Mường tượng của thân chủ về những trở ngại và thất bại trong sự nghiệp có thể khiến họ rơi vào trạng thái suy nghĩ quá nhiều, lo lắng và tưởng tượng ra những kết quả tồi tệ nhất. Các chuyên viên tư vấn hướng nghiệp có thể giúp thân chủ nâng cao khả năng linh hoạt tại nơi làm việc bằng cách giới thiệu các công cụ rèn luyện khả năng kiên cường để thích nghi dễ dàng hơn và học hỏi từ những thách thức, từ đó đưa ra quyết định nghề nghiệp tốt hơn.

Định nghĩa về sự kiên cường và các năng lực cốt lõi

Theo từ điển của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (American Psychological Association), “sự kiên cường” (resilience) được định nghĩa là: “Quá trình và kết quả của việc thích nghi thành công với những trải nghiệm cuộc sống khó khăn hoặc đầy thách thức, đặc biệt thông qua sự linh hoạt về mặt tinh thần, cảm xúc và hành vi để thích ứng với các yêu cầu từ bên ngoài lẫn bên trong.”

Trung tâm Tâm lý học Tích cực của Đại học Pennsylvania chỉ ra một số năng lực cốt lõi quan trọng của những người có khả năng kiên cường (Penn Arts & Sciences), bao gồm:

• Tự nhận thức: Chú tâm đến suy nghĩ, cảm xúc, hành vi và các phản ứng sinh lý của bản thân.
• Tự điều chỉnh: Điều chỉnh suy nghĩ, cảm xúc, hành vi và phản ứng cơ thể để phục vụ cho kết quả mong muốn.
• Tư duy linh hoạt: Nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau và suy nghĩ một cách sáng tạo, linh hoạt.
• Phát huy điểm mạnh cá nhân: Sử dụng các điểm mạnh nổi bật của bản thân để sống chân thực, vượt qua thử thách và xây dựng một cuộc sống phù hợp với các giá trị cá nhân.
• Kết nối: Xây dựng và duy trì các mối quan hệ vững chắc, tin cậy.
• Lạc quan: Nhìn nhận và kỳ vọng điều tích cực, tập trung vào những gì mình có thể kiểm soát, và hành động có mục đích.

Công cụ và Chiến lược

Dưới đây là một số công cụ và chiến lược mà các chuyên viên hướng nghiệp có thể sử dụng cùng thân chủ để đánh giá tốt hơn trạng thái cảm xúc và phát triển các năng lực cốt lõi cho sự kiên cường.

1. Hiểu rõ tâm trạng

Bảng đánh giá Ảnh hưởng Tích cực và Tiêu cực (PANAS) giúp đo lường cách con người nhìn nhận về các trạng thái cảm xúc tích cực và tiêu cực của họ. Bằng cách hiểu được xu hướng thiên về tích cực hay tiêu cực, thân chủ có thể chú ý đến những gì mình đang trải nghiệm và nhận ra cảm xúc có thể ảnh hưởng đến hành vi như thế nào. Những người có mức ảnh hưởng tích cực cao hơn ảnh hưởng tiêu cực thường lạc quan hơn, kiên cường hơn và có khả năng ứng phó với hoàn cảnh khó khăn theo hướng tích cực và chủ động hơn (Minute Tools, 2021).

Khi sử dụng công cụ đánh giá PANAS, chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp thân chủ hiểu được cách tâm trạng ảnh hưởng đến các quyết định nghề nghiệp. Ví dụ, nếu một thân chủ có góc nhìn tiêu cực, chuyên viên có thể gợi ý họ xác định một hình mẫu tích cực hơn, sau đó, yêu cầu họ thử giải quyết vấn đề dưới góc nhìn của hình mẫu đó. Bằng cách thực hành tư duy linh hoạt, thân chủ có thể dần phát triển khả năng suy nghĩ sáng tạo hơn.

2. Nhận diện các yếu tố kích hoạt cảm xúc

Khi có khả năng nhận diện, hiểu, gọi tên và thể hiện cảm xúc, thân chủ sẽ điều chỉnh được cảm xúc của mình một cách hiệu quả hơn. Khả năng sử dụng cảm xúc một cách khôn ngoan ảnh hưởng trực tiếp đến sự sáng tạo, khả năng ra quyết định, hiệu suất công việc, sức khỏe tinh thần và đặc biệt là khả năng kiên cường. (Brackett, 2019)

Ứng dụng How We Feel, một công cụ được tạo ra bởi tiến sĩ Marc Brackett và đội của ông tại Trung tâm Trí tuệ Cảm xúc của Đại học Yale, giúp người dùng xác định vốn từ vựng cảm xúc một cách tinh tế với 140 trạng thái cảm xúc dựa trên hai trục: mức độ dễ chịu và mức năng lượng. Khi thân chủ xác định được các dạng cảm xúc và các yếu tố kích hoạt của mình, các chuyên viên có thể giúp họ dự đoán và chuẩn bị cho những tình huống nghề nghiệp khó khăn. Ví dụ, nếu một thân chủ nhận thấy mình thường xuyên có sự khó chịu và năng lượng thấp vào buổi chiều, chuyên viên có thể đề xuất tránh tổ chức các cuộc thảo luận nghề nghiệp quan trọng với quản lý vào thời điểm đó.

3. Thách thức suy nghĩ

Khi thân chủ có mức tự nhận thức và tự điều chỉnh thấp, họ dễ rơi vào vòng xoáy tiêu cực, chẳng hạn như lo lắng quá mức về một buổi phỏng vấn hay một vấn đề với người quản lý. Trong trường hợp này, chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ bằng cách đặt các câu hỏi phản tư, giúp thân chủ suy nghĩ lại một cách logic và tích cực hơn. Các dạng câu hỏi điển hình bao gồm:

• Câu hỏi dựa trên bằng chứng: Điều đó có thực sự đúng không? Có bằng chứng nào ủng hộ suy nghĩ này không? Bạn có thể nhìn nhận lại tình huống này bằng dữ liệu nào?

• Câu hỏi định khung lại vấn đề: Có cách nào khác tốt hơn để nhìn nhận tình huống này không? Bạn có thể nhìn nhận tình huống này một cách tích cực hơn như thế nào?

• Lập kế hoạch dự phòng: Bạn lập kế hoạch cho kịch bản tệ nhất và kịch bản tốt nhất như thế nào?

4. Đánh giá điểm mạnh

Các công cụ đánh giá điểm mạnh như StandOut, CliftonStrengths và VIA Character Strengths có thể giúp thân chủ xác định khi nào họ ở trạng thái mạnh mẽ nhất và điều gì khiến họ cảm thấy vững vàng. Chuyên viên có thể hỗ trợ thân chủ sử dụng những điểm mạnh và giá trị này như một đòn bẩy để tăng khả năng kiên cường trong quá trình tìm kiếm việc làm hoặc ứng phó tại nơi làm việc.

5. Kết nối sâu sắc các mối quan hệ

Một mạng lưới quan hệ vững chắc và đáng tin cậy trong sự nghiệp có thể trở thành hệ thống hỗ trợ tuyệt vời, mang lại sự động viên, lời khuyên, chia sẻ nguồn lực và phản hồi hữu ích. Bài kiểm tra Social Capital Quiz (Trung tâm Khoa học Vì Cuộc sống Tốt đẹp) đo lường số lượng người mà một cá nhân có thể nhờ hỗ trợ về mặt cảm xúc và các vấn đề thực tiễn. Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ phác thảo ra  mạng lưới quan hệ hiện tại,  xác định những mối quan hệ cần củng cố và phát triển thêm các mối quan hệ chuyên nghiệp.

6. Tăng cường sự tích cực

Việc nuôi dưỡng các cảm xúc tích cực – như niềm vui, lòng biết ơn, hy vọng, tự hào, cảm hứng và sự ngạc nhiên – sẽ mở rộng năng lực nội tại và củng cố khả năng ứng phó với nghịch cảnh, giúp cá nhân linh hoạt hơn và nhìn thấy nhiều giải pháp tiềm năng hơn (Fredrickson, 2009). Mục tiêu không phải là luôn luôn tích cực, mà là hướng đến sự cân bằng lành mạnh giữa cảm xúc tích cực và tiêu cực. Thân chủ có thể thực hiện bài tự đánh giá để xác định tỷ lệ tích cực của bản thân.

Các hoạt động mà chuyên viên có thể gợi ý để giúp thân chủ cải thiện tỷ lệ cảm xúc tích cực bao gồm:

Tăng cường sự tích cực 

• Tiếp xúc với thiên nhiên ít nhất 20 phút mỗi ngày

• Chia sẻ những tin tốt để tận hưởng niềm vui lâu hơn
• Thực hành lòng biết ơn thường xuyên, ví dụ: viết nhật ký 5 điều bạn biết ơn mỗi ngày
• Thực hiện các hành động tử tế ngẫu nhiên
• Mơ về tương lai với những kết quả tốt đẹp nhất
• Tăng cường các kết nối sâu và đáng tin cậy với người khác

Giảm thiểu sự tiêu cực 

• Giới hạn thời gian than phiền 
• Tách mình ra khỏi các tình huống nhiều cảm xúc tiêu cực 
• Hạn chế tiếp xúc với tin tức tiêu cực hoặc mạng xã hội
• Tạo khoảng cách với những người thường xuyên tiêu cực 

Chuyên viên hướng nghiệp – Người thúc đẩy khả năng phản tư 

Những thân chủ có khả năng kiên cường cao trong công việc thường vượt qua nghịch cảnh tốt hơn bởi vì họ tin vào một tương lai tích cực. Họ nhìn nhận các yếu tố gây căng thẳng như những thử thách có thể vượt qua, và họ cố gắng rút ra bài học từ những thất bại. Họ nhận diện cảm xúc của mình và chủ động lựa chọn cách thay đổi tư duy khi cần thiết. Họ nuôi dưỡng cảm xúc tích cực bằng cách mở lòng và mở trí, sẵn sàng nhìn nhận các thử thách từ nhiều góc nhìn khác nhau. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp thân chủ thấu hiểu cảm xúc của chính mình và xây dựng các kỹ năng cần thiết để đối mặt với những thử thách trong hành trình nghề nghiệp.

Tham khảo:

American Psychological Association. (n.d.). Dictionary of psychology: Resilience. APA Dictionary of Psychology https://www.apa.org/topics/resilience

Brackett, M. (2019).  Permission to feel: The power of emotional intelligence to achieve well-being and success. Celadon Books.

Brackett, M. (n.d.). How we feel app. https://marcbrackett.com/how-we-feel-app-3/

Expert Program Management. (2021, February). The PANAS Scale. Expert Program Management. https://expertprogrammanagement.com/2021/02/the-panas-scale/

Fredrickson, B. (2009). Positivity: Discover the upward spiral that will change your life. Crown Publishers.

Fredrickson, B. (2009). Positivity self test. https://www.positivityratio.com/single.php

Greater Good in Action. (n.d.). Social capital quiz. Greater Good Science Center. https://greatergood.berkeley.edu/quizzes/take_quiz/social_capital

Minute Tools. (Feb. 2021). PANAS scale (positive and negative affect schedule). https://expertprogrammanagement.com/2021/02/the-panas-scale/

Penn Arts & Sciences. (n.d.). Resilience skill set. Positive Psychology Center. https://ppc.sas.upenn.edu/resilience-programs/resilience-skill-set

— Thông tin tác giả:

Jocelyn Chan là một chuyên gia hướng nghiệp được chứng nhận bởi CMCS, hiện là cố vấn cấp cao về lập kế hoạch và phát triển nghề nghiệp tại Southern California Edison, nơi cô phụ trách quản lý các chương trình phát triển nghề nghiệp, cố vấn và huấn luyện lãnh đạo cho nhân viên trong tổ chức. Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý và phát triển nhân tài, Jocelyn luôn mang đến sự sáng tạo, đổi mới và tinh thần hướng đến sự xuất sắc trong công việc của mình. Ngoài công việc tại doanh nghiệp, Jocelyn còn hướng dẫn thân chủ cá nhân vượt qua các giai đoạn chuyển giao nghề nghiệp, phát triển kỹ năng lãnh đạo thông qua việc nâng cao nhận thức về điểm mạnh, sự bản lĩnh, giá trị cá nhân, cảm xúc và thương hiệu cá nhân. Bạn có thể kết nối với Jocelyn qua LinkedIn: linkedin.com/in/jocelynchan-losangeles/

Người dịch: Cẩm Thanh

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://associationdatabase.com/aws/NCDA/pt/sd/news_article/583679/_PARENT/CC_layout_details/true?tcs-token=c5d672670ffda7c9af250c94151f65ab7cc8f66578ef1b7f03a4fc33f7a58f82

Photo by Katelyn Perry on Unsplash

Bài viết Nuôi dưỡng các năng lực cốt lõi cho sự kiên cường để ra quyết định nghề nghiệp tốt hơn đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Tác giả: Susan

Hôm nay, tôi đã yêu cầu Susan Magsamen chia sẻ Mẹo trong tuần của cô ấy.

