Học cách “Từ bỏ công cụ” vào những thời điểm bất định: Lời kêu gọi dành cho các chuyên viên giáo dục hướng nghiệp

“Bạn phải từ bỏ những gì bạn đã học” – Yoda, Star Wars V – Đế Chế Phản Công

Trong những thời điểm cấp bách hoặc giai đoạn chuyển tiếp, các chuyên viên giáo dục hướng nghiệp phải kiểm tra các công cụ trong bộ công cụ mà họ thường sử dụng và có thể phải “từ bỏ” các khuôn khổ, lý thuyết và chiến lược trước đây khi chúng trở nên không còn hữu ích cho thân chủ. Năm 1949, trong đám cháy Mann Gulch, 13 lính cứu hỏa đã chết dưới đáy một khe núi ở Montana. Do hướng gió thay đổi, người quản lý đã hướng dẫn các nhân viên hút khói dỡ bỏ các thứ đồ nặng, bao gồm cả các dụng cụ của họ xuống, để họ có thể chạy nhanh hơn. Tuy vậy, rất nhiều các chiến sĩ chữa cháy đã không chịu làm theo và đã mất mạng trong đám cháy. Nếu từ bỏ các thiết bị đó họ đã có thể còn sống sót (Weick, 1993, 1996).

Karl Wallenda, nghệ sĩ đi trên dây cao liều lĩnh, đã ngã xuống và chết khi đang nắm cây sào thăng bằng của mình. Việc thả chiếc sào ra sẽ cho phép anh ta nắm lấy dây hỗ trợ và sống được (Kuh, 1998). Vậy, hai câu chuyện này liên quan như thế nào đến việc phát triển sự nghiệp? Trong bài chia sẻ này, tôi cho rằng các chuyên viên giáo dục hướng nghiệp có thể học hỏi từ bi kịch của Mann Gulch và Wallenda, và sau đó thay đổi phương pháp thực hành của chúng ta. Nói cụ thể hơn, chúng ta có thể từ bỏ dần các chiến lược và công cụ cũ, phát triển các phương pháp tiếp cận mới để hỗ trợ cho sinh viên và thân chủ của mình.

Bối cảnh công việc trong tương lai đang thay đổi

Thế giới công việc thay đổi liên tục đòi hỏi chúng ta phải khám phá và tìm tòi các chiến lược và công cụ cải tiến để hỗ trợ thân chủ của mình khi họ phải chuẩn bị cho những thay đổi tại nơi làm việc. Nhà tư vấn giáo dục Heather McGowan lập luận rằng chúng ta nên chuẩn bị cho sinh viên tâm thế bị mất việc và mất việc làm thường xuyên (Morgan, 2017). Trong một báo cáo của New Work Mindset, sinh viên tham gia lực lượng lao động ngày nay có thể dự đoán rằng có tới 17 công việc khác nhau trong ít nhất năm ngành công nghiệp khác nhau. Chuyển đổi việc và mất việc sẽ trở thành bình thường mới (Harman, 2019). Những tiến bộ công nghệ ngày càng gia tăng nhanh chóng đòi hỏi chúng ta phải dành sự quan tâm đến khả năng tự học nhanh cùng với khả năng học cái mới và học lại cái cũ một cách liên tục (Levine, 2018).

Các chuyên viên giáo dục hướng nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thân chủ đối với những thay đổi mạnh mẽ và sự thay đổi này đòi hỏi chúng ta phải kiểm tra lại các công cụ hướng nghiệp của mình, ngay cả khi những người hành nghề có kinh nghiệm có thể tỏ ra miễn cưỡng trước việc thay đổi. Weick (1996) đã đề cập điều này là hành vi được để ý quá mức. Như học giả giáo dục đại học George Kuh (1998) đã giải thích: “Từ bỏ các công cụ cũng tương tự như thích nghi và linh hoạt, giải phóng những gì chúng ta biết không còn phù hợp hoặc không còn hữu ích; từ bỏ những gì chúng ta tin và làm khi mà niềm tin và các hoạt động ta làm thường ngày bị xung đột với nhu cầu trong hoàn cảnh hiện tại”(tr. 17). Nói cách khác, cũng giống như thân chủ cần chuẩn bị cho sự thay đổi thì các chuyên viên hướng nghiệp cũng vậy.

