạn có thể viết một cuốn sách, và nó không phải về cuộc đời của chính bạn hay của một ai khác, thì chủ đề của cuốn sách sẽ là gì?

Bạn thích viết về điều gì nhất?

Một khi bạn đã xác định hoặc chọn được lĩnh vực mình yêu thích thì phần còn lại là tương đối dễ dàng (nói một cách tương đối). Tất cả những gì bạn phải làm là tìm xem các kỹ năng có thể chuyển đổi của mình có thể được ‘mặc’ như thế nào trong lĩnh vực đó. Đây chỉ là vấn đề “Phỏng vấn thông tin” hay tìm hiểu về những người làm việc trong lĩnh vực ấy mà thôi. Việc tìm hiểu này thường dễ dàng hơn bạn nghĩ. Ví dụ: nếu bạn quyết định lĩnh vực yêu thích của mình là “Phim ảnh” thì chỉ cần xem phần danh đề cuối phim khi bạn đến rạp xem phim vào lần tới. Bạn sẽ tìm thấy rất nhiều thông tin hữu ích về những người tham gia vào quá trình làm phim. Hãy ghi lại chúng. Tìm kiếm trên LinkedIn hoặc mạng Internet nói chung để biết những người này đang ở đâu. Hỏi họ bất cứ điều gì bạn muốn biết về lĩnh vực phim ảnh. Nhờ họ giới thiệu bạn với người khác. Và sau đó, một tiêu đề thật tuyệt vời có thể sẽ xuất hiện: “Tôi đã tìm được công việc của mình khi xem bộ phim ‘The Hunger Games’. “

Người dịch: Linh Phạm

Biên tập: Nhi Nguyễn, Hồ Lan

Nguồn bài viết: http://www.jobhuntersbible.com/for-job-hunters/view/the-two-minute-crash-course-on-picking-a-fie

Photo by Ben White on Unsplash 

Nên nghĩ gì khi có ý định chuyển việc?

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa

Late bloomers: Thành công muộn không phải là dấu chấm hết

Những thời điểm trong sự nghiệp bạn cần chủ động tìm kiếm sự trợ giúp

Phỏng vấn thành công: 9 câu hỏi khai thác tối đa thông tin từ nhà tuyển dụng

Đi làm – không chỉ là câu chuyện thu nhập

Để chuyển ngành, khi nào bạn biết bạn đã sẵn sàng?

Hiểu rõ bản thân, vượt qua biến cố: Khám phá mô hình 4S của Schlossberg

Phương pháp làm việc giúp bạn thật sự đạt hiệu quả

Bài viết Khóa học cấp tốc hai phút về lựa chọn lĩnh vực nghề nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Hành trình khám phá nghề nghiệp diễn ra suốt từ thời thơ ấu và kéo dài đến khi trưởng thành. Những ai có thể bắt đầu hành trình này càng sớm thì càng nhanh xác định được danh tính của bản thân trong thế giới nghề nghiệp. Các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ khám phá nghề nghiệp thông qua các hoạt động kết nối trong cộng đồng, sử dụng danh mục nghề nghiệp và một số công cụ khác. Chuyên viên hướng nghiệp còn có thể phối hợp với chuyên viên tham vấn học đường để trợ giúp các em học sinh Trung học cơ sở (THCS) trên hành trình này.

Khám phá nghề nghiệp là quá trình tìm hiểu về bản thân và thế giới nghề nghiệp, xác định các nghề nghiệp tiềm năng và xây dựng chiến lược để đạt được các mục tiêu giáo dục và nghề nghiệp (Hiệp hội Đào tạo, Giáo dục Nghề Nghiệp 2018). Ngay từ khi còn học tiểu học, các em đã bắt đầu tò mò mình muốn làm gì khi lớn lên. Sự tò mò về tương lai giúp các em có thể định hình danh tính của mình trong thế giới nghề nghiệp. Khả năng tận hưởng niềm vui từ công việc và trong vai trò người lao động có thể giúp các em đạt được hạnh phúc và khỏe mạnh trong cuộc sống sau này. Hơn nữa, việc hiểu rõ những nghề nghiệp hiện có và có thể tận hưởng niềm vui từ nghề nghiệp là điều cần thiết đối với hạnh phúc của mỗi cá nhân vì đi làm và làm tốt trong công việc là trọng tâm trong cuộc sống của người trưởng thành (Porfeli &; Lee, 2012).