Tôi vừa hoàn thành một bức tranh ghép – hình ảnh hoa và bình minh cùng những từ ngữ cắt ra từ tạp chí, dán thành nhiều lớp cùng với hạt cườm và kim tuyến để diễn tả cảm xúc của tôi ngày hôm đó. Sau đó, tôi cho một người thân xem.

“Tác phẩm này trông có vẻ như được một đứa trẻ 5 tuổi tạo ra vậy.”

Những từ ngữ đó đã làm tôi suy sụp và xấu hổ. Ở tuổi 15, họ khiến tôi cảm thấy việc làm nghệ thuật thật lãng phí thời gian và tệ hơn nữa là việc chia sẻ cảm xúc của mình có thể đi kèm với rủi ro.

Thế giới thường chỉ để cho những người có năng khiếu thể hiện nghệ thuật. Đến khi trẻ em bước vào tuổi thiếu niên, chúng không được khuyến khích vẽ, hát hoặc nhảy trừ khi chúng thể hiện tài năng đặc biệt và có thể trở thành một nhạc sĩ hoặc nghệ sĩ thành đạt. Bảng tâm trạng và tranh ghép? Tốt hơn là nên dành thời gian và năng lượng này cho một việc gì đó hữu ích hơn như bài tập về nhà, cha mẹ hay nghĩ vậy.

Nhưng việc sáng tạo nghệ thuật có tác động tích cực đến não bộ. Nghiên cứu cho thấy quá trình sáng tạo nghệ thuật kích hoạt thùy trước trán, giúp xây dựng các kỹ năng điều hành như lập kế hoạch và tổ chức. Và còn có những ích lợi khác cho việc thể hiện sáng tạo, ví dụ như việc ngân nga kích hoạt dây thần kinh phế vị, kích hoạt hệ thống phó giao cảm để khiến bạn cảm thấy vui vẻ. Thêm vào đó, bạn không cần phải giỏi nghệ thuật để tận hưởng được những lợi ích này.

Cho đến nay, tôi vẫn tạo ra những bức ảnh ghép để chiêm nghiệm và thể hiện cảm xúc của mình, thi thoảng, tôi làm vườn, viết “thơ dở”và hát trong phòng tắm khi phải vật lộn với một vấn đề đặc biệt khó khăn ở nơi làm việc. Khi ai đó đánh giá những gì tôi đã tạo ra, tôi chỉ nhún vai. Bây giờ tôi biết rằng không ai có thể bảo tôi phải cảm thấy như thế nào về tác phẩm nghệ thuật của mình.

Đừng tin rằng bạn phải có năng khiếu nghệ thuật để sáng tạo nghệ thuật.

Hãy dành thời gian cho nghệ thuật mỗi ngày. Ngân nga, vẽ nguệch ngoạc, tô màu, nhảy múa, làm vườn, đan lát và nấu ăn. Hãy tạo ra những môi trường không gian đa dạng phong phú ở nhà, nơi làm việc và trường học để khuyến khích sự khám phá qua các hoạt động vui chơi và nâng cao nhận thức về thế giới giác quan xung quanh bạn. Sáng tạo và nghệ thuật không chỉ là điều có cũng được, không có cũng chẳng sao, chúng là điều cần thiết. Nghệ thuật tạo ra văn hóa. Văn hóa tạo ra cộng đồng. Và cộng đồng tạo nên nhân loại.

Với tất cả sự sáng tạo và lòng biết ơn,

— Thông tin tác giả 

Susan Magsamen, người sáng lập và giám đốc điều hành của Phòng thí nghiệm Nghệ thuật + Tâm trí Quốc tế tại Trường Y khoa Đại học Johns Hopkins, là đồng tác giả (cùng với Ivy Ross) của cuốn sách Your Brain on Art: How the Arts Transform Us (tạm dịch là Não bộ và nghệ thuật: Nghệ thuật chuyển biến chúng ta như thế nào).

Người dịch: Hồ Lan

Biên tập: Cẩm Thanh

Nguồn bài viết: https://characterlab.org/tips-of-the-week/everyones-an-artist/

Photo by: Alicia Zinn on Pexels

Bài viết Ai cũng có thể là một nghệ sĩ đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Chúng ta thực chất là những người kể chuyện 

Hầu hết chúng ta đều như vậy. Mỗi ngày trôi qua, chúng ta thích chia sẻ những câu chuyện cho gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, khách hàng, và cả những người bạn trên điện thoại: những câu chuyện về những gì đang diễn ra xung quanh, về người bạn đời, về con cái, về công việc, về những gì đã xảy ra cuối tuần vừa rồi cũng như trong những chuyến đi gần nhất – chưa kể đến những lời đồn đại thú vị mà ta tình cờ nghe được ở đâu đó, về ai đó.  Chúng ta là những người kể chuyện, nhưng chúng ta còn hơn thế nữa.

Cuộc đời của chúng ta có thể tóm gọn thế này: từ lúc sinh ra đến khi rời xa cõi đời, chúng ta là những câu chuyện đang hiện diện trên thế giới này.

Tất nhiên, chúng ta không thể kể toàn bộ câu chuyện đời mình cho tất cả những ai ta gặp (dù cũng có người cố thử làm điều đó), nhưng hầu hết chúng ta đều chọn lọc và chia sẻ ngẫu nhiên một vài câu chuyện. Và điều thú vị với chính ta là việc có thể biết được mình sẽ kể cho người khác nghe những câu chuyện nào: những câu chuyện thường ngày, những câu chuyện hài hước, vui vẻ hay những câu chuyện buồn, thậm chí bi thương.

Câu chuyện chúng ta tự kể với chính mình

Nhưng, quan trọng hơn những câu chuyện ta kể cho người khác, chính là câu chuyện chính mà ta tự kể với bản thân về cuộc đời mình.

Chúng ta chọn câu chuyện ấy để xâu chuỗi và lý giải tất cả những mẩu chuyện nhỏ lẻ – lần này, không chỉ về điều gì đã xảy ra, mà là tại sao chúng xảy ra. Tại sao ta nghĩ rằng mọi chuyện này đã xảy đến với mình.

Và thế là ta bước vào thế giới của truyền thuyết, huyền thoại, triết học và niềm tin. Ở đó, ta chọn lựa từ một thực đơn mà vũ trụ đã bày sẵn cho nhân loại qua bao thế hệ.

Chúng ta có thể chọn giữa hai cách nhìn: cuộc đời ta là một câu chuyện với ý nghĩa sâu xa ẩn sau mọi chuyện xảy đến với ta – như một dòng sông lớn chảy ngầm dưới lòng đất; hoặc cuộc đời chỉ là một chuỗi sự kiện rời rạc, vô nghĩa, không đầu không cuối.

Chúng ta cũng có thể chọn giữa các cách kể: câu chuyện đời ta xoay quanh một nhân vật chính là Thượng Đế, hoặc là sự tình cờ ngẫu nhiên, hoặc là một biến cố kinh hoàng nào đó – điều mà, (theo cách ta kể), đã làm cuộc đời ta rẽ sang một hướng bế tắc.

Tâm lý nạn nhân

Tất cả những câu chuyện chúng ta có thể chọn, suy cho cùng chỉ gói gọn cơ bản trong hai loại chính: chủ động hoặc bị động.

Những câu chuyện mang tính chủ động là khi ta tự mô tả chính mình là người làm chủ cuộc đời mình, và chịu trách nhiệm – dù toàn bộ hay một phần – cho cách mà cuộc sống của ta đang diễn ra.

Ngược lại, những câu chuyện mang tính bị động là khi chúng ta tự xem mình là nạn nhân do hành động của người khác gây ra, của những biến cố bi kịch, hay những tác động khách quan nằm ngoài tầm kiểm soát. Và vì thế, ta cũng chẳng có trách nhiệm gì với việc cuộc đời mình đã trở nên như thế nào.

Việc lựa chọn một trong hai cách nhìn này – để lý giải cuộc đời mình – có ảnh hưởng vô cùng lớn. Vì chính lựa chọn này sẽ quyết định liệu cuộc đời ta có thay đổi hay không. Thật vậy, điều này không hề bị nói quá lên.

Hãy làm việc với 10% – những điều có thể thay đổi cuộc đời bạn

Nhiều người trong chúng ta thường nghĩ rằng, nếu muốn thay đổi cuộc đời, chỉ cần một vài mẹo thiết thực, vài bài tập hữu ích, và một cái gật đầu hoặc cú hích nhẹ nhàng là đủ để khởi đầu.

Tôi cũng đã từng nghĩ như vậy, từ lâu lắm rồi. Nhưng sau nhiều năm trôi qua và sau khi gặp hàng triệu người tìm việc làm, tôi nhận ra điều này không hề đúng.

Tôi đã học được rằng, câu hỏi quan trọng nhất mà bạn có thể đặt ra với ai đó khi họ nói muốn thay đổi cuộc đời họ là: “Bạn có tin rằng bạn đã góp một phần không nhỏ trong việc định hình cuộc đời bạn cho đến nay – cả tốt lẫn xấu – không? Dù có bất cứ vấn đề nào trong cuộc sống, dù cho hoàn cảnh có tuyệt vọng thế nào, dù có vẻ như quyền lực đang nằm trong tay người khác, bạn vẫn kiểm soát được ít nhất 2% – và bạn có thể làm việc trên con số 2% đó không?”

Thượng đế đang chờ xem câu trả lời của họ. Nếu họ nói “Không”, nếu câu chuyện họ kể chỉ là câu chuyện của một nạn nhân, thì mọi công cụ thay đổi sẽ trở nên vô dụng trong tay họ. 

Ngược lại, nếu họ nói “Có”, thì những thay đổi tuyệt vời trong tương lai có thể đến với họ; thực tế, họ có thể thực sự thay đổi cuộc đời mình.

Vậy cho dù có bao nhiêu phần trăm trong cuộc sống bạn nghĩ rằng bạn không thể thay đổi, thì trong mỗi vấn đề, luôn có một phần bạn có thể thay đổi. Việc kiếm tìm, khám phá và làm việc với phần có thể thay đổi chính là bí quyết để tìm ra cuộc đời mà bạn khao khát.

Bạn đang kể câu chuyện nào về cuộc đời mình?

Người dịch: An Chi

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://www.jobhuntersbible.com/articles/view/how-do-you-explain-your-life

Photo by Etienne Girardet on Unsplash

Bài viết Bạn kể câu chuyện đời mình như thế nào? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Bắt đầu một sự nghiệp mới hoặc chuyển công việc ở giai đoạn lớn tuổi có thể mang lại nhiều điều thú vị, nhưng cũng đầy thách thức. Khi tuổi thọ và thời gian làm việc của con người ngày càng dài hơn, nhiều người sẽ cân nhắc đến việc đào tạo trong các lĩnh vực mới ở giai đoạn sau của cuộc đời. Vậy các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ họ như thế nào?

Lý thuyết Life Span – Life Space (tạm dịch là Quãng đời – Không Gian Sống) của Donald Super cung cấp một khung lý thuyết hữu ích để hiểu rõ các nhu cầu và mối bận tâm đặc biệt của những người chuyển việc ở giai đoạn lớn tuổi. Lý thuyết của Super mô tả sự giao thoa giữa quá trình phát triển sự nghiệp của một cá nhân với các vai trò khác mà họ đảm nhiệm trong suốt cuộc đời. Super cũng tin rằng khái niệm về bản thân của chúng ta – hoặc cách chúng ta nhận thức về bản thân cũng như niềm tin về cách người khác nhìn nhận chúng ta – ảnh hưởng nhiều đến sự hài lòng với các lựa chọn công việc của chúng ta (Brown Jordan & Marinaccio, 2020).  

Mô hình Cầu vồng cuộc sống của Super 

Mặc dù Super thừa nhận rằng nhiều người có thể quay lại giai đoạn khám phá khi đã lớn tuổi, nhưng hầu hết chúng ta đều theo chuẩn mực chung của xã hội, chẳng hạn vào đại học ở giai đoạn tuổi cuối thiếu niên hoặc vào đầu những năm 20 tuổi, theo như mô hình ban đầu của ông. Đối với những thân chủ bắt đầu con đường sự nghiệp mới, đặc biệt là khi họ cần được đào tạo chuyên sâu, họ có thể có cảm giác không đồng điệu khi họ cần hoàn thành các nhiệm vụ phát triển nghề nghiệp ở những thời điểm khác trong cuộc sống so với bạn đồng trang lứa. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp thân chủ điều hướng cảm xúc bằng cách nhận ra và giải quyết các thách thức họ đang đối mặt trong quá trình tư vấn. Hơn thế nữa, mô hình Cầu Vồng Cuộc Sống của Super cung cấp một công cụ trực quan hữu ích, giúp thân chủ nhận biết mình đang ở đâu trên hành trình phát triển sự nghiệp so với bạn đồng trang lứa. Khi sử dụng công cụ này hiệu quả, chuyên viên có thể khám phá khái niệm về bản thân của thân chủ đã được tác động như thế nào bởi sự không đồng điệu này. Việc gọi tên và xác nhận những cảm xúc người chuyển việc lớn tuổi đang trải qua có thể giúp họ chấp nhận rằng hành trình họ đi sẽ khác với bạn đồng trang lứa. 