Ba cách để đổi mới phương pháp tiếp cận của bạn

Để chuẩn bị cho sự thích nghi trong thế giới công việc, tôi đề xuất ba sự thay đổi quan trọng kết hợp với đề xuất một số nguồn tài liệu. Danh sách này chưa phải là danh sách đầy đủ; nó chỉ đang đóng vai trò khởi đầu để tiếp nhận các công cụ mới và mở rộng trên một số phương pháp cũ.

  1. Mở rộng từ địa phương ra quốc tế: Trong lịch sử, chúng ta chủ yếu dựa vào quan điểm của người phương Tây, người da trắng về lý thuyết và đánh giá nghề nghiệp. Các quan điểm quốc tế và phi phương Tây đáng được đưa vào văn học và thực tiễn học thuật. “Hướng dẫn toàn diện về đánh giá nghề nghiệp” (xuất bản lần thứ 7), một nguồn tài liệu mới do NCDA xuất bản, cung cấp chủ đề và cách tiếp cận đã được cải tiến (Stolz & Barclay, 2019). Tài nguyên trực tuyến bao gồm các quan điểm đa dạng về cách đánh giá từ khắp nơi trên thế giới. Các bạn có thể mua sản phẩm mới này từ trang Cửa hàng tài nguyên nghề nghiệp của NCDA. Nguồn tài liệu mới thứ hai có tên “Các lý thuyết đương đại về phát triển nghề nghiệp: Các quan điểm quốc tế” của biên tập viên Arthur và McMahon (2019), bao gồm một số quan điểm lý thuyết đương đại mới hơn, bao gồm các quan điểm thấm nhuần văn hóa, tâm lý học về lý thuyết làm việc, lý thuyết hỗn loạn và khuôn khổ sẵn sàng về văn hóa và những góc nhìn khác. 
  2. Chuyển từ chuyên gia sang nhà tổng quát: Trước đây, các thông điệp chính về nghề nghiệp khuyến khích sinh viên chọn một chuyên ngành chính hoặc trọng tâm nghề nghiệp và kiên quyết bám sát nó; thông điệp này cũng có nghĩa với thách thức. Với xu hướng của công việc trong tương lai, bằng chứng cho thấy một số nhân viên sẽ trở nên nhanh nhẹn hơn và thành công hơn khi họ trở thành những tổng quát viên, thay vì trở thành chuyên viên. David Epstein (2019), trong cuốn sách Range mới của mình, đã đặt ra “mục tiêu khám phá cách nắm bắt và trau dồi sức mạnh của bề rộng, trải nghiệm đa dạng và khám phá liên ngành” (trang 289). Tôi thực sự khuyến khích các bạn đọc cuốn sách này, đặc biệt bởi vì nó thách thức thông điệp về việc siêu chuyên môn hóa ngay từ khi còn nhỏ. Dẫu vậy, tôi cho rằng sẽ vẫn có những ngành nghề tiếp tục đòi hỏi sự chuyên môn hóa (ví dụ: dược sĩ cần biết cụ thể về các tương tác thuốc).
  3. Kết hợp các can thiệp định lượng và định tính: Cách tiếp cận tường thuật để phát triển nghề nghiệp tiếp tục phát triển, nhưng các cách tiếp cận kể chuyện và kiểm tra truyền thống cũng sẽ vẫn còn phổ biến. Một cách để mở rộng các cách tiếp cận truyền thống là chuyển từ điểm số sang câu chuyện (Savickas, 2012; Stebleton, 2010). Tôi muốn đề xuất OneLife Tools (Franklin & Feller, 2017) vì nó nhắm vào sự tích hợp các mô hình tường thuật với các ứng dụng thực tế. Trong chương trình học, các cá nhân được trải nghiệm một công cụ trò chơi dựa trên tường thuật được gọi là “Bạn Là Ai Mới Thật Sự Quan trọng! (Who You Are Matters!)”, một hoạt động kể chuyện giữa các thành viên mà giúp xây dựng các năng lực sẵn sàng cho sự nghiệp chính do NACE trình bày. Ngoài ra, người dùng có thể chiêm nghiệm về công việc, hoạt động tình nguyện và trải nghiệm giáo dục bằng cách sử dụng ứng dụng web đánh giá tường thuật có tên “Người Kể Chuyện Trực Tuyến (Online Storyteller)”. Ứng dụng này cũng cho phép tích hợp kết quả từ các bài đánh giá truyền thống. Chương trình giảng dạy cho phép tương tác nhóm, công nghệ quản lý nghề nghiệp tự định hướng có ý nghĩa và có hình thức học kết hợp. Hơn nữa, triết lý này phù hợp với cách tiếp cận tư duy HEROIC (Hy vọng (Hope), Tự tin (self-Efficacy), Khả năng phục hồi (Resilience), Lạc quan (Optimism), Khám phá có chủ đích (Intentional exploration) và Sự rõ ràng & Sự hiếu kỳ (Clarity and Curiosity)) mà Feller (2019) đã ủng hộ để điều hướng chuyển đổi nghề nghiệp suốt đời.