Các giai đoạn phát triển và khám phá trong quá trình phát triển nghề nghiệp phù hợp với sự phát triển của học sinh THCS hơn cả (Godbey &; Gordon, 2019). Donald Super (1957) lập luận rằng “tuổi vị thành niên rõ ràng là giai đoạn khám phá. Đó là giai đoạn mà các nam sinh và nữ sinh khám phá xã hội nơi các em đang sống, nhóm văn hóa mà các em sắp bước vào, những vai trò mà các em có thể được yêu cầu đảm nhận và cơ hội tham gia những vai trò phù hợp với tính cách, sở thích và năng khiếu của mình” (trang 81). Do đó, các chuyên viên hướng nghiệp cần phải hiểu rõ bản chất của quá trình phát triển nghề nghiệp cho nhóm đối tượng này, chẳng hạn như lợi ích của việc bắt đầu khám phá nghề nghiệp từ sớm, những rào cản có thể gặp phải, cũng như các chiến lược hay ứng dụng tốt nhất trong việc lập kế hoạch và phát triển nghề nghiệp.

Định hình học sinh THCS

Vì nhiều lý do khác nhau, THCS là giai đoạn tự nhiên nhưng cũng đầy thử thách để các em khám phá nghề nghiệp và học hỏi các kỹ năng mang lại nhiều giá trị giúp các em thành công trong cuộc sống.

• Đây là giai đoạn chuyển tiếp mà những trải nghiệm của các em sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thành tích học tập và sự chuẩn bị cho cuộc sống sau khi tốt nghiệp phổ thông.
• Học sinh THCS có nguy cơ cao bị mất hứng thú học tập khi mà các em phải đối mặt với những khó khăn trong việc định hình bản sắc, khủng hoảng tuổi dậy thì và hòa nhập với môi trường mới.
• Các em có thể có kế hoạch nghề nghiệp không thực tế và hiểu biết hạn chế về các yêu cầu của nơi làm việc.
• Trong giai đoạn này, não bộ của các em dễ tiếp thu để phát triển tư duy phản biện, khả năng thích ứng, giải quyết vấn đề, giao tiếp qua nói và viết, hợp tác, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, tính chuyên nghiệp, đạo đức và sử dụng công nghệ (Hiệp hội Đào tạo và Giáo dục Nghề nghiệp, 2018).

Lợi ích của việc khám phá nghề nghiệp

• Khám phá nghề nghiệp giúp nâng cao thái độ của các em về các khả năng nghề nghiệp, đồng thời thúc đẩy các em kiên trì thực hiện mục tiêu nghề nghiệp của mình.
• Các em sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về việc bản thân phù hợp như thế nào trong thế giới nghề nghiệp.
• Các em có nhiều khả năng lập kế hoạch cho các môn học ở phổ thông và trau dồi các kỹ năng cần thiết để thành công trong nghề nghiệp mà mình lựa chọn.
• Khám phá nghề nghiệp giúp tăng khả năng các em hoàn thành bậc học phổ thông và tiếp tục bậc đại học, cao đẳng (Tổ chức America’s Promise Alliance, 2019).

Rào cản cho việc khám phá nghề nghiệp

• Tài trợ của chính phủ liên bang cho trường THCS thấp hơn so với trường sau trung học.
• Tài trợ của chính phủ liên bang có thể được dành cho các trường THPT hơn là các trường THCS.
• Việc gia tăng sự chú trọng vào điểm số dẫn đến một số trường giảm bớt các môn học tự chọn như các môn về khám phá nghề nghiệp.
• Số lượng chuyên viên tham vấn để hỗ trợ học sinh ở các trường THCS còn hạn chế.

Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ như thế nào?