Chuyên viên hướng nghiệp cũng cần hỗ trợ người chuyển việc lớn tuổi quản lý cảm xúc buồn thương, tiếc nuối. Những thân chủ bắt đầu sự nghiệp mới ở giai đoạn tuổi 40 hoặc trễ hơn có thể cảm thấy mình tụt hậu so với bạn đồng trang lứa đã bắt đầu quá trình đào tạo từ độ tuổi 20 và hiện đang ở giai đoạn duy trì của hành trình phát triển nghề nghiệp. Họ có thể cảm thấy nuối tiếc vì đã không đào luyện mình sớm hơn và cảm thấy thua thiệt vì họ có ít thời gian hơn để đạt mục tiêu nghề nghiệp hơn so với bạn đồng trang lứa. Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ tái định hình những suy nghĩ này và giúp họ nhận ra rằng những kỹ năng họ đã tích lũy qua kinh nghiệm sống là tài sản vô giá cho con đường sự nghiệp mới. Mô hình Cầu Vồng Cuộc Sống của Super có thể hỗ trợ chuyên viên hướng nghiệp giúp người chuyển việc ở giai đoạn lớn tuổi khám phá các vai trò đã từng quan trọng với họ trước đây và xác định những kỹ năng họ đã phát triển từ vai trò đó. 

Mô hình Cầu Vồng Cuộc Sống của Super có thể giúp thân chủ lập kế hoạch thực tiễn cho những năm tháng làm việc còn lại bằng hình ảnh mô tả trực quan quãng đời của một cá nhân. Thân chủ có thể cần giúp trong việc quản lý những cảm xúc buồn, tiếc nuối khi họ nhận ra rằng họ không thể đạt được một vài mục tiêu nghề nghiệp do những giới hạn về thời gian. Việc tạo không gian cho thân chủ bộc lộ những cảm xúc này và ghi nhận những trải nghiệm của họ có thể giúp thân chủ xây dựng những mục tiêu mới, thực tiễn hơn, hỗ trợ việc định hình khái niệm về bản thân mới hình thành trong họ. 

Nhu cầu về sự cân bằng và lối sống lành mạnh

Nhận thức được vị trí hiện tại của thân chủ trong giai đoạn cuộc đời cũng có thể lý giải các nhu cầu thể lý họ đang cần. Những thân chủ đang trải qua các thay đổi lớn trong sự nghiệp sẽ cần đầu tư nhiều thời gian và năng lượng vào việc đào tạo cũng như thiết lập vị thế của mình trong lĩnh vực nghề nghiệp mới. Điều này có thể gây khó khăn với những người lớn tuổi khi họ cần cân bằng giữa công việc được trả lương với việc đi học hoặc kết thúc những đợt thực tập, đồng thời cố gắng duy trì những thói quen sống lành mạnh. Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ nhận biết nhu cầu và giới hạn của cơ thể và lập các kế hoạch thực tế giúp họ đạt được mục tiêu trong khi vẫn duy trì lối sống lành mạnh.   

Giải quyết xung đột giữa các vai trò trong cuộc sống

Thân chủ có thể cảm thấy việc bắt đầu hành trình sự nghiệp mới gây ra những mâu thuẫn với các vai trò khác trong cuộc sống, như vai trò làm cha mẹ hoặc bạn đời. Khi họ dành hết tâm huyết, thời gian và sự chú tâm cho việc phát triển những kỹ năng mới và xây dựng các mối quan hệ trong lĩnh vực công việc mới, họ có thể cảm thấy khó chấp nhận rằng mình không còn dành nhiều thời gian cho các vai trò khác trong cuộc sống. Và nếu những vai trò này quan trọng đối với khái niệm về bản thân của thân chủ, họ khó chấp nhận việc không làm tròn vai trò của mình ở mức độ như trước. Bắt đầu một sự nghiệp mới cũng tạo thêm áp lực cho mối quan hệ của thân chủ với bạn đời hoặc bạn bè, những người đang ở các giai đoạn sự nghiệp khác và muốn dành nhiều thời gian vui chơi, giải trí hơn với thân chủ. Những yếu tố ngoại cảnh này có thể dẫn đến sự bất hòa nhận thức khi khái niệm về bản thân của thân chủ bị thách thức. Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ tái định hình các mối quan hệ với người khác và sử dụng các hoạt động đóng vai hoặc cách can thiệp khác như xác định giá trị bản thân, nhằm giúp thân chủ học và thực hành cách thiết lập các giới hạn để hỗ trợ cho vai trò mới của họ là người lao động.

Việc sắp xếp thời gian cho vai trò người lao động có thể đặc biệt khó khăn với phụ nữ khi họ thường chịu trách nhiệm chăm sóc người thân trong gia đình hơn. Họ có thể cần cân đối việc chăm sóc con cái và cha mẹ già với việc học hoặc việc khối lượng công việc tăng thêm dẫn đến việc họ cảm thấy bực bội khi mình không theo kịp các bạn trẻ hơn. Thân chủ có thể coi trọng việc luôn sẵn sàng hỗ trợ gia đình của mình và cảm thấy buồn khi phải bỏ lỡ một sự kiện hoặc nhờ người khác chăm sóc cha mẹ để hoàn thành bài tập. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp thân chủ ghi nhận trải nghiệm của mình và quản lý cảm xúc thất vọng bằng cách yêu thương bản thân nhiều hơn (xem các bài thực hành và bài tập hướng dẫn tại self-compassion.org; Neff, n.d.), đồng thời học cách thiết lập và duy trì ranh giới rõ ràng (xem cuốn sách của Nedra Glover Tawwab năm 2021, Set Boundaries, Find Peace). Chuyên viên hướng nghiệp cũng có thể hỗ trợ những thân chủ nữ cách hỏi sự trợ giúp từ gia đình và bạn bè khi họ đang trên hành trình tiến tới mục tiêu.

Hỗ trợ thân chủ phát huy tối đa tiềm năng 

Người chuyển việc lớn tuổi mang theo kho tàng kinh nghiệm sống và kỹ năng khi họ bắt đầu sự nghiệp mới. Chuyên viên hướng nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc giúp họ khai phá hết tiềm năng khi chuyên viên hiểu những thách thức thân chủ phải đối mặt và biết cách hỗ trợ họ xuyên suốt hành trình này. Việc áp dụng Mô hình Cầu Vồng Cuộc Sống của Super và giúp trang bị những kỹ năng để cân bằng giữa mục tiêu nghề nghiệp với nhu cầu sống lành mạnh và những yêu cầu ở các vai trò khác trong cuộc sống là các yếu tố then chốt để hỗ trợ những người chuyển việc lớn tuổi.  

Tham khảo

Brown Jordan, A. L., & Marinaccio, J. N. (2020). Facilitating career development student manual (revised 4th ed.). National Career Development Association. 

Glover Tawwab, N. (2021). Set boundaries, find peace: A guide to reclaiming yourself. TarcherPerigee.

Neff, K. (n.d.). Guided practices, self-compassion.org. Retrieved January 17, 2023, from https://self-compassion.org/category/exercises/#

— Thông tin tác giả

Jane Frisch, MS, LPC, CCC, là nhà trị liệu tại Wings of Change Counseling, LLC ở Coopersburg, PA, và cô sẽ mở công ty riêng của mình mang tên Jane Frisch Career Counseling vào mùa hè này. Bạn có thể liên hệ với cô ấy tại  jfrisch5497@gmail.com và https://www.linkedin.com/in/janefrischms/overlay/contact-info/ 

Người dịch: Mai Lê

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://associationdatabase.com/aws/NCDA/pt/sd/news_article/506613/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Huy Phan on Unsplash

Bài viết Hỗ trợ người lao động lớn tuổi chuyển việc: Áp dụng lý thuyết của Super và các công cụ mới đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Được phát triển bởi nhà tâm lý học Elaine Aron vào năm 1996, thuật ngữ “highly sensitive person (HSP) – tạm dịch là người nhạy cảm cao – mô tả sự nhạy cảm trong xử lý giác quan ở khoảng 15-20% dân số (Aron, 2020).  Mặc dù sự nhạy cảm này có thể mang đến những thách thức cho người nhạy cảm cao tại nơi làm việc và cho quá trình tìm việc nhưng nó cũng mang lại những lợi thế. Ví dụ, người nhạy cảm cao có xu hướng thích ngoại giao, dựa vào trực giác, sáng tạo và có kỹ năng lắng nghe tốt cũng như chú ý đến chi tiết (Fuller, 2023). Ngược lại, họ có thể gặp phải chứng tê liệt phân tích, xu hướng kiệt sức do sự cảnh giác quá mức hoặc do mức độ đồng cảm và lòng trắc ẩn cao đối với người khác đến mức họ có thể cảm thấy như thể chính họ đang trải qua trải nghiệm đó. Vì sự trung thành mà các người nhạy cảm cao thể hiện với người khác nên họ có thể không biết cách thức và thời điểm thiết lập các ranh giới lành mạnh.

Chuyên viên hướng nghiệp có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ thân chủ nhạy cảm cao tận dụng năng khiếu và tài năng của họ để phát triển trong công việc. Chuyên viên hướng nghiệp cũng có thể khuyến khích khám phá những nghề nghiệp phù hợp nhất với quá trình xử lý giác quan của họ khi làm việc để tối đa hóa cơ hội phát triển cá nhân. Việc đồng hành hỗ trợ thân chủ nhạy cảm cao trong việc cân bằng giác quan một cách thích hợp là vô cùng cần thiết.

Chân dung người nhạy cảm cao

Trong khi các nghiên cứu về độ nhạy cảm cao như một dạng phân kỳ thần kinh đang ngày càng gia tăng, nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy đặc tính của người nhạy cảm cao bắt nguồn từ các kích thích giác quan mà những người khác có thể không chú ý đến. Điều này khiến người nhạy cảm cao trở nên khác biệt trong cách họ trải nghiệm môi trường, cảm xúc và tình huống trong công việc và cuộc sống (Parker, 2022).

Có bốn dấu hiệu chính của nhóm nhạy cảm cao, được phân biệt theo nghiên cứu của Aron (Aron, 2020), tạo thành từ viết tắt “DOES”:

1. Khả năng đào sâu khi xử lý thông tin (Depth of Processing): Người nhạy cảm cao có mong muốn hiểu, phân tích và chiêm nghiệm về những suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của họ. Vì vậy, họ nghiên cứu bản thân và môi trường xung quanh, đặt những câu hỏi chi tiết và đào sâu, đồng thời mất nhiều thời gian hơn để đưa ra quyết định. Họ có nhiều khả năng nắm bắt và hạn chế sai lầm hơn.
2. Tình trạng dễ bị kích thích quá mức (Overarousability): Người nhạy cảm cao chú ý nhiều hơn đến môi trường của họ và dễ dàng bị choáng ngợp. Một số tình huống nhất định có thể gây ra sự kích thích quá mức và dẫn đến cảm giác mất tập trung, lo lắng hoặc mệt mỏi. Tất cả năm giác quan đều dễ bị tổn thương trước trạng thái bị kích thích quá mức này.
3. Sự nhạy cảm về cảm xúc và đồng cảm cao (Emotional Sensitivity and Strong Empathy): Người nhạy cảm cao kết nối với nỗi đau của người khác. Họ có thể cảm thấy đau đớn như thể chính họ đang trải qua tình huống đó. Tuy nhiên, việc quá kết nối với cảm xúc của người khác có thể gây hại và tác động tiêu cực đến ranh giới cần thiết lập.
4. Sự nhạy cảm về giác quan (Sensory Sensitivity): Điều này có thể bao gồm từ việc nhận thấy các chi tiết thẩm mỹ trong môi trường mà người khác bỏ lỡ, đến việc phát hiện các dấu hiệu bất thường có thể cảnh báo nguy hiểm. Người nhạy cảm cao thường có xu hướng tự bảo vệ bản thân và những người khác, nhưng việc cảnh giác cao độ sẽ phản tác dụng.

Để giúp nhận dạng một người nhạy cảm cao, Aron đã tạo một bài tự kiểm tra. Thang đo độ nhạy cảm đã có bản online (đã được điều chỉnh) và trong cuốn sách của tác giả, The Highly Sensitive Person (Aron, 2020).

Sự nhạy cảm trong xử lý giác quan không được coi là một chứng rối loạn, và tình trạng dễ bị kích thích quá mức của nó khác so với chứng lo âu lâm sàng, điều này có thể cản trở cuộc sống hàng ngày. Trong thập kỷ qua, các nhà nghiên cứu đã đạt được những bước đột phá trong việc xác định các thành phần tâm lý, sinh lý và di truyền của sự nhạy cảm này và các nghiên cứu mới đang được tiến hành (Pluess, 2021).

Cách người nhạy cảm cao nhìn nhận bản thân và môi trường xung quanh

Người nhạy cảm cao cảm thấy rằng họ hòa hợp và thích ứng nhanh hơn với thế giới xung quanh. Vì vậy, họ thường cảm thấy khác biệt, bị hiểu lầm hoặc thiếu tự tin trong cách họ nắm bắt các sự kiện và tình huống.

Người nhạy cảm cao có ý thức và sự tận tâm cao độ trong công việc của họ. Họ thường xuyên đưa ra các giải pháp và ý tưởng, đồng thời họ quan tâm đến cả trải nghiệm cũng như kết quả. Người nhạy cảm cao ít có khả năng nhìn mọi thứ bằng màu đen và trắng. Họ làm việc tốt trong các không gian sáng tạo và có xu hướng là người giải quyết vấn đề hiệu quả.