Tóm lại, tương lai của công việc chắc chắn sẽ bao gồm những thay đổi hỗn loạn liên tục mà sẽ ảnh hưởng đến thân chủ và chúng ta. Mặc dù các chuyên viên giáo dục hướng nghiệp hiếm khi phải đối mặt với những tình huống bi thảm như cháy rừng hoặc các hành vi có tính chất dây dưa, nhưng chúng ta cần phải làm rõ điều này: các lý thuyết, mô hình và công cụ cũ hơn có thể cần được loại bỏ để nhường chỗ cho các chiến lược mới và sáng tạo nhằm đáp ứng nhu cầu dịch chuyển và mối bận tâm của thân chủ. Việc dần buông bỏ những công cụ mà đang kìm hãm chúng ta sẽ có thể gây ra những chuyển đổi khó chịu về danh tính và kỹ năng. Tuy nhiên, những nỗ lực để tiếp nhận các cách tiếp cận mới sẽ có thể hỗ trợ cho thân chủ của chúng ta tốt hơn và cũng giúp cho chính chúng ta với tư cách là những chuyên viên giáo dục hướng nghiệp. 

Thông tin tác giả

Tiến sĩ Michael J. Stebleton là phó giáo sư và điều phối viên về Giáo dục Đại học của Trường Cao đẳng Giáo dục và Phát triển Con người (CEHD) tại Đại học Minnesota-Twin Cities. Ông quan tâm và tập trung vào nghiên cứu và giảng dạy những mảng liên quan đến phát triển sinh viên đại học và phát triển nghề nghiệp với trọng tâm là trải nghiệm ở bậc đại học. Các dự án gần đây tập trung vào tác động của các khóa học lập kế hoạch nghề nghiệp và thành công của sinh viên đại học. Tác phẩm của ông đã được xuất bản và biết đến qua: Tạp chí Phát triển Sinh viên Đại học, Tạp chí Đại học và Nhân vật, Tạp chí Phát triển Nghề nghiệp, và Tạp chí Phát triển Nghề nghiệp hàng quý. Stebleton đã nhận được Giải thưởng NCDA Merit Award năm 2017. Tác giả xin cảm ơn đồng nghiệp Lisa Kaler đã có những phản hồi chu đáo về bài viết này. Các bạn có thể liên hệ với ông tại steb0004@umn.edu

 

Người dịch: Hà Phạm

Biên tập: Khương Lê

Nguồn bài viết: https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/sd/news_article/255039/_PARENT/CC_layout_details/false