Khuyến nghị dành cho các chuyên viên hướng nghiệp đang phải đối mặt với những rào cản này là hãy linh hoạt và sáng tạo, kết nối với phụ huynh và ban giám hiệu nhà trường, đồng thời phối hợp với các doanh nghiệp địa phương và lãnh đạo trong cộng đồng để được hỗ trợ. Các hoạt động khám phá nghề nghiệp tập trung vào sự trưởng thành và phát triển về mặt nhận thức có thể là một phương pháp hiệu quả giúp thúc đẩy việc hướng nghiệp. Ví dụ như học sinh tham gia các môn học và tư vấn hướng nghiệp thể hiện sự hiểu biết tốt hơn về nghề nghiệp, mức độ tự tin cao hơn, điểm số tốt hơn và hứng thú hơn với việc lập kế hoạch học tập và nghề nghiệp (Hiệp hội Giáo dục Nghề nghiệp và Kỹ thuật, 2018). Điều cần thiết đối với quá trình phát triển nghề nghiệp là các chuyên viên hướng nghiệp cần hỗ trợ học sinh khám phá sở thích và khả năng của mình. Một trong những cách để thực hiện điều này là thu hút các em tham gia vào chương trình đào tạo, giáo dục nghề. Theo một nghiên cứu so sánh giữa học sinh tham gia và học sinh không tham gia chương trình này khi chuyển sang bậc học sau trung học, học sinh tham gia có khả năng cao hơn trong việc xây dựng mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng (Hiệp hội Đào tạo và Giáo dục Nghề nghiệp, 2018). Dưới đây là một số chiến lược và hoạt động hữu ích mà các chuyên viên hướng nghiệp có thể sử dụng để thúc đẩy quá trình khám phá nghề nghiệp của học sinh THCS.

Các chiến lược và hoạt động phát triển nghề nghiệp

• Hoàn thành trắc nghiệm sở thích nghề nghiệp, tạo sơ yếu lý lịch và thư ứng tuyển, thảo luận về các phương án sau khi tốt nghiệp trung học, và đặt mục tiêu.
• Phát triển kiến thức và kỹ năng bằng cách thực hiện một dự án, giải quyết một vấn đề hoặc câu hỏi liên quan thực tiễn.
• Phát triển các kỹ năng hành nghề, tập trung khuyến khích học sinh phát triển các thói quen trong công việc, các kỹ năng tương tác, giao tiếp và xã hội.
• Tích hợp học tập qua dự án có liên quan đến nghề nghiệp vào lớp học, thiết kế các dự án và hoạt động phát triển các kỹ năng hành nghề.
• Cung cấp các chương trình kéo dài cả năm, hoặc môn học toàn học kỳ song song với việc sử dụng các nền tảng học tập trực tuyến.
• Phát triển các hoạt động học tập qua dự án phù hợp, thực chất và khuyến khích học sinh tham gia tìm hiểu về nghề nghiệp mà các em quan tâm.
• Phối hợp với các trung tâm nghề nghiệp uy tín để hỗ trợ thiết kế các môn học khám phá nghề nghiệp.

Yếu tố then chốt đối với học sinh THCS

Việc chuẩn bị sẵn sàng cho các em trước những nhiệm vụ phát triển nghề nghiệp suốt đời như khám phá nghề nghiệp là yếu tố then chốt cho thành công sau này của các em trong nền kinh tế hiện đại. Bước đầu tiên là cần nhận thức được tầm quan trọng của quá trình khám phá nghề nghiệp và những thách thức đi kèm, tiếp theo là cần vạch ra các chiến lược và hoạt động phù hợp. Chuyên viên hướng nghiệp cần lưu ý rằng các can thiệp để hỗ trợ khám phá nghề nghiệp cần giúp các em mở rộng tư duy về sở thích và khả năng của mình cũng như phạm vi các nghề nghiệp phù hợp, từ đó giúp các em khám phá sâu hơn về thế giới nghề nghiệp.

Tham khảo 

America’s Promise Alliance. (2019). Why career exploration matters. https://www.americaspromise.org/why-career-exploration-matters

Association for Career and Technical Education. (2018). Career exploration in middle school: Setting students on the path to success. https://www.acteonline.org/wpcontent/uploads/2018/02/ACTE_CC_Paper_FINAL.pdf

Godbey, S., & Gordon, H. R. (2019). Career exploration at the middle school level: Barriers and opportunities. Middle Grades Review, 5(2), 2.

Porfeli, E. J., & Lee, B. (2012). Career development during childhood and adolescence. New directions for youth development, 2012(134), 11-22.

Super, D. E. (1957). The psychology of careers: An introduction to vocational development. Harper & Row. 

— Thông tin tác giả

Richard Wong, LPC, là Chuyên gia tham vấn được cấp phép hành nghề tư nhân, cung cấp dịch vụ tham vấn về sức khỏe tâm thần và hướng nghiệp. Email liên hệ: Practicesociety@outlook.com

Người dịch: Linh Phạm

Biên tập: Tâm Tình

Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/424263/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Mimi Thian on Unsplash

Bài viết Tại sao việc khám phá nghề nghiệp lại quan trọng đối với học sinh THCS? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.