Khi làm rõ ý nghĩa và sự thỏa mãn trong công việc, người nhạy cảm cao bắt buộc phải xem xét những ảnh hưởng về tinh thần, cảm xúc, môi trường và thể chất. Việc phân tích kỹ lưỡng từng mảng này giúp điều chỉnh các nhiệm vụ, chức năng và vai trò phù hợp với người nhạy cảm cao.

Giúp người nhạy cảm cao tận dụng những đặc tính của họ để phát triển trong công việc

Dưới đây là một số cách mà các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ nhạy cảm cao trong quá trình khám phá nghề nghiệp và thúc đẩy mục đích và sự phát triển chuyên môn tại nơi làm việc, một phần được lấy cảm hứng từ chương sách Thrive at Work của Aron (Aron, 2020).

• Khuyến khích sự liên kết với văn hóa tổ chức và lãnh đạo. Sự giao tiếp thường xuyên, minh bạch và thấu cảm giữa người nhạy cảm cao và người quản lý của họ là điều cần thiết để phát triển niềm tin. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp người nhạy cảm cao khám phá các giá trị và ưu tiên của họ liên quan đến những ảnh hưởng về cảm xúc và môi trường tại nơi làm việc, để họ có thể bày tỏ ý tưởng một cách cởi mở và có những buổi đối thoại 1-1 hiệu quả.
• Tối ưu hóa môi trường; giảm thiểu kích thích. Sự gián đoạn thường xuyên, tiếng ồn không kiểm soát được, đèn huỳnh quang và mùi nồng nặc có thể gây khó khăn cho người nhạy cảm cao. Các giải pháp để giảm kích thích ở nơi làm việc bao gồm lắp đặt hệ thống chống ồn, đeo tai nghe và thiết lập chính sách không sử dụng mùi hương. Cơ hội làm việc từ xa hoặc trong môi trường kết hợp cũng có thể giúp kiểm soát được sự xao lãng. Các chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp người nhạy cảm cao xác định các vị trí, công ty và ngành nghề cho phép môi trường làm việc linh hoạt. Họ cũng có thể huấn luyện thân chủ các chiến lược để đưa ra yêu cầu với cấp quản lý về các giải pháp như vậy tại nơi làm việc, đồng thời xác định các giả định hoặc niềm tin giới hạn có thể cản trở khách hàng. Họ có thể giúp khách hàng xác định các khía cạnh cụ thể của yêu cầu đó để cùng phối hợp quyết định về thời gian và phương pháp tốt nhất để tiếp cận cuộc đối thoại. Ví dụ như việc thông báo trước cho người quản lý về chủ đề được đề cập để cả hai người có thể mong đợi một cuộc đối thoại tập trung.
• Ưu tiên quyền tự chủ. Những nghề nghiệp cho phép việc lựa chọn cách hoàn thành nhiệm vụ là tốt nhất cho người nhạy cảm cao, những người không thích bị quản lý quá mức chi tiết. Sự giám sát chặt chẽ đe dọa đến không gian và thời gian cần có để suy nghĩ sâu sắc. Nhiều người nhạy cảm cao phát triển trong công việc tự kinh doanh vì lý do này, đây là một lựa chọn có thể được cân nhắc thảo luận trong quá trình khám phá nghề nghiệp (Aron, 2020).
• Chuyên viên hướng nghiệp có thể là những đối tác chiến lược hiệu quả trong việc khám phá động lực, kỹ năng và sở thích của người nhạy cảm cao liên quan đến mơ ước kinh doanh, công việc tư vấn hoặc khởi nghiệp. Các bài đánh giá trắc nghiệm, bao gồm Myers-Briggs Type Indicator (MBTI), Energy Leadership Index Assessment – Bài đánh giá Chỉ số Năng lượng Lãnh đạo, DiSC, Enneagram và CliftonStrengths, có thể làm rõ hơn các đặc điểm phù hợp với việc khởi nghiệp. Hồ sơ nghề nghiệp trên trang web O*NET của Bộ Lao động cũng có thể hữu ích trong việc xác định các kỹ năng mềm cần thiết cho một số vai trò nhất định liên quan đến tư vấn.
• Khuyến khích sự giao tiếp nhất quán. Do người nhạy cảm cao thường mất nhiều thời gian hơn để hiểu được môi trường của họ, do đó họ có thể có lợi qua việc kết nối với các nhà lãnh đạo minh bạch và đối thoại thường xuyên về hiệu quả công việc, thay vì một buổi đánh giá thường niên. Chuyên viên hướng nghiệp có thể hướng dẫn thân chủ nhạy cảm cao cách yêu cầu phản hồi thường xuyên, điều này giúp tăng khả năng giao tiếp và tối ưu hóa mối quan hệ đồng thời giảm thiểu yếu tố bất ngờ.
• Đánh giá sự kiệt sức và ranh giới. Người nhạy cảm cao có thể bị cuốn vào một nhiệm vụ, dự án hoặc ý tưởng. Họ dễ dàng kiệt sức hơn vì năng lượng tiêu tốn vào suy nghĩ/cảm xúc. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp thân chủ tạo ra và thực hiện các ranh giới lành mạnh, từ giờ họ làm việc cho đến cách họ dành thời gian cho bản thân. Hãy hướng dẫn thân chủ phát triển nghề nghiệp phù hợp với cuộc sống của họ, thay vì cố gắng quản lý một cuộc sống phù hợp với nghề nghiệp của họ.
• Hãy nhận biết khả năng xảy ra các tình trạng bệnh lý khác. Người nhạy cảm cao có thể có các tình trạng cùng tồn tại đòi hỏi phải có sự điều chỉnh theo ADA. Họ có thể dễ mắc bệnh hơn do có sự kết nối giữa tâm và thân. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp thân chủ xác định những điều chỉnh hợp lý tại nơi làm việc có lợi cho sự nghiệp và sự bình an hạnh phúc của họ, đồng thời có thể hướng dẫn họ những cách tiếp cận tốt nhất để yêu cầu những điều chỉnh từ doanh nghiệp. Chuyên viên hướng nghiệp cũng có thể tham khảo các tài nguyên trực tuyến của NCDA tại www.ncda.org dành cho khách hàng khuyết tật (NCDA, 2023).

Những thân chủ nhạy cảm cao có thể truyền cảm hứng về những công cụ, phương pháp, các buổi đối thoại mới và sáng tạo cho chuyên viên hướng nghiệp vì họ có sự trải nghiệm sâu sắc thế giới nội tâm phong phú của mình. Chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp người nhạy cảm cao trân trọng những đặc tính của họ và tìm ra những chiến lược tốt nhất để triển khai trong công việc và trong quá trình phát triển nghề nghiệp của họ để họ có thể phát triển.

Tham khảo

Aron, E. N. (2020). The highly sensitive person: How to thrive when the world overwhelms you, 25th Anniversary Edition. Citadel Press. (Original work published 1996).

Aron, E. N. (1996). Are you highly sensitive? The Highly Sensitive Person. https://hsperson.com/test/highly-sensitive-test/

Fuller, H. (2023, May). Serving the highly sensitive person: Considerations for career service providers. Career Convergence. https://ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/506346/_PARENT/CC_layout_details/false

NCDA. (2023). Internet sites for career planning, special populations: Clients with disabilities. https://ncda.org/aws/NCDA/pt/sp/resources

Parker, E. (2022, October 24). Am I a highly sensitive person – Or do I have anxiety? Sensitive Refuge. https://highlysensitiverefuge.com/am-i-a-highly-sensitive-person-or-do-i-have-anxiety/

Pluess, M. (2021, November 26). Here’s everything researchers know about high sensitivity, as of 2021. Sensitive Refuge. https://highlysensitiverefuge.com/heres-everything-researchers-know-about-high-sensitivity-as-of-2021/

— Thông tin tác giả

Tiffany Greene là một chuyên gia khai vấn nghề nghiệp và lãnh đạo với 25 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhân sự. Với tư cách là cựu Phó Chủ tịch Nhân sự, bà đã cố vấn cho các tổ chức đạt đến hiệu quả vận hành xuất sắc trong quá trình tuyển dụng và tuyển chọn, lương thưởng và phúc lợi, cũng như phát triển chuyên môn. Hiện tại, Tiffany giúp thân chủ định hướng những suy nghĩ và cảm xúc bắt nguồn từ quá trình chuyển đổi nghề nghiệp bằng cách khám phá nhận thức về tư duy và đưa ra những lựa chọn sáng suốt. Sử dụng phong cách khai vấn trắc ẩn và dựa vào trực giác, bà phối hợp với thân chủ để tìm ra định hướng rõ ràng và mối liên kết trong công việc của họ, từ đó tăng sự tự tin, mục tiêu nghề nghiệp, cũng như sự phát triển và tiến bộ đích thực. Tiffany là Chuyên gia khai vấn với chứng chỉ ACC của Liên đoàn Khai vấn Quốc tế (ICF). Bà cũng được chứng nhận bởi Energy Leadership Index Assessment – Bài đánh giá Chỉ số Năng lượng Lãnh đạo. Bạn có thể liên hệ với bà tại tiffany@greenecareercoach.com và linkedin.com/in/greenecareercoach/.

Người dịch: Hồ Lan

Biên tập: Cẩm Thanh

Nguồn bài viết: https://associationdatabase.com/aws/NCDA/pt/sd/news_article/536602/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Priscilla Du Preez on Unsplash

Bài viết Giúp người nhạy cảm cao thích nghi với môi trường làm việc và phát triển đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Trong những năm gần đây, việc xây dựng và sử dụng các khu vườn trong các trường mẫu giáo và cấp giáo dục phổ thông ngày càng phổ biến (theo Dring và cộng sự, 2020). Có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng vườn trường có thể được sử dụng để cải thiện nhiều mục tiêu học tập khác nhau liên quan đến tâm lý – xã hội. Ví dụ như phát triển hoạt động cộng đồng, tăng cường các hành vi bảo vệ môi trường và cải thiện sức khỏe, hạnh phúc và phát triển cá nhân (Austin, 2022; Parks và cộng sự, 2022; Williams & Brown, 2012). Trong môi trường trường học, các khu vườn học tập thường được sử dụng để tích hợp với các chủ đề trong lớp, chẳng hạn như nghiên cứu xã hội và sinh học, với hoạt động học tập qua trải nghiệm thực tiễn (Diaz và cộng sự, 2018). Với sự hỗ trợ của khoa học công nghệ, có vẻ như đây có thể là cơ hội để các chuyên viên hướng nghiệp tại trường học kết hợp các lợi ích khác nhau của vườn trường vào các chương trình phát triển nghề nghiệp, các biện pháp can thiệp và chương trình học. 

Phát triển nghề nghiệp và việc làm vườn

Trong lý thuyết nền tảng của mình, Super mô tả cột mốc phát triển quan trọng đối với học sinh bậc mẫu giáo và phổ thông là phát triển ý thức về bản thân cũng như phát triển thái độ và kiến thức liên quan đến nghề nghiệp và công việc (Super, 1992). Các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện hơn thông qua việc trồng một khu vườn. Bản chất của việc làm vườn mang đến cho học sinh cơ hội thực hành các kỹ năng có thể chuyển đổi quan trọng trong nghề nghiệp. Khu vườn cần nhiều thời gian lên kế hoạch, công sức và nỗ lực, quan trọng hơn nữa là học sinh sẽ học được rằng làm việc nhóm là điều cần thiết để giúp duy trì khu vườn. Ngoài ra, làm vườn còn mang đến những cơ hội học tập có thể sẽ không xảy ra trong lớp học. Khi thiên nhiên được sử dụng làm công cụ học tập, thiên nhiên cũng đóng vai trò như một người thầy, vì học sinh có thể học hỏi rất nhiều điều về thế giới xung quanh và thậm chí cả về chính bản thân mình. Về cơ bản, việc làm vườn mang đến cơ hội thực hành nhiều kỹ năng có thể chuyển đổi và phát triển sự hiểu bản thân của học sinh hơn nữa.

Lập kế hoạch, tầm nhìn và mục tiêu

Nhiều học sinh có thể nắm bắt được mối liên hệ giữa một khu vườn phát triển tươi tốt với nhu cầu về tầm nhìn, kế hoạch và mục tiêu rõ ràng. Điều này tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào quá trình lập kế hoạch cũng như phát triển các kỹ năng tổ chức quan trọng có thể được sử dụng trong các khía cạnh khác của cuộc sống. Một hướng phát triển kế hoạch cho khu vườn là yêu cầu học sinh đánh giá tình hình hiện tại của khu vườn, các em muốn khu vườn phát triển như thế nào cũng như những nguồn lực và hoạt động nào cần thiết để biến tầm nhìn của các em thành hiện thực. Các chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ và hướng dẫn cho học sinh trong suốt quá trình thiết lập kế hoạch, tầm nhìn và mục tiêu.

Học bằng giác quan

Việc làm vườn mang lại trải nghiệm giác quan độc đáo. Học sinh có thể ngửi thấy mùi hoa nở, cảm nhận những xúc chạm khác nhau ở lá, thân và quả, nhìn thấy chuyển động nhộn nhịp của các loài thụ phấn vo ve quanh vườn, nghe tiếng hót của nhiều loài chim và nếm hương vị ngọt ngào, đậm đà của một quả cà chua mới hái. Việc kết hợp nhiều trải nghiệm giác quan khác nhau trong lúc học có thể giúp tăng trải nghiệm học tập cũng như nâng cao động lực, niềm tin vào năng lực của bản thân và đạt được thành tựu của học sinh (Cree & Robb, 2021). Việc làm vườn tạo cơ hội đặc biệt cho các chuyên viên hướng nghiệp tận dụng được việc học bằng giác quan.

Tư duy hệ thống

Trong những năm gần đây, nhiều học sinh nhận thấy rõ rằng họ đang sống trong một thế giới đầy biến động (volatile), không chắc chắn (uncertain), phức tạp (complex) và mơ hồ (ambiguous) (viết tắt là VUCA; Bennett & Lemoine, 2014). Mọi người tin rằng để giúp điều hướng thế giới VUCA, việc phát triển hiểu biết về mối liên kết giữa các hệ thống khác nhau là điều quan trọng. Một khu vườn phát triển hiệu quả là kết quả trực tiếp của nhiều hệ thống tương tác với nhau. Do đó, việc làm vườn mang đến cho học sinh trải nghiệm thực tế về học tập và phân tích cơ chế của các hệ thống phức tạp cũng như phát triển các biện pháp can thiệp để giúp tác động đến các hệ thống này. Khi làm vườn, học sinh có thể học được một phần quan trọng của tư duy hệ thống – cho dù các em nghĩ rằng mình hiểu hệ thống và cố gắng kiểm soát hệ thống đến mức nào thì một điều gì đó mới vẫn sẽ xuất hiện (Demssie và cộng sự, 2023). Ví dụ, học sinh có thể rất ngạc nhiên khi có nhiều loại cây mới bắt đầu mọc trong vườn, mặc dù không có ai trồng nó. Suy ngẫm về sự phát triển bất ngờ này, học sinh có thể xem xét các khả năng làm thế nào mà các cây đó xuất hiện ở đây, chẳng hạn như do hạt giống chôn vùi trong đất, bị gió thổi bay hoặc được mang vào vườn bằng đế giày của ai đó. Khám phá những khả năng này với một chuyên viên hướng nghiệp tạo cơ hội cho học sinh thực hành nhiều loại tư duy như tư duy tuyến tính, tư duy phản biện, và tư duy hệ thống, mà sau đó chuyên viên hướng nghiệp có thể chỉ ra mối liên hệ với việc điều hướng trong thế giới mà học sinh đang sinh sống.

Làm việc đội nhóm và xây dựng cộng đồng

Duy trì một khu vườn có thể là một quá trình kéo dài hàng năm và đòi hỏi cần phải bắt tay làm việc thực sự. Ngoài những công việc về thể chất cần thiết, chúng ta còn cần nhiều nguồn lực khác, chẳng hạn như phân hữu cơ, hạt giống, dụng cụ và con người để nấu và ăn thực phẩm được sản xuất. Vì vậy, học sinh sẽ nhanh chóng học được rằng để hoàn thành mục tiêu làm vườn của mình, các em cần phải làm việc đội nhóm. Ngoài ra, học sinh sẽ biết được rằng thông qua quá trình làm việc cùng nhau như một đội nhóm, ý thức cộng đồng sẽ được xây dựng. Để giúp thúc đẩy việc xây dựng đội nhóm và cộng đồng, chuyên viên hướng nghiệp có thể khuyến khích học sinh khám phá các nguồn lực hỗ trợ (ví dụ như từ trường học, địa phương và tỉnh thành), tạo ra các bước hành động để xây dựng và duy trì các mối quan hệ đó. Điều này cũng sẽ giúp học sinh tiếp cận với nhiều con đường sự nghiệp khác nhau, chẳng hạn như các công việc liên quan đến chính sách thực phẩm và môi trường, nông nghiệp, ẩm thực, thiết kế và quản lý.

Đặt tất cả các mảnh ghép lại với nhau

Bản chất của việc làm vườn đem đến cho học sinh cơ hội nhìn thấy kết quả trực tiếp nhờ nỗ lực của các em khi thiết kế, duy trì và chăm sóc khu vườn. Điều này có thể hữu ích cho học sinh từ cấp mẫu giáo tới lớp 12, vì nhiều khi chủ đề nghề nghiệp tạo ra suy nghĩ về một điều gì đó hơi xa vời trong tương lai. Do đó, việc làm vườn có thể được sử dụng như một biện pháp can thiệp về trải nghiệm nghề nghiệp để giúp tạo điều kiện phát triển nhận thức về bản thân và giúp học sinh tiếp xúc với nhiều nghề nghiệp khác nhau. Ngoài ra, làm vườn có thể là một cách độc đáo để thấm nhuần các yếu tố liên quan đến phát triển nghề nghiệp quan trọng, chẳng hạn như xây dựng kỹ năng chuyển giao, nâng cao hiểu biết về bản thân, phát triển mạng lưới và xây dựng mối quan hệ cũng như thúc đẩy hạnh phúc toàn diện của học sinh. Chuyên viên hướng nghiệp áp dụng lý thuyết của Super theo cách thực hành này sẽ nâng cao hiểu biết của học sinh về các quá trình phát triển kéo dài suốt cuộc đời.

Tham khảo

Austin, S. (2022). The school garden in the primary school: meeting the challenges and reaping the benefits. Education 3-13, 50(6), 707–721.

Bennett, N., & Lemoine, J. (2014). What VUCA really means for you. Harvard Business Review, 92(1/2).

Cree, J., & Robb, M. (2021). The essential guide to forest school and nature pedagogy. Routledge.

Demssie, Y. N., Biemans, H. J. A., Wesselink, R., & Mulder, M. (2023). Fostering students’ systems thinking competence for sustainability by using multiple real-world learning approaches. Environmental Education Research, 29(2), 261–286.

Diaz, J. M., Warner, L. A., & Webb, S. T. (2018). Outcome framework for school garden program development and evaluation: A delphi approach. Journal of Agricultural Education, 59(2), 143–165.

Dring, C. C., Lee, S. Y. H., & Rideout, C. A. (2020). Public school teachers’ perceptions of what promotes or hinders their use of outdoor learning spaces. Learning Environments Research, 23(3), 369–378.

Parks, M., Hershey, H. P., Sobzack, S., & Tichenor, M. S. (2022). Dirty hands: Exploring elementary school gardens to develop pro-environmental attitudes. Kappa Delta Pi Record, 58, 87–91.

Super, D. E. (1992). Toward a comprehensive theory of career development. In D. H. Montross & C. J. Shinkman (Eds.), Career development: Theory and practice (pp. 35–64). Charles C. Thomas, Publisher.

Williams, D. R., & Brown, J. D. (2012). Learning gardens and sustainability education: Bringing life to schools and schools to life. Routledge.

— Thông tin tác giả

Josh Mangin là nghiên cứu sinh trong chương trình lãnh đạo tại trường đại học Southern Maine. Mối quan tâm học thuật của Josh tập trung vào cách thiên nhiên có thể thúc đẩy khả năng lãnh đạo và phát triển nghề nghiệp. joshua.mangin@maine.edu 

Người dịch: Việt Hương

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://associationdatabase.com/aws/NCDA/pt/sd/news_article/554322/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Paige Cody on Unsplash

Bài viết Phát triển nghề nghiệp: Sử dụng Vườn trường để giúp thúc đẩy phát triển nghề nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

ChatGPT là gì?

ChatGPT, một ứng dụng trí tuệ nhân tạo, được tạo ra bởi công ty nghiên cứu OpenAI và ra mắt vào tháng 11 năm 2022. ChatGPT sử dụng khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên để tạo ra các cuộc hội thoại giống con người với người dùng. ChatGPT phản hồi các gợi ý bằng văn bản qua cách mô phỏng một người thật trả lời các câu hỏi và soạn thảo các nội dung khác nhau.

ChatGPT thu thập dữ liệu thông qua một quy trình gọi là “web scraping,” trong đó các công cụ tự động được sử dụng để quét internet nhằm tìm thông tin liên quan, trích xuất dữ liệu từ các trang web khác nhau và lưu trữ chúng trong cơ sở dữ liệu của nó. (June, 2023). Ngoài ra, ChatGPT còn thu thập thông tin từ phản hồi của người dùng, các cơ sở dữ liệu kiến thức được tạo ra bởi các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực khác nhau, mạng xã hội và các nguồn dữ liệu mở (Mercier, 2023).

Kể từ khi ra mắt, hơn 100 triệu người dùng đã nhập các câu hỏi vào khung văn bản trên trang chủ của ChatGPT (Marr, 2023). Sau khi ChatGPT trả lời, người dùng có một số lựa chọn để cân nhắc. Người dùng có thể nhập một câu hỏi mới, tái tạo các câu trả lời bổ sung thêm cho cùng một câu hỏi, sao chép đoạn văn bản từ ChatGPT để sử dụng cho mục đích cá nhân, hoặc thích hoặc không thích câu trả lời.

ChatGPT có thể được sử dụng như thế nào?

Người dùng có thể tận dụng ChatGPT để hình thành ý tưởng, giải thích các chủ đề phức tạp, và thậm chí sáng tác bài hát hoặc thơ. Đây cũng có thể là một nguồn tài nguyên hữu ích để tối ưu hóa quá trình tìm việc, bao gồm chỉnh sửa thư ứng tuyển, tìm kiếm các chức danh công việc thay thế hoặc tóm tắt mô tả công việc (Kelly, 2023). Theo ChatGPT, chúng ta nên cân nhắc đến một số điều nên làm và không nên làm sau.

Điều quan trọng cần nhớ là ChatGPT hoạt động tốt nhất như một công cụ hình thành ý tưởng, cung cấp thông tin và các nội hàm, chứ không thay thế cho năng lực chuyên môn và tư duy phản biện của con người. Chuyên viên hướng nghiệp có thể hỗ trợ thân chủ tìm việc, nhưng sau cùng, thân chủ nên đưa ra kết luận dựa trên sự hiểu biết sâu sắc hơn về nhu cầu và hoàn cảnh cá nhân của họ.

Điều nên làm

1. Nghiên cứu và tìm hiểu: ChatGPT có thể cung cấp thông tin về các lộ trình phát triển sự nghiệp, ngành nghề, và các vị trí công việc khác nhau. Hãy hỏi ChatGPT chia sẻ các yêu cầu về trình độ bằng cấp, xu hướng thị trường việc làm, hoặc mức lương.
2. Hỗ trợ viết Sơ yếu lý lịch và Thư ứng tuyển: Hướng dẫn thân chủ cách nhờ ChatGPT hướng dẫn cải thiện bản nháp đầu tiên của Sơ yếu lý lịch và Thư ứng tuyển. Cần chú ý xem thân chủ cần hỗ trợ nhiều nhất ở những phần nào, ví dụ như định dạng, sau đó chỉ dẫn thân chủ hỏi ChatGPT để được hỗ trợ về định dạng.
3. Chuẩn bị phỏng vấn: Hướng dẫn thân chủ yêu cầu ChatGPT cung cấp các tình huống thực hành phỏng vấn. Thân chủ có thể hỏi về các câu hỏi phỏng vấn phổ biến, nhận phản hồi về các câu trả lời, và nhận lời khuyên về chiến lược và kỹ thuật phỏng vấn.
4. Thông tin thị trường: Khuyến khích thân chủ tìm hiểu thông tin từ ChatGPT về đa dạng các ngành nghề, như triển vọng phát triển, các xu hướng mới nổi, hoặc yêu cầu về kỹ năng.
5. Nâng cao kỹ năng: Khuyến khích thân chủ tham khảo ý kiến từ ChatGPT về các nguồn tài nguyên, khóa học trực tuyến, hoặc các chứng chỉ có thể giúp thân chủ nâng cao kỹ năng cụ thể liên quan đến sở thích nghề nghiệp.

Điều không nên làm

1. Sự tin tưởng mù quáng: Hạn chế thân chủ phụ thuộc hoàn toàn vào ChatGPT nhằm tìm kiếm thông tin nghề nghiệp. Tuy đây là một nguồn tài nguyên hữu ích, việc kết nối với các chuyên viên hướng nghiệp, cố vấn đáng tin cậy, hoặc chuyên gia trong lĩnh vực nghề nghiệp liên quan là rất quan trọng để nhận được hỗ trợ phù hợp theo nhu cầu cá nhân.
2. Thông tin bị thiên lệch: Khuyến khích thân chủ cẩn trọng với các thiên kiến tiềm ẩn trong các câu trả lời của ChatGPT, do việc thu thập thông tin từ internet có thể dẫn đến nội dung bị thiên lệch hoặc không chính xác.
3. Các dự báo chắc chắn: Hướng dẫn thân chủ không nên phụ thuộc hoàn toàn vào các dự đoán của ChatGPT về cơ hội việc làm hoặc xu hướng nghề nghiệp tương lai. Xu hướng thị trường có thể thay đổi nhanh chóng và hoàn cảnh cá nhân có thể khác nhau.
4. Sự cá nhân hóa: Lưu ý rằng ChatGPT không có khả năng nhận biết các hoàn cảnh, kỹ năng và mục tiêu cá nhân. Hãy hiểu rằng thông tin có thể không xem xét đến lý lịch và sở thích của từng thân chủ.
5. Đồng cảm và cảm xúc: ChatGPT không có khả năng nhận biết cảm xúc hoặc đồng cảm với thân chủ. Mặc dù có thể được yêu cầu chia sẻ thông tin và hiểu biết sâu sắc, nó không thể thay thế sự hỗ trợ về mặt cảm xúc và sự đồng cảm của một chuyên viên hướng nghiệp, một cố vấn đáng tin cậy, hoặc một chuyên gia trong lĩnh vực nghề nghiệp liên quan.

Mẹo sử dụng ChatGPT trong quá trình tìm việc 

Sau khi chuyên viên hướng nghiệp và thân chủ đã làm rõ mục tiêu tìm việc, và chuẩn bị một bản tóm tắt các kỹ năng và kinh nghiệm, họ có thể sử dụng ChatGPT cho các phần khác của quá trình tìm kiếm. Điều thiết yếu là nhập các lệnh hiệu quả, chi tiết (mà không bao giờ nhập bất kỳ thông tin cá nhân nào).

Ví dụ, để hỏi ChatGPT về các thông tin khác liên quan đến quá trình tìm việc, thân chủ có thể nhập câu hỏi như sau:

“Đối với một sinh viên mới tốt nghiệp ngành tiếp thị và truyền thông muốn làm việc trong lĩnh vực bán hàng ở New York, vui lòng giúp [viết sơ yếu lý lịch, viết thư ứng tuyển, tìm các vị trí chức danh]. Bạn cần thêm thông tin gì để làm điều này?”

Dưới đây là một số mẹo và chiến lược sử dụng ChatGPT để nâng cao các khía cạnh khác trong quá trình tìm việc. Hãy nhớ rằng đây chỉ là một công cụ, hãy sử dụng những gì có ích và tránh sao chép nguyên văn từ ChatGPT.

Thư ứng tuyển

Hãy thử lệnh, “Vui lòng chỉnh sửa thư ứng tuyển này dựa trên mô tả công việc và sơ yếu lý lịch.” (Lưu ý: Tạo một dòng mới trong lệnh bằng cách nhấn Shift+Enter cùng một lúc.) Sao chép và dán thư ứng tuyển, mô tả công việc, và sơ yếu lý lịch vào hộp văn bản, sau đó nhấn Enter.

ChatGPT sau đó sẽ tạo ra 1 phiên bản thư ứng tuyển cạnh tranh hơn, được cập nhật dựa trên mô tả công việc đã nhập.

Sơ yếu lý lịch

Để có một sơ yếu lý lịch thân thiện với hệ thống theo dõi ứng viên (ATS) cho các vị trí chức danh cụ thể, thân chủ có thể thử thêm lệnh, “Vui lòng điều chỉnh sơ yếu lý lịch (xem bên dưới) cho [vị trí] tại [công ty].” Sau đó sao chép và dán sơ yếu lý lịch và mô tả công việc vào hộp văn bản.

ChatGPT cũng có thể giúp chỉnh sửa sơ yếu lý lịch để phản ánh tốt hơn kinh nghiệm chuyên môn của thân chủ (Yan & Le, 2023). Hãy thử sử dụng lệnh, “Xin vui lòng tóm tắt lược sử kinh nghiệm làm việc bên dưới thành các điểm ngắn gọn.”

Tóm tắt mô tả công việc

Mô tả công việc có thể dài và khó hiểu, nhưng ChatGPT có thể dễ dàng tóm tắt các kỹ năng và trình độ chuyên môn chính mà nhà tuyển dụng có thể mong muốn. Sao chép và dán mô tả công việc vào hộp văn bản với các lệnh, “Hãy tóm tắt các kỹ năng quan trọng nhất từ công việc này.” hoặc “Liệt kê 5 từ khóa được sử dụng trong mô tả công việc này mà nên được làm nổi bật trong sơ yếu lý lịch?”

Nhận diện các kỹ năng và khoảng trống

Trong quá trình tìm việc, việc so sánh bộ kỹ năng của thân chủ với các kỹ năng mong muốn trong mô tả công việc là rất quan trọng. Nhập lệnh “So sánh sơ yếu lý lịch này với mô tả công việc sau để đánh giá khả năng và khoảng trống kỹ năng cho vai trò [Chức Danh Công Việc].”

Công nghệ và sự hỗ trợ nghề nghiệp hiệu quả

Trong bối cảnh tìm việc không ngừng thay đổi, ChatGPT là một đồng minh mạnh, cung cấp các thông tin và các tính năng chỉnh sửa hữu ích. Tuy công nghệ hiện đại và trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại nhiều lợi ích, chúng ta vẫn cần xem xét những hạn chế và các vấn đề khác. ChatGPT có thể chỉnh sửa sơ yếu lý lịch ngay lập tức, tóm tắt mô tả công việc, hoặc nêu bật các kỹ năng chính của thân chủ, nhưng nó không thể thay thế năng lực chuyên môn và tương tác cá nhân cần thiết để cung cấp dịch vụ tư vấn hướng nghiệp hiệu quả.

Tham khảo

June. (2023, February 28). How does ChatGPT technology work? LinkedIn. https://www.linkedin.com/pulse/how-does-chatgpt-technology-work-juneconnects/

Kelly, J. (2023, April 3). How to leverage AI and use ChatGPT in your job search according to résumé writers and career coaches. Forbes. https://www.forbes.com/sites/jackkelly/2023/04/03/how-to-leverage-ai-and-use-chatgpt-in-your-job-search-according-to-rsum-writers-and-career-coaches/?sh=2ab107365ac5

Marr, B. (2023, May 19). A short history of ChatGPT: How we got to where we are today. Forbes. https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2023/05/19/a-short-history-of-chatgpt-how-we-got-to-where-we-are-today/?sh=26f625a6674f

Mercier, M. (2023, April 13). Does ChatGPT save data? Botpress. https://botpress.com/blog/does-chatgpt-save-data

OpenAI. (2023). Dos and don’ts of career searching with ChatGPT’ prompt. (Jun 7 version). http://chat.openai.com/chat

Yan, M., & Le, L. (2023, April 24). How to use ChatGPT to write and improve your resume. Simplify. https://simplify.jobs/blog/how-to-use-chatgpt-to-write-and-improve-your-resume/

— Thông tin tác giả

Maggie Kuhn, CCSP, là Phó Giám đốc phụ trách Bộ phận Cố vấn và Phát triển cá nhân & Phát triển nghề nghiệp và cho Cựu sinh viên thuộc Phòng Phát triển cá nhân & Phát triển nghề nghiệp của Đại học Wake Forest. Bạn vui lòng liên hệ với Maggie qua email kuhnmg@wfu.edu

Người dịch: Yến Nhi

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://associationdatabase.com/aws/NCDA/pt/sd/news_article/554257/_PARENT/CC_layout_details/true?tcs-token=c5d672670ffda7c9af250c94151f65ab7cc8f66578ef1b7f03a4fc33f7a58f82

Photo by Levart_Photographer on Unsplash

Bài viết Chat GPT: Gợi ý cho tìm kiếm nghề nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Ngay từ khi còn nhỏ, học sinh thường phải chịu áp lực rất lớn trong việc đưa ra quyết định lựa chọn ngành học khi vào đại học/cao đẳng theo các chuẩn mực xã hội. Trước khi tốt nghiệp THPT, các bạn thường được hỏi: “Kế hoạch tiếp theo của con là gì?”. Đối với nhiều học sinh đang bắt đầu chuyển sang cuộc sống ở bậc đại học/cao đẳng, câu hỏi này khiến họ cảm thấy rằng các quyết định nghề nghiệp cần phải được đưa ra càng sớm càng tốt. Đây có thể là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn khiến học sinh lo lắng về tương lai của mình.

Chuyển tiếp lên bậc đại học/cao đẳng có thể là một hành trình khó khăn đối với cả những sinh viên tài năng, chăm chỉ và có định hướng rõ ràng nhất. Tuy nhiên, những bạn vào đại học/cao đẳng mà chưa lựa chọn được ngành học sẽ có xu hướng lo lắng hơn nhiều về quá trình này vì họ không cảm thấy mình có định hướng rõ ràng cho cuộc đời mình. Điều này có thể khiến cho sinh viên cảm thấy mình không phù hợp với ngành học/trường mà mình đã chọn, và dẫn đến tình trạng tỷ lệ sinh viên nghỉ học đại học và cao đẳng ngày càng tăng. Khi làm việc với những sinh viên chưa xác định được ngành học phù hợp, chuyên viên hướng  nghiệp và giảng viên có thể giúp giảm bớt lo lắng cho sinh viên bằng cách áp dụng mô hình PAVE2 (Purpose & Passion – Mục đích & Đam mê, Abilities & Ambition – Khả năng & Khát vọng, Values & Viability – Giá trị & Cơ hội phát triển, and Earnings & Execution – Thu nhập & Sự thực thi) để khám phá nghề nghiệp.

Mô hình PAVE2 có thể được sử dụng để hướng năng lượng của sinh viên vào quá trình khám phá nghề nghiệp một cách hiệu quả. Mặc dù mô hình này không dựa trên bất kỳ lý thuyết phát triển nghề nghiệp cụ thể nào, nhưng nó cho phép những sinh viên còn đang mông lung chấp nhận thực trạng rằng họ bị cạn kiệt ý tưởng về việc lựa chọn con đường sự nghiệp và tập trung sự chú ý của họ vào tám thành phần quan trọng của quá trình khám phá nghề nghiệp: 

P: Purpose & Passion – Mục đích & Đam mê

Mục đích – Đâu là mục đích cao cả hơn mà bạn muốn phục vụ? Đây thực sự là câu hỏi thúc đẩy việc khám phá nghề nghiệp quan trọng và có thể dẫn đến một cuộc trò chuyện sâu hơn về tác động tích cực họ có thể tạo ra qua sự nghiệp của mình. Một cách khác để đặt câu hỏi này là “Bạn muốn tạo ra tác động tích cực gì trên thế giới?” Nhờ có mục đích, sinh viên có thể tập trung tìm kiếm các ngành nghề giúp họ có thể tạo ra tác động này.

Đam mê – Bạn muốn làm gì? Mặc dù đam mê chắc chắn là một yếu tố quan trọng trong việc tìm kiếm công việc mơ ước nhưng sinh viên cũng phải hiểu rằng niềm đam mê cá nhân không phải lúc nào cũng mang đến những lựa chọn nghề nghiệp phù hợp. Thông thường, sinh viên được khuyến khích phải tập trung toàn bộ hành trình khám phá nghề nghiệp của bản thân vào một từ duy nhất – Đam mê. Bất cứ khi nào niềm đam mê được thảo luận trong lĩnh vực khám phá nghề nghiệp, chúng ta cũng phải dựa vào nhiều yếu tố liên quan khác ảnh hưởng đến việc lựa chọn nghề nghiệp, cụ thể là các yếu tố như khả năng, giá trị nghề nghiệp và cơ hội phát triển. Tất cả những điều này cần phải kết hợp với nhau khi lựa chọn công việc để có thể có được một sự nghiệp thành công mỹ mãn.

A: Abilities & Ambition – Khả năng & Khát vọng

Khả năng – Bạn có thể hoàn thành công việc theo yêu cầu không? Khả năng hoàn thành tốt công việc bạn muốn làm là một yếu tố cơ bản để xem xét, nhưng đáng tiếc là nó lại thường bị bỏ qua. Khả năng lực ở đây không chỉ bao gồm thể trạng sức khỏe của một người để thực hiện công việc mà còn cả yếu tố sức mạnh tinh thần và khả năng quản trị cảm xúc để hoàn thành các khóa học hoặc đạt các chứng chỉ cần thiết, từ đó dấn thân và phát triển hơn trong một lĩnh vực nhất định. Sinh viên có thể bị thu hút bởi các công việc có mức thu nhập cao hoặc các lựa chọn nghề nghiệp danh giá mà chưa bao giờ thực sự nghiên cứu những gì cần có để cạnh tranh trong một ngành nhất định ở giai đoạn mới vào nghề và về lâu dài.

Khát vọng – Bạn có sẵn sàng nỗ lực để vượt qua thử thách không? Tất cả chúng ta đều phải đối mặt với những rào cản dù lớn dù nhỏ trong cuộc sống. Thành công sẽ đến với những người có khả năng xác định những rào cản và xây dựng kế hoạch để vượt qua chúng, một mình và với nguồn lực hỗ trợ. Khát vọng có thể được định nghĩa là mong muốn và quyết tâm đạt được thành công. Sinh viên phải luôn sẵn sàng nỗ lực để thành công và vượt qua những thách thức cũng như rào cản mà các em gặp phải trong cuộc sống để tiến tới thành công trong sự nghiệp.

V: Values & Viability – Giá trị & Cơ hội phát triển

Giá trị – Những giá trị quan trọng nhất của bạn là gì và chúng phù hợp với nghề nghiệp nào? Sự liên kết giữa giá trị cá nhân của một người với giá trị của tổ chức là một khía cạnh cực kỳ quan trọng trong quá trình khám phá nghề nghiệp. Sinh viên nên được dạy về tầm quan trọng của mối liên kết này ngay từ lúc bắt đầu hành trình hướng nghiệp, vì nó đan xen với các khái niệm khác trong quá trình khám phá nghề nghiệp. Sinh viên có thể xác định giá trị cá nhân của họ và lý do vì sao họ phù hợp với một số nghề nghiệp nhất định thông qua một số công cụ hướng nghiệp sẵn có. Các bộ thẻ giá trị và các bảng khảo sát giá trị nghề nghiệp  thường miễn phí, bao gồm cả hình thức trực tuyến và là công cụ mở đầu tuyệt vời khi nói chuyện với học sinh về tầm quan trọng của giá trị. Ngoài ra, trang web O*Net còn cung cấp một nguồn tài nguyên hữu ích để tìm kiếm các lựa chọn nghề nghiệp dựa trên sự phù hợp về giá trị.

Cơ hội phát triển – Cơ hội được tuyển dụng trong lĩnh vực mà bạn quan tâm cao như thế nào? Nhu cầu nghề nghiệp liên tục thay đổi theo thời gian tùy thuộc vào tốc độ thay đổi của nền kinh tế và sự phát triển của công nghệ. Sinh viên phải học cách nghiên cứu triển vọng phát triển nghề nghiệp của những nghề nghiệp mà họ quan tâm, không chỉ đối với phạm vi một khu vực nhất định mà còn đối với thành phố, tỉnh cụ thể mà họ đang có kế hoạch sinh sống. Hầu hết các trang web khám phá nghề nghiệp đều cung cấp một số dạng công cụ đánh giá triển vọng phát triển công việc. Ví dụ, các trang Occupational Outlook Handbook và CareerOneStop không chỉ cung cấp tỷ lệ phần trăm tăng trưởng triển vọng đối với các lĩnh vực nghề nghiệp trong hệ thống của họ mà các trang web này còn cho phép người dùng so sánh chính sách phát triển từ nhiều lĩnh vực nghề nghiệp. Sau đó, sinh viên có thể thu hẹp tìm kiếm của mình đến các vùng và khu vực đô thị cụ thể.

E: Earnings & Execution – Thu nhập & Sự thực thi

Thu nhập – Bạn có sẵn sàng làm việc để được trả lương không? Dựa trên các giá trị của sinh viên, vấn đề tiền bạc là điều quan trọng cần cân nhắc. Khi thảo luận và nghiên cứu về mức lương cho các ngành và nghề khác nhau, sinh viên cần quản lý kỳ vọng quanh hai điều cần lưu ý sau:  – 1) mức lương trung bình hàng năm không tương đương với mức lương khởi điểm thông thường và 2) mức lương thay đổi rất nhiều tùy theo vị trí địa lý. Có một số trang web (bao gồm cả những trang được đề cập ở trên) cung cấp thông tin sợ bộ về mức lương trung bình của các ngành nghề cụ thể. GlassDoor và Indeed là hai trang web dễ điều hướng và cung cấp góc nhìn về kỳ vọng cho mức lương nghề nghiệp.

Sự thực thi – Đâu là những điều kiện cần để thực hiện kế hoạch của bạn? Cuối cùng, những gì chúng ta đang cố gắng làm là giúp một sinh viên đang phân vân đưa ra quyết định của mình. Mặc dù không phải tất cả sinh viên đều có thể đưa ra quyết định vào cuối một buổi tư vấn (hoặc thậm chí sau một vài buổi tư vấn). Tuy nhiên, có thể kỳ vọng rằng các em sẽ tự xây dựng một kế hoạch để tiến về phía trước (và cuối cùng là một kế hoạch dự phòng) để giúp các em tiếp tục kiên trì theo đuổi mục đích trong hành trình khám phá sự nghiệp.

Với vai trò là chuyên viên hướng nghiệp, chúng ta nên cố gắng trấn an những lo lắng của sinh viên và khách hàng. Việc sử dụng mô hình PAVE2 này cho phép sinh viên hiểu rõ hơn về toàn bộ quá trình khám phá nghề nghiệp và triển khai theo một cách có hệ thống qua nhiều thành tố trong quá trình phát triển nghề nghiệp của chính họ. Tôi thường nhắc nhở các sinh viên của mình rằng: “Bạn có thể tự mở đường dẫn đến thành công của chính mình hoặc đi theo con đường dẫn đến thành công của người khác”.

— Thông tin tác giả

David McCall, Thạc sĩ Giáo dục, CDF, là Phó Giáo sư trong Khoa Phát triển Chương trình đào tạo tại Đại học Ferris State, nơi ông giảng dạy các khóa học về khám phá sự nghiệp, phát triển kĩ năng đọc hiểu và phương pháp học đại học/cao đẳng. Ông sở hữu bằng Thạc sĩ về Thiết kế Chương trình & Giảng dạy và hiện đang theo học bằng Tiến sĩ về Lãnh đạo Cao đẳng Cộng đồng. Ngoài ra, ông còn là Chuyên viên Phát triển Sự nghiệp được chứng nhận bởi NCDA. David chủ yếu làm việc với sinh viên thiếu định hướng trong quá trình khám phá sự nghiệp tại Ferris lẫn khắp tiểu bang Michigan. Anh chị có thể liên lạc với David qua địa chỉ email davidmccall@ferris.edu.

Người dịch: Cẩm Thanh

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/202786/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Sven W on Unsplash

Bài viết Tìm hướng đi qua hoạt động khám phá nghề nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Những người tìm việc thường dành hàng giờ để tìm kiếm hàng loạt tin tuyển dụng và xem xét những vị trí công việc cho cơ hội tiếp theo của mình. Theo thời gian, mô tả công việc dần được mở rộng như một “nồi lẩu thập cẩm” đến mức thách thức các ứng viên phải cân nhắc lại liệu họ có nên ứng tuyển hay không. Những câu hỏi thường được đặt ra trong lúc này:  “Tôi có đáp ứng được yêu cầu từ công ty hay không? Nó có quá khó hay không? Liệu tôi có hạnh phúc ở đây không?”

Khi người tìm việc tập trung quá nhiều vào vị trí công việc mà bỏ qua việc hiểu rõ môi trường làm việc, họ đã bỏ lỡ cơ hội suy nghĩ về tương lai. Mục tiêu không nên chỉ là có được một công việc, mà còn là sự gắn bó và phát triển trong công việc đó. Do đó, việc chủ động thiết kế quá trình tìm việc bao gồm khám phá và xác định bối cảnh của tổ chức có thể tăng khả năng ứng viên được chọn vào một vị trí mà họ có thể tận tâm, hài lòng và ở lại lâu dài. Các chuyên viên hướng nghiệp có thể giúp đỡ người tìm việc trong việc đổi mới quá trình tìm kiếm việc làm này.

Theo nghiên cứu “Thực trạng nơi làm việc 2021-2022” của Hiệp Hội Quản lý Nguồn nhân lực (SHRM, 2022), người lao động cũng như người làm Nhân sự tại Mỹ đều đồng tình về hai yếu tố quan trọng cần được cải thiện trong quản lý nhân lực: giữ chân nhân tài hàng đầu, duy trì tinh thần và sự cam kết của nhân viên. Giữ chân nhân tài hàng đầu và thúc đẩy sự gắn kết của nhân viên là hai mặt của cùng một đồng xu. Cần có một cách tiếp cận “đôi bên cùng có lợi” rõ ràng để giải quyết vấn đề phức tạp này.

Sự gắn kết của nhân viên bao gồm ba yếu tố chính: (Nishi, 2018)

1. Ý nghĩa tinh thần
2. An toàn tâm lý
3. Sự hiện diện tinh thần

Khi ba yếu tố này tồn tại, chúng tạo ra môi trường làm việc lý tưởng cho nhân viên. SHRM định nghĩa một nơi làm việc hiệu quả là nơi “có những thiết kế, thực hành và chính sách mang lại lợi ích cho cả tổ chức và nhân viên” sao cho nhân viên “tích cực tham gia và được thoả mãn, có ý định ở lại với tổ chức” (SHRM, 2017, 1).

Bảy yếu tố của một nơi làm việc hiệu quả

Việc tích hợp Chỉ số Nơi làm việc hiệu quả của SHRM vào việc đối thoại tìm việc của thân chủ có thể mở ra các cơ hội để giúp thân chủ xác định các công ty muốn ứng tuyển và/hoặc những câu hỏi họ muốn đặt ra trong việc thu thập thông tin hay trong một cuộc phỏng vấn chính thức. Bảy (7) yếu tố bao gồm:

1. Thách thức công việc và cơ hội học tập
2. Sự tự chủ
3. Hài lòng với lương, phúc lợi và cơ hội thăng tiến
4. Văn hóa tôn trọng, tin tưởng và gắn kết
5. Sự hỗ trợ từ đồng nghiệp để thành công trong công việc
6. Sự hỗ trợ từ cấp trên để thành công trong công việc

7. Cân bằng giữa công việc và cuộc sống

Dưới đây là cách tích hợp bảy yếu tố trên vào quá trình tìm việc của thân chủ dựa trên yếu tố gắn kết tương ứng của họ. Kết quả tối ưu là thân chủ có thể định hình môi trường làm việc lý tưởng của mình và diễn đạt những điều quan trọng với họ, tạo ra một lộ trình thành công mà họ có thể sử dụng như một công cụ tìm kiếm việc làm mạnh mẽ.

Ý nghĩa tinh thần được xác định bởi việc một nhân viên được thu hút để cảm thấy được gắn kết và truyền động lực bởi công việc của mình. Một vai trò với đầy thách thức công việc và cơ hội học tập có nghĩa là công việc đó không chỉ tận dụng những kỹ năng hiện có của nhân viên một cách sao cho họ không bị chán, mà còn cho họ cơ hội tiếp cận các nhiệm vụ giúp cá nhân tiếp tục mở rộng và phát triển kỹ năng của mình. Nhân viên cũng thích việc có được sự tự chủ, có tầm nhìn rõ ràng về quyết định mà họ được ủy quyền về cách thức và thời gian làm việc mà không cần phê duyệt. Ngoài ra, sự hài lòng với lương, phúc lợi và cơ hội thăng tiến nói lên mong muốn của một nhân viên được đền đáp một cách thỏa đáng cho công việc đã thực hiện, có sự rõ ràng về tiêu chí thăng tiến và điều gì cần làm để tiến lên phía trước và có cơ hội tiếp cận các phúc lợi phù hợp với nhu cầu cá nhân của họ.

An toàn tâm lý nói đến việc một nhân viên cảm thấy tự do và an toàn để là chính họ mà không cần lo lắng về việc bị tổn hại. Một tổ chức và một nhóm làm việc thể hiện một văn hóa tôn trọng, tin tưởng và gắn kết là nền tảng để một nhân viên cảm thấy an toàn và thể hiện tốt nhất khả năng của họ. Văn hóa này được củng cố tích cực hoặc tiêu cực mỗi ngày thông qua mỗi tương tác.

Sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và sự hỗ trợ từ cấp trên để thành công trong công việc một cách tự nhiên giao nhau bởi ý nghĩa tinh thần và an toàn tâm lý. Sự phối hợp giữa nhân viên với người quản lý, các đồng nghiệp cùng cấp và cấp dưới là điều cần thiết để hoàn thành công việc. Không có sự phối hợp nào có thể đạt được mục tiêu nếu thiếu việc giao tiếp hiệu quả. Do đó, việc có hoặc thiếu vắng các cuộc thảo luận thẳng thắn, mang tính xây dựng về các mục tiêu chung, điều gì nên làm hoặc không nên làm, cách thức phát triển đòi hỏi một môi trường làm việc mà nhân viên được cất tiếng nói một cách an toàn và được lắng nghe những vấn đề khó nói.

Sự hiện diện tinh thần ám chỉ việc một nhân viên có khả năng gắn kết với công việc. Sự hài hòa giữa công việc và cuộc sống là nội hàm của yếu tố này vì nó phản ánh tầm quan trọng của việc một nhân viên phát triển và duy trì trạng thái khỏe mạnh, cả về mặt thể chất và tinh thần. Mọi người đều mong muốn được tiếp cận các nguồn lực cần thiết để hoàn thành công việc và đạt được các mục tiêu một cách tự tin. Việc được chủ động thiết kế lịch trình làm việc để đạt được thành công cũng rất quan trọng. Cuối cùng, các nhân viên đều muốn làm việc mà không bị rơi vào tình trạng quá tải hoặc căng thẳng kéo dài. Hiện nay, đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần cho nhân viên không chỉ là một điều tốt nên làm mà là một yếu tố không thể thiếu đối với năng suất làm việc và mức độ gắn kết của nhân viên.

Hỗ trợ thân chủ xác định môi trường làm việc lý tưởng

Một cách lý tưởng, chuyên viên hướng nghiệp sẽ đồng hành khám phá từng yếu tố trong bảy yếu tố trên cùng với thân chủ, hướng dẫn họ thông qua thực hiện một bài tập tương tự như bài tập được trình bày dưới đây, để hỗ trợ thân chủ xác định môi trường làm việc lý tưởng dựa trên những mong muốn và nhu cầu cá nhân của họ.

1.  Mức độ quan trọng tương ứng của từng yếu tố trong Chỉ số Môi trường làm việc hiệu quả là gì? Xếp hạng 7 yếu tố đó.
2. Đối với mỗi yếu tố, hãy thảo luận: 

• Điều quan trọng nhất với bạn trong các yếu này là gì? (Có thể có nhiều hơn một.)
• Làm sao bạn biết khi bạn trải qua những điều đó? Nó thể hiện như thế nào?
• Bạn có thể thu thập thông tin như thế nào để có được sự rõ ràng mà bạn tìm kiếm?
• Nếu bạn gặp ai đó làm việc tại tổ chức bạn thích, bạn sẽ hỏi câu hỏi nào để có cái nhìn sâu sắc về điều quan trọng với bạn?

• Bạn sẽ đánh giá phản ứng của họ như thế nào?

Cuối cùng, thân chủ nên xác định liệu công việc mà họ muốn làm mang đặc thù riêng của một lĩnh vực cụ thể hay có thể áp dụng trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Ví dụ, nếu họ có chuyên môn về khoa học dữ liệu, các tổ chức trong nhiều lĩnh vực khác nhau đều tuyển dụng vị trí đó. Tuy nhiên, nếu chuyên môn của họ cụ thể là Tin học Y tế, họ sẽ tạo ra một danh sách các tổ chức trong các ngành như bệnh viện, chăm sóc sức khỏe hoặc bảo hiểm. Tổng thể, cách tiếp cận này đòi hỏi thời gian, chủ đích và sự chuẩn bị từ đầu trong việc tìm việc. Kết quả cuối cùng của thân chủ có thể là sự kết nối và sự hài lòng trong công việc cao hơn, cũng như khả năng ở lại công ty sẽ tăng lên.

Tham khảo

Nishi, L. (2018). Improving engagement. Cornell University. 

Society for Human Resource Management [SHRM]. (2015). SHRM’s effective workplace index: Creating a workplace that works for employees and employers. (Executive Summary). https://www.shrm.org/hr-today/trends-and-forecasting/special-reports-and-expertviews/Documents/SHRM-NSCW-Effective-Workplace-Index-Summary.pdf

Society for Human Resource Management [SHRM]. (2017). SHRM’s effective workplace index. (Brochure). https://www.shrm.org/hr-today/trends-and-forecasting/special-reports-and-expertviews/Documents/SHRM-NSCW-Effective-Workplace-Index-Brochure.pdf

Society for Human Resource Management [SHRM]. (2022). State of the workplace study: 2021- 2022. https://www.shrm.org/hr-today/trends-and-forecasting/research-andsurveys/Documents/SHRM%20State%20of%20the%20Workplace%20report%202021-2022.pdf

— Thông tin tác giả

Shamis Pitts (she/her) là Nhà sáng lập và Chủ sở hữu của Công ty Tư vấn Lãnh đạo Pitts LLC, một tổ chức dịch vụ chuyên nghiệp chuyên về phát triển lãnh đạo, cam kết của nhân viên, xây dựng và duy trì hòa nhập. Trước khi thành lập PLC, Shamis hoạt động ở lĩnh vực giao thoa giữa chiến lược, quản lý nhân sự và lãnh đạo, và quy trình kinh doanh trong hơn 20 năm tại các ngành khác nhau. Cô là một nhà khai vấn được chứng nhận bởi ICF (PCC) và một chuyên viên Nhân sự cấp cao được chứng nhận bởi SHRM. Shamis nhận bằng Thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) từ Trường Cao đẳng Quản lý Johnson của Cornell và bằng Cử nhân Xã hội học từ Đại học Pennsylvania. Bạn có thể liên lạc với cô tại:

Email: shamis@pittsleadership.com

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/shamispitts/

Site: https://pittsleadership.com/

Người dịch: Minh Phạm

Biên tập: Hồ Lan

Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/488855/_PARENT/CC_layout_details/false

Photo by Mimi Thian on Unsplash

Bài viết Đổi mới tư duy về quá trình tìm việc: Ưu tiên môi trường làm việc hơn vị trí công việc đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.

Khi một người đàn ông chuẩn bị hành lý cho một chuyến đi, anh ta có thể sẽ mang theo một chiếc áo khoác màu xanh đậm, bởi vì “có thể mặc nó đi bất cứ đâu.” Tương tự, khi một người phụ nữ xếp đồ cho chuyến đi, cô ấy có thể sẽ bỏ vào “chiếc đầm nhỏ này”, cũng bởi vì “có thể mặc nó đi bất cứ đâu.”

Ý tưởng về việc bạn có thứ gì đó có thể phù hợp trong nhiều hoàn cảnh khác nhau có lẽ là ví dụ tốt nhất để giới thiệu khái niệm về các kỹ năng cơ bản của bạn – dù đó là kỹ năng “tổ chức”, “phân tích”, “viết lách”, “giảng dạy” hay “lập kế hoạch” –  đều giống như chiếc đầm hay áo khoác kia: chúng có thể áp dụng ở bất cứ đâu. Do vậy, bạn phải quyết định xem đâu là lĩnh vực bạn muốn sử dụng các kỹ năng của mình nhất, đâu là lĩnh vực  khiến bạn hạnh phúc nhất khi sử dụng các kỹ năng có thể chuyển đổi của mình, bởi vì – tin tôi đi – nơi nào bạn cảm thấy hạnh phúc nhất cũng chính là nơi bạn làm việc hiệu quả nhất.

Việc làm này được gọi là “lựa chọn một lĩnh vực.” Nghe có vẻ thật dễ dàng. Tuy nhiên, trong bốn mươi năm qua, tôi đã nghiệm ra rằng không có vấn đề nào mà những người đang tìm việc hoặc đổi nghề lại loay hoay nhiều như tìm ra lĩnh vực yêu thích nhất của họ. Vậy nên, hãy để tôi giúp bạn tháo gỡ khó khăn này qua mười cách tiếp cận dưới đây.

• Bạn thích giải quyết những loại vấn đề nào nhất?

Thực ra, tất cả mọi công việc đều liên quan đến xử lý vấn đề, và nếu bạn làm tốt công việc của mình thì bạn phải học cách giải quyết các vấn đề. Vì vậy, câu hỏi đặt ra là: Bạn thích giải quyết những loại vấn đề nào nhất: đó là vấn đề liên quan đến con người, dữ liệu, hay đồ vật? Bạn cần chọn ra câu trả lời cho câu hỏi này, bởi vì các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn có thể áp dụng ở bất cứ đâu.

• Bạn thích giúp người khác giải đáp những loại câu hỏi nào nhất?

Đó có phải là: những video phổ biến nhất trong tháng này là gì? Hay là: làm thế nào để xe hơi của tôi chạy được lâu hơn? Hay là: điều gì giúp cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc? v.v… Bạn cần chọn ra câu trả lời cho câu hỏi này, bởi vì các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn có thể áp dụng ở bất cứ đâu.

• Bạn thích chia sẻ kiến thức nào của mình với người khác nhất?

Đó có phải là câu đố về lịch sử? Hay là kiến thức về máy tính? Hay là kiến thức về một vùng đất hoặc văn hóa nước ngoài nào đó? v.v… Bạn cần chọn ra câu trả lời cho câu hỏi này, bởi vì các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn có thể áp dụng ở bất cứ đâu.

• Sở thích hoặc thú vui yêu thích nhất của bạn là gì?

Máy tính? Làm vườn? Tiếng Tây Ban Nha? Thủ công mỹ nghệ? Chơi tem? Trượt tuyết? v.v… Lưu ý rằng hầu hết các sở thích cũng là các ngành nghề. Vì vậy, nếu bạn xác định được sở thích yêu thích nhất của mình, bạn có thể đã xác định được lĩnh vực yêu thích nhất mà bạn có thể sử dụng kỹ năng có thể chuyển đổi.

• Từ vựng yêu thích nhất của bạn – từ mà bạn thích bàn thảo về nó suốt cả ngày là gì?

Mỗi lĩnh vực, thực ra,  là một loại ngôn ngữ. Ví dụ, ngôn ngữ của thần học là: Chúa, tình yêu, sự tha thứ, lòng trắc ẩn, sự hy sinh, v.v… Ngôn ngữ của máy tính là: bàn phím, màn hình, tương tác, trang tin điện tử, Internet, e-mail, v.v… Thường thì trái tim của bạn sẽ  dẫn lối bạn đến lĩnh vực mà bạn thích sử dụng các kỹ năng chuyển đổi nhất, bằng cách dựa trên từ vựng yêu thích của bạn. Trái tim của bạn sẽ mách bảo trước khi trí óc của bạn nhận ra điều đó.

• Định nghĩa của bạn về ‘một người lạ thú vị’ là gì?

Khi bạn đang ở một bữa tiệc hoặc hội nghị và gặp ai đó thực sự thú vị, họ nói về điều gì khi ấy mà bạn lại thấy hấp dẫn đến vậy? Hiển nhiên là chuyên môn của họ trong chủ đề đó có thể giỏi hơn bạn, nhưng đó cũng thường là manh mối rất hữu ích về lĩnh vực mà bạn có thể muốn sử dụng các kỹ năng có thể chuyển đổi của mình.

• Bạn thích đọc các blog, bài đăng, bài báo hoặc tạp chí nào nhất?  

Ý tôi là bạn thích làm việc với những chủ đề nào? Chẳng hạn như bạn thực sự quan tâm khi xem một bài viết đề cập đến chủ đề nào? Câu trả lời có thể chỉ ra lĩnh vực mà bạn muốn sử dụng các kỹ năng có thể chuyển đổi của bạn.

• Bạn thường bị thu hút bởi những trang mạng nào nhất?

“Tôi bị thu hút bởi các trang mạng liên quan đến chủ đề hoặc lĩnh vực nào?” Hãy nhìn vào các dấu trang của bạn, ngay ở đây! Bạn có thể thấy những mối quan tâm yêu thích của bạn hiện rõ mồn một trước mắt, ngay cả khi tất cả các cách thức khác đều đi vào ngõ cụt.

• Nếu bạn xem tivi và đó là một ‘trò chơi truyền hình (game show)’, bạn hy vọng người chơi sẽ chọn hạng mục nào?

Hoặc, nếu đó là một kênh về giáo dục, bạn sẽ dừng lại để xem những chủ đề nào?

• Nếu bạn có thể viết một cuốn sách, và nó không phải về cuộc đời của chính bạn hay của một ai khác, thì chủ đề của cuốn sách sẽ là gì?

Bạn thích viết về điều gì nhất?

Một khi bạn đã xác định hoặc chọn được lĩnh vực mình yêu thích thì phần còn lại là tương đối dễ dàng (nói một cách tương đối). Tất cả những gì bạn phải làm là tìm xem các kỹ năng có thể chuyển đổi của mình có thể được ‘mặc’ như thế nào trong lĩnh vực đó. Đây chỉ là vấn đề “Phỏng vấn thông tin” hay tìm hiểu về những người làm việc trong lĩnh vực ấy mà thôi. Việc tìm hiểu này thường dễ dàng hơn bạn nghĩ. Ví dụ: nếu bạn quyết định lĩnh vực yêu thích của mình là “Phim ảnh” thì chỉ cần xem phần danh đề cuối phim khi bạn đến rạp xem phim vào lần tới. Bạn sẽ tìm thấy rất nhiều thông tin hữu ích về những người tham gia vào quá trình làm phim. Hãy ghi lại chúng. Tìm kiếm trên LinkedIn hoặc mạng Internet nói chung để biết những người này đang ở đâu. Hỏi họ bất cứ điều gì bạn muốn biết về lĩnh vực phim ảnh. Nhờ họ giới thiệu bạn với người khác. Và sau đó, một tiêu đề thật tuyệt vời có thể sẽ xuất hiện: “Tôi đã tìm được công việc của mình khi xem bộ phim ‘The Hunger Games’. “

Người dịch: Linh Phạm

Biên tập: Nhi Nguyễn, Hồ Lan

Nguồn bài viết: http://www.jobhuntersbible.com/for-job-hunters/view/the-two-minute-crash-course-on-picking-a-fie

Photo by Ben White on Unsplash 

“Career break”: Khi nào bạn cần một khoảng nghỉ cho sự nghiệp?

Nên nghĩ gì khi có ý định chuyển việc?

Khi nghề nghiệp xác quyết bỗng không còn ý nghĩa

Late bloomers: Thành công muộn không phải là dấu chấm hết

Những thời điểm trong sự nghiệp bạn cần chủ động tìm kiếm sự trợ giúp

Phỏng vấn thành công: 9 câu hỏi khai thác tối đa thông tin từ nhà tuyển dụng

Đi làm – không chỉ là câu chuyện thu nhập

Để chuyển ngành, khi nào bạn biết bạn đã sẵn sàng?

Hiểu rõ bản thân, vượt qua biến cố: Khám phá mô hình 4S của Schlossberg

Bài viết Khóa học cấp tốc hai phút về lựa chọn lĩnh vực nghề nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Hướng nghiệp Sông An.